Henryk Woźniak (powstaniec warszawski)

Henryk Woźniak

Heniek, Hiszpan

Grób Henryka Woźniaka na Powązkach
kapitan AL
Data i miejsce urodzenia	3 listopada 1909 Klimontów
Data i miejsce śmierci	21 września 1944 Warszawa
Przebieg służby
Lata służby	1931–1932, 1936–1939, 1942–1944
Siły zbrojne	Brygady Międzynarodowe Gwardia Ludowa Armia Ludowa
Jednostki	Batalion im. Adama Mickiewicza, Brygada im. Jarosława Dąbrowskiego, Sztab Główny Gwardii Ludowej, 3. batalion AL
Stanowiska	dowódca plutonu łączności Brygady Dąbrowskiego, szef Techniki SG GL szef Służby Techniczno-Wywiadowczej SG AL dowódca batalionu
Główne wojny i bitwy	Hiszpańska wojna domowa bitwa pod Brunete bitwa nad Ebro; II wojna światowa powstanie warszawskie †
Odznaczenia

Henryk Woźniak ps. Choromaski, Heniek, Hiszpan (ur. 3 listopada^[1] 1909 w Klimontowie, zm. 21 września 1944 w Warszawie) – działacz komunistyczny, oficer Brygad Międzynarodowych oraz Gwardii i Armii Ludowej.

Życiorys

Ukończył 3 klasy szkoły podstawowej po czym rozpoczął pracę jako robotnik w kopalni „Koszelew”. W 1928 wstąpił do Komunistycznego Związku Młodzieży Polskiej, gdzie został sekretarzem komórki i członkiem komitetu dzielnicowego, działał także w górniczych związkach zawodowych. W latach 1931–1932, w czasie odbywania służby wojskowej, był członkiem Komitetu Garnizonowego Komunistycznej Partii Polski, do partii wstąpił w 1933.

18 listopada 1936 wyemigrował z Polski do ogarniętej wojną domową Hiszpanii przedostając się tam przez Czechosłowację, Austrię, Szwajcarię i Francję. Od grudnia 1936 roku walczył w Brygadach Międzynarodowych jako dowódca plutonu łączności w 35. Dywizji Hiszpańskiej Armii Republikańskiej, później trafił do polskiego batalionu im. Adama Mickiewicza. Walczył najpierw w kampanii andaluzyjskiej, potem na froncie centralnym w bitwie pod Brunete, Extremadurze oraz nad Ebro. Dosłużył się stopnia porucznika. Po zakończeniu walk wraz z innymi żołnierzami XIII Brygady został internowany we Francji.

Po upadku Francji zgłosił się na roboty do Niemiec, z których uciekł przedostając się wiosną 1942 do Warszawy. Wstąpił tam do Polskiej Partii Robotniczej i jej siły zbrojnej – Gwardii Ludowej. W marcu/kwietniu 1943 objął stanowisko kierownika „Techniki” (oddział odpowiadał za konspiracyjne drukarnie i kolportaż prasy podziemnej) Sztabu Głównego GL PPR. Po powstaniu Armii Ludowej został w stopniu kapitana szefem Służby Techniczno-Wywiadowczej w jej Sztabie Głównym. Jej zadaniem było organizowanie aparatu wywiadowczego, zapewnienie lokali do tej działalności, kontrola terminowości i estetyki pracy ruchu oporu oraz przestrzeganie zasad konspiracji drukarni^[2].

W dniu wybuchu powstania warszawskiego znajdował się na Starym Mieście, gdzie objął dowództwo nad 3. batalionem AL. 27 sierpnia z grupą swoich podkomendnych przedostał się kanałami na Żoliborz kontynuując walkę w tej dzielnicy. 19 września został ciężko ranny podczas walk na ul. Drużbackiej na Marymoncie i po dwóch dniach zmarł.

Został pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera B6-8-27)^[3]. Pośmiertnie awansowany do stopnia majora oraz odznaczony Virtuti Militari i Krzyżem Grunwaldu^[1].

Był patronem ulicy na warszawskim Zaciszu^[4].

Życie prywatne

Jego żona Elżbieta pod pseudonimem „Ela” w czasie okupacji należała do Polskiej Partii Robotniczej i jej Gwardii Ludowej, w powstaniu warszawskim służyła jako łączniczka w dowodzonym przez niego III Batalionie Armii Ludowej^[5].

Awanse

• porucznik – w czasie walk w Hiszpanii
• kapitan – 21 stycznia 1944^[1]
• major – 1 maja 1945 (pośmiertnie)

Odznaczenia

• Order Krzyża Grunwaldu III lasy – 28 grudnia 1945 (pośmiertnie)
• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari – 19 lipca 1945 (pośmiertnie)^[1]

Przypisy

Bibliografia

• Jan Kantyka, Andrzej Konieczny: Gdzieś za Pirenejami. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk”, 1968.
• Mieczysław Wieczorek: Armia Ludowa. Powstanie i organizacja 1944–1945. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1979. ISBN 83-11-06225-0.
• Edward Gronczewski: Walczyli o Polskę Ludową. Warszawa: 1982.
• Piotr Ciszewski: Dąbrowszczacy. Na świecie szanowani w Polsce poniżani. Warszawa: 2018.