Heorhij Gongadze

Heorhij Gongadze

Imię i nazwisko urodzenia	გიორგი ღონღაძე
Data i miejsce urodzenia	21 maja 1969 Tbilisi
Data śmierci	po 16 września 2000
Zawód, zajęcie	dziennikarz
Odznaczenia

Heorhij Rusłanowycz Gongadze (ukr. Георгій Русланович Ґонґадзе; gruz. გიორგი ღონღაძე, Giorgi Ghonghadze; ur. 21 maja 1969 w Tbilisi, zm. po 16 września 2000) – ukraiński dziennikarz gruzińskiego pochodzenia, zagorzały krytyk ukraińskiego systemu politycznego pod autokratycznymi rządami Łeonida Kuczmy; zamordowany w 2000 roku. Jego zniknięcie stało się najgłośniejszą zbrodnią polityczną tego kraju, kiedy to opublikowano tajne nagrania, w których prezydent Kuczma miał sugerować oficerom ukraińskiej milicji porwanie Gongadzego.

Życiorys

Pod koniec 1999 roku podczas międzynarodowego spotkania dziennikarzy skrytykował brak wolności słowa na Ukrainie^[1]. 16 kwietnia 2000 roku Gongadze opisał kontrowersyjne metody zdobywania głosów podczas kwietniowego referendum konstytucyjnego^[1]. 17 kwietnia 2000 roku założył serwis internetowy Ukraińska prawda. Portal ujawniał afery polityczne, korupcję na szczytach władzy, nadużycia^[1]. 16 września 2000 roku zniknął^[2].

Gongadze został porwany i zabity strzałem w głowę. Przed śmiercią dziennikarz był brutalnie bity i oblewany kwasem^[1]. Ciało Gongadzego odnaleziono w listopadzie 2000 roku w lesie pod Taraszczą, w okolicach Kijowa^[3][2]. Ciało pozbawione było głowy. 27 lutego 2001 roku Biuro Prokuratora Generalnego wszczęło śledztwo w sprawie śmierci dziennikarza^[1]. Według moskiewskiej gazety Vermeer MN Gongadze miał zginąć w wyniku opublikowania artykułu o fałszowaniu podpisów w celu przeprowadzenia referendum^[1].

Śmierć dziennikarza wywołała na Ukrainie kryzys polityczny. Domagający się ujawnienia prawdy o śmierci Gongadzego obywatele stworzyli ukraińską opozycję, która cztery lata później doprowadziła do pomarańczowej rewolucji^[1].

8 kwietnia 2005 roku Trybunał Sprawiedliwości stwierdził, że kierujący śledztwem w sprawie śmierci Gongadzego skupiali się bardziej na udowodnieniu braku związków najważniejszych ukraińskich polityków z zabójstwem niż na odkryciu prawdy na temat okoliczności śmierci dziennikarza^[1].

15 marca 2008 roku oficerów uczestniczących w jego zabójstwie: płk Mykołę Protasowa, płk Wałerija Kostenkę i mjr Ołeksandra Popowycza skazano na kary odpowiednio 13, 12 i 12 lat więzienia^[4]. Podejrzany gen. Ołeksij Pukacz został schwytany 22 lipca 2009. Dwóch kolejnych podejrzanych zmarło: ówczesny minister spraw wewnętrznych Jurij Krawczenko popełnił samobójstwo, strzelając sobie dwukrotnie w głowę, zaś Ihor Honczarow zmarł w szpitalu na zawał serca w 2003^[5]. W 2011 roku Prokuratora Generalna w Kijowie poinformowała, że 10 lipca 2000 roku prezydent Łeonid Kuczma wydał ówczesnemu ministrowi spraw wewnętrznych Jurijowi Krawczence polecenie porwania Gongadzego, wywiezienie go poza Kijów oraz zastraszenia go w celu zemsty za jego krytyczną działalność oraz powstrzymania go od kontynuowania krytyki rządu. Zarzuty oparto na zeznaniach byłego ochroniarza Kuczmy, majora Mykoły Melnyczenki. Melnyczenka w 2000 roku opublikował wykonane z podsłuchu nagrania, na którym słychać Kuczmę, który w gniewie domagał się pozbycia Gongadzego^[3].

W 2009 roku w Kijowie znaleziono szczątki czaszki, które według Prokuratora Generalnego należały do dziennikarza^[2].

22 marca 2016 roku Heorhij Gongadze został pochowany na Podole w cerkwi Mikołaja Cudotwórcy^[6][7]. Ciało pochowano po szesnastu latach, gdyż wcześniej matka Gongadzego nie była pewna, czy znalezione w 2000 roku ciało faktycznie należy do jej syna^[8].

23 sierpnia 2005 roku prezydent Ukrainy Wiktor Juszczenko pośmiertnie nadał Gongadzemu tytuł Bohatera Ukrainy^[9]. 21 marca 2016 roku prezydent Petro Poroszenko odznaczył pośmiertnie dziennikarza orderem „Gwiazda Bohatera”^[2].

Przypisy