Herb Bytomia

Herb Bytomia
Ilustracja
Typ herbu

miejski

Projektant

Emil Döppler (na podstawie dawnej pieczęci)

Pierwsza wzmianka

XIV wiek (pieczęć ławników)

Wprowadzony

1886 r.

Herb Bytomia – jeden z symboli Bytomia[1], podstawowy w promocji miasta[2].

Wygląd i symbolika

Tarcza herbu jest dwudzielna w słup[3]. Po heraldycznie prawej stronie, na srebrnym polu, został przedstawiony górnik (gwarek[4]), skierowany w prawo, w czarnym stroju[5], z czarnym kilofem, którym kruszy czarną skałę[6]. Jest to nawiązanie do górniczego profilu gospodarki miasta, od czasów średniowiecznych wydobywano w nim rudę ołowiu i srebra[3].

Po lewej stronie herbu widnieje połowa złotego[5] orła[7] z herbu Piastów górnośląskich zwróconego w lewo[8] na błękitnym polu[5]. Kolory precyzuje Załącznik nr 2 do Statusu Miasta[1].

Herb Bytomia jest według praw heraldyki herbem nadwyrężonym, tzn. półorzeł jest zwrócony w lewą stronę heraldyczną (jest ona mniej zaszczytna)[9].

Historia

Pieczęć ławników[10] z herbem zbliżonym do obecnego pochodzi z 1. połowy XIV wieku[11]. Tłok ten był w użyciu przeszło 300 lat[12]. Znana jest również pieczęć Bytomia z około 2. połowy XV wieku, gdzie na gotyckiej tarczy widnieje sam orzeł zwrócony w prawo[13]; zdaniem H. Saurmy, usunięcie gwarka z herbu mogło być związane z upadkiem górnictwa kruszcowego w rejonie Bytomia[4], według innej teorii wizerunek całego orła mógł wiązać się z pragnieniem zjednoczenia i chęcią powrotu do czasów dawnego dobrobytu mieszkańców za panowania Piastów bytomskich[14].

W Meyers Konversations-Lexikon z końca XIX wieku widnieje jeszcze inny herb Bytomia – przedstawiał czarnego orła zwróconego w prawo, pod którym znajdował się sierp[15].

W 1886 roku na wniosek rajcy Machy rada miejska przyjęła projekt zmiany herbu Bytomia. Emil Döppler z Berlina zaprojektował nową wersję herbu w oparciu o dawną pieczęć ławniczą[5].

W przeszłości herb Bytomia był udostajniany poprzez dodanie do niego korony muralis i postaci gryfów jako trzymaczy. W takiej formie był stosowany na dokumentach urzędowych, pocztówkach i przedmiotach codziennego użytku (np. kufle). Obecnie udostojniony herb nie funkcjonuje w oficjalnym użyciu.

  • Herb sprzed 1886 roku

    Herb sprzed 1886 roku

  • Historycznie używany wielki herb Bytomia

    Historycznie używany wielki herb Bytomia

  • Przedwojenny herb Bytomia, używany do 1945 roku

    Przedwojenny herb Bytomia, używany do 1945 roku

  • Herb Bytomia na ścianie fasady willi Georga Brüninga w Bytomiu, powyżej corona muralis

    Herb Bytomia na ścianie fasady willi Georga Brüninga w Bytomiu, powyżej corona muralis

  • Herb Bytomia na ścianie fasady budynku IV liceum ogólnokształcącego w Bytomiu, powyżej corona muralis (2018)

    Herb Bytomia na ścianie fasady budynku IV liceum ogólnokształcącego w Bytomiu, powyżej corona muralis (2018)

  • Herb Bytomia na witrażu nad wejściem do zabytkowego budynku Urzędu Miejskiego w Bytomiu (2018)

    Herb Bytomia na witrażu nad wejściem do zabytkowego budynku Urzędu Miejskiego w Bytomiu (2018)

  • Herb Bytomia, fasada kamienicy, Rynek 24 w Bytomiu (2020)

    Herb Bytomia, fasada kamienicy, Rynek 24 w Bytomiu (2020)

Przypisy

  1. ↑ a b Uchwała Nr XVII/255/03 Rady Miejskiej w Bytomiu z dnia 17 grudnia 2003 r. w sprawie przyjęcia Statutu Miasta Bytomia (Dz. Urz. Woj. Śl. z 2019 r. Nr BRAK, poz. 6458)
  2. ↑ Radni zmienili logo. [w:] bytomski.pl [on-line]. 2015-10-13. [dostęp 2018-02-19].
  3. ↑ a b Małachowska 2013 ↓, s. 161.
  4. ↑ a b Małachowska 2013 ↓, s. 216.
  5. ↑ a b c d Wiesław Lipka: Historia herbu Bytomia. [w:] Energetyk-Elektronik [on-line]. 2012-04-21. [dostęp 2018-02-19].
  6. ↑ Małachowska 2013 ↓, s. 160.
  7. ↑ Małachowska 2013 ↓, s. 118.
  8. ↑ Małachowska 2013 ↓, s. 226.
  9. ↑ J. Szymański, Nauki pomocnicze historii, Warszawa 2006
  10. ↑ Małachowska 2013 ↓, s. 88.
  11. ↑ Małachowska 2013 ↓, s. 270–271.
  12. ↑ Małachowska 2013 ↓, s. 101.
  13. ↑ Małachowska 2013 ↓, s. 274.
  14. ↑ Małachowska 2013 ↓, s. 217.
  15. ↑ Meyers Konversationslexikon. T. 2. Leipzig: Bibliographisches Institut, 1885-1890, s. 849.

Bibliografia

Herby powiatów województwa śląskiego
Miasta na prawach powiatu
Powiaty ziemskie

Herb województwa śląskiego

Media użyte na tej stronie

Bytom coat of arms.jpg
Autor: Adrian Tync, Licencja: CC BY-SA 4.0
Herb Bytomia na witrażu nad wejściem do zabytkowego budynku Urzędu Miejskiego, Bytom, ul. Parkowa 2.
Georg Bruning villa Bytom coats of arms.jpg
Autor: Adrian Tync, Licencja: CC BY-SA 4.0
Willa Georga Brüninga w Bytomiu, przy alei Legionów 4, herb Bytomia na fasadzie, u góry corona muralis.
Meyers b2 s0849 b1.png
Wappen von Beuthen in Oberschlesien
Bytom Rynek 24 coat of arms.jpg
Autor: Adrian Tync, Licencja: CC BY-SA 4.0
herb Bytomia na fasadzie kamienicy na Rynku nr 24 w Bytomiu
Bytom coat of arms Sikorskiego.jpg
Autor: Adrian Tync, Licencja: CC BY-SA 4.0
Herb Bytomia z coroną muralis na elewacji budynku IV liceum w Bytomiu przy placu gen. W. Sikorskiego.
Woappa vu Aeberbeuthn.png
Przedwojenny herb Bytomia (wówczas miasto Beuthen) używany do 1945 roku