Herb Galicji i Lodomerii

Herb Galicji i Lodomerii
Stary herb Galicji
Herb Galicji i Lodomerii na pieczęci szpitala Św. Łazarza w Krakowie z pierwszych lat XX wieku
Herb Galicji w Sokołowie Małopolskim
Herb Galicji od 1804

Herb Galicji i Lodomerii istniał w kilku wersjach, a jego początki datuje się już na wiek XVI, choć według oficjalnej terminologii jego początki sięgają średniowiecza.

Pierwszą wersję, wprowadzoną na ziemiach zajętych w wyniku I rozbioru Polski, węgierska kancelaria nadworna ustaliła oficjalnie w październiku 1772. Herb Galicji przedstawiał trzy złote korony w błękitnym polu, natomiast herb Lodomerii dwie srebrno-czerwono sześciokrotne szachowane belki, także w polu błękitnym. Trzy korony, spotykane także w heraldyce zachodnioeuropejskiej są identyfikowane z herbem kapituły krakowskiej z końca XIII wieku, utożsamianym z kolei z herbem archidiecezji krakowskiej. Szachownica Lodomerii, znana od XVI wieku, nie ma uzasadnienia źródłowego, prawdopodobnie jest więc dziełem kancelarii cesarskiej. Obydwa po raz pierwszy pojawiły się na pieczęciach majestatycznych cesarzy i królów węgierskich z dynastii Habsburgów w XVI wieku (począwszy od Ferdynanda I) – były to tzw. herby roszczeniowe do średniowiecznych księstw – Halickiego i Wołyńskiego.

Oba herby połączono początkowo na tarczy dwudzielnej w słup: w polu prawym Galicja, w polu lewem Lodomeria – tarczę zwieńczyła korona królewska. Pojawiły się również na rewersach monet 15 i 30 krajcarów, wybijanych w latach 70. XVIII wieku.

W 1782 cesarz Józef II Habsburg wprowadził nowy herb na czwórdzielnej tarczy – w polu 1 i 2 Galicję i Lodomerię, a w polach 3 i 4 herby symbolizujące Oświęcim i Zator (orły z literami O i Z). Taka tarcza używana była właściwie aż do końca monarchii habsburskiej, m.in. na pieczęciach. Herb Galicji i Lodomerii znalazł się również w wielkim herbie Świętego Cesarstwa Rzymskiego w 1790 (bez orłów oświęcimskiego i zatorskiego).

W 1804, po powstaniu Cesarstwa Austrii zmienił się nieco herb Galicji. Błękitna tarcza przedzielona była czerwonym pasem i w polu górnym znalazła się czarna kawka, nawiązująca do historycznego herbu ziemi halickiej, znanego od XV wieku. W polu dolnym nadal znajdowały się trzy korony. Herb Lodomerii był od tego momentu używany tylko w rozbudowanym herbie prowincji – tarcza trójdzielna, w polu górnym Lodomeria, w polach dolnych księstwo oświęcimskie i zatorskie, a na tarczy sercowej Galicja (znalazł się on m.in. na herbie średnim Cesarstwa z 1806).

Do 1806 w herbie wielkim monarchii znalazły się herby symbolizujące tereny tzw. Nowej Galicji – nabytki Habsburgów z III rozbioru. W większości przypadków zachowano dawne herby polskie. Herb kraju koronnego znalazł się w uproszczonych wersjach także na niektórych nowo utworzonych herbach miejskich, m.in. Rudnika nad Sanem.

Nowy herb Galicji i Lodomerii był używany do 1918, a na niektórych pieczęciach nawet w okresie II Rzeczypospolitej; zdeformowane elementy zachowały się i po II wojnie światowej w herbach niektórych miejscowości (np. Mszany Dolnej, gminy Padew Narodowa).

Galeria

Protoplaści

Herb Galicji i Lodomerii w herbie Cesarstwa


Herb Galicji i Lodomerii w herbie Węgier

Zobacz też

  • Flaga Galicji i Lodomerii

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Imperial Coat of Arms of the Empire of Austria.svg
Autor: Sodacan, Licencja: CC BY-SA 3.0
Imperial Coat of Arms of the Empire of Austria-Hungary, used from 1866 to 1915.
Kaiser Franz II. 1792.jpg
Siegel des letzten Kaisers Franz II. 1792.
Herb galicji lodomerii sokolow malopolski.jpg
Autor: Panek, Licencja: CC BY-SA 4.0
Herb Galicji-Lodomerii na Magistracie w Sokołowie Młp.
Wappen Österreichische Länder 1915 (Mittel).png
Middle Coats of arms of Austrian Countries, designed in 1915, official draft Hugo Gerhard Ströhl. — Background transparency
Austrian shield.jpg
Shield of the Austrian Countries, designed in 1915 for the Middle Coat of Arms of the Austrian Countries and the Middle Common Coat of Arms of Austria-Hungary.
Great coat of arms of Hungary (1849).svg
Autor:

Redraw: Samhanin

  • historical original works: Hungarian civil government, 1849
  • PNG file author: R-41~commonswiki
, Licencja: CC BY-SA 3.0
Great coat of arms of Hungary (1849)
Middle Coat of Arms of Francis II, Holy Roman Emperor (1804-1806).svg
Autor: Tom Lemmens (in collaboration with Heralder), Licencja: CC BY-SA 3.0
Middle Coat of Arms of Francis II, Holy Roman Emperor (1804–1806)
Alex K Halych 2.svg
Coat of arms of the Halych principality
Pieczec szpitala lazarza krakow.jpg
Autor: Kiejstut9, Licencja: CC0
Pięczęć szpitala Św. Łazarza w Krakowie z dokumentu z pocz. XX w. (przed 1918 r.) z herbem Galicji-Lodomerii
1810 ceremonial seal of the imperial Francis II.jpg
Autor: Jacek Proszyk, Licencja: CC BY-SA 4.0
1810 The ceremonial seal of the imperial Francis II from the diploma of Count Ritter von Mitscha. From Micza's private family collections.
Herb Archidiecezji Krakowskiej.jpg
Autor: dr Barbara Widłak, Licencja: CC BY-SA 4.0
Herb Archidiecezji Krakowskiej
POL Galicja i Lodomeria 1782 COA.svg
(c) Bastian, CC BY 3.0
Herb Galicji i Lodomerii 1782
Coat of arms of the Kingdom of Galicia and Lodomeria.svg
Autor: Samhanin, Licencja: CC BY-SA 3.0
Coat of arms of the Kingdom of Galicia and Lodomeria from Hugo Gerhard Ströhl (1851–1919)
Coat of arms of Austria-Hungary (1846).svg
Autor: Felipe Fidelis Tobias, Licencja: CC BY-SA 4.0
Coat of arms of Austria-Hungary (1846)
Mária Terézia magyar királyi címere 1777.svg
Autor: Szegedi László, Licencja: CC BY-SA 4.0
The greater coat of arms of queen Maria Theresia as "king" of Hungary, according to the title page of Ratio Educationis, 1777. On the middle shield: Kingdom of Hungary, on the back shield "king" of Croatia, Dalmatia, Slavonia, Lodomeria, Galicia, Bosnia, Serbia, Cumania and Bulgaria.
Coa Poland Country Lodomeria History.svg
Autor: Madboy74, Licencja: CC0
The coat of arms of Lodomeria
Kreisregierung Vorarlberg.jpg

K. k. Kreisregierung für Vorarlberg mit kaiserlichem Wappen, Gemälde auf Holz, um 1850

Bregenz, Vorarlberg Museum

institution QS:P195,Q2533480