Herb Katowic

Herb Katowic

Typ herbu	miejski
Ostatnie zmiany	2004

Herb używany do 1905 roku.

Po lewej herb z XIX wieku, po prawej herb z okresu 1939-45

Herb z 1935

Herb Katowic – jeden z symboli miejskich Katowic.

Wygląd i symbolika

Herb przedstawia na złotej tarczy czarne urządzenie kuźnicze umocowane na drewnianym stelażu symbolizowanym przez brązową belkę drewnianą, pod nią zlokalizowane jest błękitnej barwy pole symbolizujące wodę napędzającą urządzenie kuźnicze. Młot mechaniczny składa się: z kowadła, młota kuźniczego napędzanego kołem zębatym, współosiowo połączonym wałem z kołem wodnym.

Historia

Po raz pierwszy herb pojawił się na pieczęci gminnej w 1816 − przedstawiał młot mechaniczny. Z jednej strony młot spoczywał na kowadle, z drugiej strony był napęd młota - koło wodne. Nazwa osady brzmiała BOGUTZERHAMMER, gdyż w tym okresie wraz z nazwą Katowice często pojawiała się nazwa Kuźnica Bogucka (nazwa pierwotna pierwszej osady w miejscu Śródmieścia Katowic). Symbolika związana jest z miejscem pracy wielu mieszkańców wsi Katowice (Kuźnica Bogucka).

Na pieczęciach gminnych z lat 30. XIX wieku widnieje już nazwa KATTOWITZ oraz informacja, że miejscowość należy do powiatu bytomskiego (BEUTHEN KREIS). Wygląd herbu nie uległ zmianie. Po nadaniu praw miejskich w 1865 r. przez Króla Prus Wilhelma I nie nastąpiło oficjalne nadanie herbu, co było raczej rzadkie wśród nowych miast Górnego Śląska. Wydaje się, że automatycznie przyjęto herb wsi, dlatego nie było potrzebne oficjalne nadanie wydawane przez władcę Królestwa Prus.

Herb od tego czasu przechodził drobne, ale ciągłe zmiany. Od końca lat 60 XIX wieku pod deską znajdowała się data 1867 (otrzymanie zatwierdzenia herbu)^[1], ale w późniejszym okresie również daty 1866 i 1865. Sam młot również się zmieniał − czasem spoczywał na kowadle, czasem był podniesiony, a pod koniec stulecia dodano do koła podsiębiernego drugie koło - koło zębate, nadając właściwe odwzorowanie funkcji i wyglądu urządzenia. Kolor młota był zazwyczaj niebieski^[2][3], belka drewniana była koloru czerwonego, a pod nią pojawiał się czerwony pas wraz z datą.

W latach 20. XX wieku w związku z działalnością wojewody Michała Grażyńskiego, usiłującego pozbyć się z województwa śląskiego elementów związanych z niemiecką przeszłością, radni Katowic zaczęli myśleć o zmianie herbu na "bardziej polski". Propozycje były różne − umieszczenie fragmentów orła Piastów górnośląskich, fragmentu herbu zgromadzenia miechowitów, gdyż jedna z dzielnic (Dąb) była własnością zgromadzenia, postulowano również za umieszczeniem herbu polskiego. Ostatecznie w następnej dekadzie zdecydowano się jedynie na korekty i uzupełnienie biało-czerwoną trójkątną tarczą dzieloną lewo w skos, umieszczoną nad młotem, która miała symbolizować przynależność do Polski. Opis według projektu: Na złotym tle widoczne jest urządzenie młotowni z kołem zębatym z prawej strony i kowadłem z lewej strony. Młot jest w pozycji podniesionej. W środku nad młotem widoczna jest tarcza w kolorach biało-czerwonych z niebieską obwódką. Obraz herbu okolony jest szerszą niebieską obwódką zakończoną trójkątem, mającym przedstawić wodę^[4]. Nowy projekt nie spodobał się części radnych, głównie z mniejszości niemieckiej. Nie zatwierdziło go również Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, nakazując korekty, m.in. usunięcie biało-czerwonej tarczy. Ostatecznie po uwzględnieniu tych poprawek herb został oficjalnie przyjęto w 1937.

W okresie okupacji niemieckiej, hitlerowski zarząd przywrócił wersję herbu z początku XX wieku − z datą 1865 oraz z dodatkowym kołem. W PRL wygląd herbu, wzorowany na tym sprzed II wojny światowej, nie zawsze był jednakowo przedstawiany - na niektórych rysunkach młot jest podniesiony (1960), na innych leży na kowadle (1965). Ostatecznie w latach 80 XX wieku pojawiła się wersja, która była najbliższa dzisiejszemu wyglądowi herbu. Ostatnie zmiany herb przeszedł w 2004 − od herbu z międzywojnia XX wieku różni go m.in. koło zębate oraz zmiana koloru belki z czerwonego na brązowy.

Zobacz też

• Flaga Katowic

Bibliografia

• Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 15. ISBN 978-83-7729-021-7.

Przypisy