Herb Poznania

Herb Poznania
Typ herbu	miejski
Projektant	Jerzy Bąk (1997)
Wprowadzony	przed 1 maja 1344
Ostatnie zmiany	27 maja 1997

Herb Poznania zatwierdzony w 1936 r., przywrócony w 1991 r.

Herb Poznania – jeden z symboli miejskich Poznania^[1].

Wygląd

Herb Poznania przedstawia w polu błękitnym mur obronny z trzema basztami i otwartą bramą (białą, co jest wyjątkiem w heraldyce, spotykanym w zaledwie kilku herbach, gdyż zazwyczaj barwa biała oznacza barwę srebrną). Nad najwyższą, środkową (z oknem), znajduje się gotycka tarcza herbowa z orłem piastowskim. Na mniejszych wieżach bocznych znajdują się postacie świętych w białych szatach: Święty Piotr (z kluczem) po heraldycznej lewej i Święty Paweł z Tarsu (z mieczem) po heraldycznej prawej. W bramie znajdują się złote skrzyżowane klucze, nad którymi widnieje złoty krzyż równoramienny (grecki). Bocznie od niższych baszt widnieją złote sześcioramienne gwiazdy i półksiężyce. Nad herbem widać złotą koronę.

Symbolika

• Mur obronny z trzema basztami i otwartą bramą – miasto,
• Święci Piotr i Paweł – patroni katedry, najstarszej w Polsce. Jako pierwsze biskupstwo w Polsce poznańska katedra otrzymała patronów katedry rzymskiej,
• tarcza z orłem – herb Przemysła II, za czasów którego miasto pełniło funkcję stołeczną,
• klucze – symbol samorządności,
• do dziś heraldycy nie wyjaśnili symboliki gwiazd i półksiężyców przypominających Leliwy,
• korona nad herbem – choć nie spełnia zasad heraldycznych, podobnie jak korony nad herbami Krakowa, Warszawy czy Gniezna, jednak (tak jak w tych miastach) świadczy o stołeczności.

Historia

Tłok pieczętny miasta Poznania z poł. XIV w. (ze zbiorów Archiwum Państwowego w Poznaniu)

Herb w kolorystyce stosowanej w 1908

Herb Poznania używany w okresie PRL

Pierwszy zachowany wizerunek herbu pochodzi z dokumentu z datą 1 maja 1344, od współczesnego herbu różnił się jedynie brakiem korony nad tarczą herbową. Spotyka się także uproszczoną wersję herbu, którą stanowiły dwa złote skrzyżowane klucze z krzyżem (widoczne w bramie pełnego herbu) na błękitnym tle. Pojawia się także wersja pośrednia – białe mury z kluczami w bramie na błękitnym tle.

W Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego znajduje się zapis:

W XIX wieku władze niemieckie stosowały herb w odmiennej kolorystyce. Mury miejskie miały kolor ceglany, zaś białego orła na czerwonym tle zastąpiono czarnym orłem na złotym tle.

W II Rzeczypospolitej herb został zatwierdzony przez Ministra Spraw Wewnętrznych 2 lipca 1936 r. Według oficjalnego blazonu przedstawiał w polu błękitnym mur miejski srebrny z trzema basztami, środkowa wyższa z oknem barwy pola. Nad basztą środkową – orzeł biały (srebrny) bez korony, w tarczy czerwonej, zwrócony w prawo. Na skrzydłach orła – przepaska złota z trójlistkami. Na baszcie prawej – postać św. Pawła, na baszcie lewej – postać św. Piotra. Postacie świętych – srebrne. Symbole oby świętych (miecz i klucz) oraz aureole – złote. Po prawej stronie św. Pawła i po lewej stronie św. Piotra sześciopromienne gwiazdy złote, pod gwiazdami półksiężyce złote. W bramie otwartej, barwy pola, dwa klucze złote skrzyżowane. Na nimi – krzyż złoty^[2]. Herb ten został przywrócony w 1991 roku^[3].

W herbie używanym w okresie PRL orzeł nie miał korony, posiadał za to złotą przepaskę. Również nad tarczą herbową – podobnie jak przed II wojną światową – nie było korony.

27 maja 1997 r. Rada Miejska Poznania przyjęła herb^[4] autorstwa Jerzego Bąka. Za opracowanie wersji elektronicznej odpowiedzialny był Maciej Bielaczyk.

Pieczęć z herbem

Na historycznej pieczęci widnieje podpis SIGILLVM CIVITATIS POZNANIE. W 1440 Władysław Warneńczyk nadał miastu prawo pieczętowania czerwonym woskiem. Przywilej ten wiązał się z prawem pozywania przed sąd miejski osób wszystkich stanów, w tym duchownych i szlachty.

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego opisuje:

Umieszczenie

(c) Azymut (Rafał M. Socha) at pl.wikipedia, CC-BY-SA-3.0

Herb Poznania na kadłubie samolotu "Poznań" PLL LOT

Zabytkowy hydrant nadziemny z herbem Poznania wykonany przez Zakłady Hipolita Cegielskiego

Herb Poznania umieszczony jest m.in. na:

• sztandarze miasta,
• pieczęci miasta z I połowy XIV w., na której wokół herbu znajduje się napis w języku łacińskim "SIGILLUM CIVITATIS POSNANIAE",
• fladze miasta,
• łańcuchu prezydenta Poznania,
• burcie ORP "Poznań" (umieszczony w marcu 2004 w 13. rocznicę podniesienia na okręcie Bandery Marynarki Wojennej),
• dziedzińcu kolegium jezuickiego (obecnie Urzędu Miasta) - w formie granitowej mozaiki,
• większości tramwajów kursujących na terenie miasta (herb nie jest natomiast umieszczony na autobusach komunikacji publicznej),
• taksówkach (obligatoryjnie),
• latarniach ulicznych i hydrantach - szczególnie w obrębie Starego Miasta,
• plakietkach mundurowych strażników miejskich.
• budynkach oświatowych (od 1 stycznia 2015)^[5]

Herb Poznania umieszczony był także na:

• kadłubie samolotu Poznań (SP-LPC) - Boeing 767-300ER, latającego w latach 1996-2011 w barwach Polskich Linii Lotniczych LOT (herb w kształcie sprzed 1996), wycofanego z eksploatacji po awaryjnym lądowaniu bez podwozia w dniu 1 listopada 2011.

Zobacz też

• Flaga Poznania
• Herb powiatu poznańskiego
• Flaga powiatu poznańskiego

Przypisy