Herb Raciborza

Herb Raciborza
ilustracja
Typ herbumiejski
Pierwsza wzmianka1296
Ostatnie zmiany1990

Herb Raciborza – jeden z symboli miasta Racibórz w postaci herbu[1] zatwierdzony 18 grudnia 2013 uchwałą Rady Miejskiej[2].

Wygląd i symbolika

Herb przedstawia w polu czerwonym z heraldycznie prawej połuorła srebrnego, z lewej połukoło wozowe z pięcioma pełnymi szprychami, dzwonami i gwoździami, oraz dwiema połówkowymi szprychami i dzwonami w miejscu przepołowienia[2].

Pół koła może nawiązywać do niemieckiej nazwy miasta (Rad – koło), bądź do książąt piastowskich, bowiem Piast był kołodziejem, bądź pochodzi od pierwszego wójta miasta, którego koło było godłem.

Historia

Według Augustina Weltzla[3] herbem miasta jest przedzielona tarcza herbowa, gdzie po prawej stronie znajduje się połowa białego orła na czerwonym polu, a po lewej stronie połowa białego koła z pięcioma szprychami także na czerwonym tle. Potwierdza to herb, który znajdował się na dokumencie z 1296 r. Można wywnioskować stąd, że herb miasta został w zasadzie niezmieniony przez ponad 700 lat. Zagadką pozostaje kolorystyka herbu, bowiem na wyżej wymienionym dokumencie pieczęć z herbem była odciśnięta w laku. Natomiast Otto Hupp[4] pisze, że herb jest dzielony, z przodu w czerwieni pół srebrnego orła z tyłu w czerwieni pół srebrnego koła. W swoim opisie uściśla, że chodzi o orła górnośląskiego, natomiast połowa koła (po niemiecku Rad) ma wskazywać na niemieckie brzmienie miasta Ratibor. Georg Hyckel[5] powołuje się na Huppa, jednak pisze, że orzeł jest biały, a kolor ten łączy z herbem opawskich Przemyślidów. Antoni Polański[6] uważa, że orzeł jest piastowski, a pół koła pochodzi od pierwszego wójta miasta, którego było godłem. Według Niny Kracherowej[7] Racibórz jako dziedzictwo książąt piastowskich ma w herbie pół koła, bowiem Piast był kołodziejem.

Wzór herbu obowiązujący do 1990 roku tworzyło pół białego orła z otwartym dziobem, bez korony i bez złoceń dzioba i pazurów i połowa żółtego koła z pięcioma pełnymi szczeblami + dwie połówki na czerwonym tle. Wzór ten okazał się jednak niezgodny z zasadami heraldyki w wyniku czego podjęto działania nad projektem i wprowadzeniem nowego godła. Wizerunek herbowy wprowadzony uchwałą Rady Miasta nr V/20/90 z 7 września 1990 wzorowany był na przedstawieniu z najstarszej znanej pieczęci miejskiej z 1296 roku.

Legenda

Według legendy herb powstał w XIII w. Książę Bolesław Krzywousty dokonując podziału terytorium Polski między swych pięciu synów, postanowił każdemu z nich przekazać do herbu zaledwie połowę piastowskiego orła. Herb Raciborza bardzo długo pozostawał niepełny, posiadał tylko pół orła. Uzupełnił go dopiero Mieszko I Plątonogi, który ze względu na kalectwo nóg, zmuszony był posługiwać się specjalnie dla niego zrobionym wozem, na którym widniał piastowski znak rodowy - pół orła. Pewnego razu wybrał się książę do pobliskiej Opawy. W drodze powrotnej między Lekartowem a Wojnowicami pędzący pojazd wpadł na wielki kamień. Jedno z kół rozpadło się na dwie połowy. Jedną z nich oparto o wóz w pobliżu namalowanego na nim herbu. Siedzącemu w pobliżu księciu czekającemu na naprawę pojazdu bardzo spodobała się ta kompozycja i połówka orła z połową koła stała się herbem grodu.

Zobacz też

Bibliografia

  • Paweł Newerla: Opowieści o dawnym Raciborzu, wyd. Towarzystwo Miłośników Ziemi Raciborskiej, Racibórz 1996
  • Augustin Weltzel: Geschichte der Stadt und Herrschaft Ratibor, Zweite, umgearbeitete und vermehrte Auflage, Ratibor 1881
  • Otto Hupp: Die Wappen und Siegel der deutschen Städte, Flecken und DÖrfer, Erster Band - Königreich Preußen, Zweites Heft, enthaltend die Wappen und Siegel der Städte, Flecken und Dörfer der preußischen Provinzen: Pommern, Posen und Schlesien, Frankfurt am Main 1989, s. 175
  • G. Hyckel: Geschichte der Stadt Ratibor, I Teil - Früzeit bis 1336, Ratibor b.r.
  • Antoni Polański: Racibórz i okolice, Warszawa 1955.
  • Nina Kracherowa: Ziemia Raciborska, Polska, Ziemia, Ludzie, Katowice 1972.

Przypisy

  1. Statut Miasta Racibórz (tekst jednolity). Biuletyn Informacji Publicznej. [dostęp 2021-03-03].
  2. a b Uchwała Nr XXXV/488/2013 Rady Miasta Racibórz z dnia 18 grudnia 2013 r. w sprawie ustanowienia symboli Miasta Racibórz i zasad ich używania (Dz. Urz. Woj. Śląskiego z 2013 r. Nr BRAK, poz. 7857)
  3. Augustin Weltzel, Geschichte der Stadt und Herrschaft Ratibor, Zweite, umgearbeitete und vermehrte Auflage, Ratibor 1881, s. 129.
  4. Otto Hupp, Die Wappen und Siegel der deutschen Städte, Flecken und Dörfer, Erster Band - Königreich Preußen, Zweites Heft, enthaltend die Wappen und Siegel der Städte, Flecken und Dörfer der preußischen Provinzen: Pommern, Posen und Schlesien, Frankfurt am Main 1989, s. 175.
  5. G. Hyckel, Geschichte der Stadt Ratibor, I Teil - Früzeit bis 1336, Ratibor b.r., s. 27.
  6. Antoni Polański, Racibórz i okolice, Warszawa 1955, s. 3
  7. Nina Kracherowa, Ziemia Raciborska, Polska, Ziemia, Ludzie, Katowice 1972, s.34.

Media użyte na tej stronie

Wappen von Ratibor.png
Przedwojenny herb Raciborza (wówczas miasto Ratibor) używany do 1945 roku.
Siebmacher222.jpg

Johann Siebmacher: New Wappenbuch

eingescannt aus: Horst Appuhn (Hrsg.), Johann Siebmachers Wappenbuch. Die bibliophilen Taschenbücher 538, 2. verb. Aufl , Dortmund 1989 Stätte/Städte

Blatt 222
POL Racibórz seal 1296.jpg
Autor: Avalokitesvara, Licencja: CC0
Odlew pieczęci Raciborza z 1296