Herb kraju związkowego Salzburg

Herb Salzburga
Das Wappen des Landes Salzburg

Typ herbu
Pierwsza wzmianka	XIII w.
Wprowadzony	16 lutego 1921

Herb kraju związkowego Salzburg (niem. das Wappen des Landes Salzburg) – jeden z symboli kraju związkowego Salzburga.

Blazonowanie

Tarcza dwudzielna w słup: w polu pierwszym złotym lew czarny, wspięty, w polu drugim czerwonym pas srebrny. Tarcza zwieńczona mitrą książęcą^[1].

Podstawa prawna

Zgodnie z artykułem 8 ust. 1 konstytucji Salzburga z 1999 roku Herb kraju związkowego Salzburg jest herbem historycznym.

Zasady używania i wykorzystywania herbu określone są w Salzburger Landeswappengesetz z 1989 roku^[3].

Historia

Pochodzenie

Historia herbu sięga XIII wieku, a jego pochodzenie nie jest do końca znane. Według najbardziej rozpowszechnionej teorii herb miałby się wywodzić z pieczęci arcybiskupa Filipa Spanheima, syna księcia Karyntii, w którego herbie znajdowała się czarna pantera w polu srebrnym. Obecnie jednak, zgodnie z teorią dr Friederiki Zaisberger - dyrektor Archiwum Państwowego w Salzburgu^[4], uważa się, że lew w herbie Salzburga pochodzi z herbu Staufów (czarnych lwów z czerwonym uzbrojeniem na złotym polu). Pochodzenie heraldyczne lewego pola herbu nie jest znane^[1]. Być może wiąże się z bliskimi związkami rodzinnymi między Hohenstaufami a Babenbergami, czego dowodem jest między innymi postać arcybiskupa Salzburga Konrada Babenberga, sprawującego ten urząd w latach 1164-1168, który był synem Leopolda Babenberga i Agnieszki – wdowy po Fryderyku Hohenstaufie^[4].

Arcybiskupstwo Salzburga

Najstarsze znane użycie dwudzielnego herbu arcybiskupstwa Salzburga pochodzi z okresu sprawowania urzędu przez Rudolfa Hohenecka w latach 1284–1290, jednak jego użycie rozpowszechniło się dopiero w kolejnym stuleciu^[4]. Pierwszym znanym kolorowym przedstawieniem herbu jest ilustracja chorągwi arcybiskupiej w Zürcher Wappenrolle pochodząca z lat 1330/1340. Początkowo herby arcybiskupów koronowane były mitrą biskupią. W okresie nowożytnym pod wpływem mody włoskiej mitrę zastąpiono kapeluszem kardynalskim, co wiązało się z posiadaniem przez arcybiskupów Salzburga jednoczesnego tytułu Legatus natus. Około 1700 roku herby z kapeluszem kardynalskim, skrzyżowanym za tarczą herbową krzyżem, mieczem i pastorałem symbolizującymi władzę duchową, jak i świecką umieszczane były na płaszczu heraldycznym zwieńczonym mitrą książęcą symbolizującym godność księcia Rzeszy (niem. Fürsterzbischof)^[4].

Księstwo Salzburga

W wyniku wojen napoleońskich doszło do sekularyzacji arcybiskupstwa Salzburga, które w 1803 roku zostało przekazane razem z sekularyzowanymi prepozyturą Berchtesgaden, częścią biskupstwa Pasawy i biskupstwem Eichstätt, dotychczasowemu wielkiemu księciu Toskanii arcyksięciu Ferdynandowi, i podniesione do rangi elektoratu. W tym czasie używany był herb elektorski przedstawiający tarczę pięciodzielną z tarczą sercową. W polu 1. złotym czarny lew, w polu 2. czerwonym pas srebrny - herby Księstwa Salzburga, w polu 3. czerwonym pastorał srebrny - herb Księstwa Eichstätt, w polu 4. srebrnym czerwony wilk - herb Księstwa Pasawy, w polu 5. czerwonym skrzyżowane klucze srebrny i złoty - herb Księstwa Berchtesgaden, tarcza sercowa siedmiodzielna zwieńczona koroną wielkoksiążęcą z polem sercowym, w polu 1. i 2. herb Węgier, w polu 3. herb Czech, w polu 4. herb Tyrolu, w polu 5. herb Toskanii, w polu 6. herb Lotaryngii, w polu 7. herb Habsburgów, w polu sercowym herb Austrii zwieńczony mitrą książęcą. Tarcza otoczona łańcuchami Orderu św. Stefana i Złotego Runa umieszczona była na płaszczu zwieńczonym mitrą książęcą.

W 1805 roku w wyniku pokoju w Preszburgu Ferdynand otrzymał Wielkie Księstwo Würzburga, na które przeszły uprawnienia elektorskie, a Księstwo Salzburga zostało włączone do Austrii. Kongres wiedeński ostatecznie potwierdził przynależność Księstwa Salzburga do Cesarstwa Austriackiego. Początkowo włączone było w administrację Arcyksięstwo Austrii za Anizą. Dwudzielny herb dawnego arcybiskupstwa Salzburga został włączony do herbu cesarskiego. Dopiero w 1849 roku Księstwo Salzburga wydzielono jako oddzielny kraj koronny. Oficjalnie herb księstwa został potwierdzony Konstytucją Krajową dla Księstwa Salzburga nadanej Cesarskim Patentem z dnia 30 grudnia 1849 roku^[4].

Kraj związkowy Salzburg

W wyniku zniesienia monarchii austro-węgierskiej dotychczasowy kraj koronny Salzburg stał się krajem związkowym nowo powstałej Republiki Austriackiej. Oficjalnie herb kraju związkowego Salzburg został wprowadzony na mocy Konstytucji Krajowej z 16 lutego 1921 roku^[b][6]. Po inkorporacji Austrii przez III Rzeszę herb był nadal używany, pozbawiony został korony i zmieniono rysy lwa^[4]. Po odzyskaniu niepodległości przez Austrię przywrócono historyczną formę herbu z koroną. Mimo że herb był chroniony prawnie również ustawami precyzującymi używanie herbu, dopiero ta z 1989 wprowadziła jako załącznik wzór graficzny zarówno kolorowej, jak i czarno-białej wersji herbu, ostatecznie precyzując jego wygląd^[4].

Herb Arcybskupstwa Salzburga Herb Arcybiskupstwa Salzburga Zürcher Wappenrolle - pierwsze znane przedstawienie kolorystyki (Chorągiew arcybiskupia czwarta w pierwszym rzędzie) Herb Arcybiskupstwa Salzburga wg Siebmachera z 1605 roku (ostatni w pierwszym rzędzie) Herb Hieronymusa von Colloredo ostatniego księcia arcybiskupa

Herb Elektoratu Salzburga Herb elektorski na ścianie browaru książęcego w Lofer Tarcza herbowa Elektoratu Salzburga

Herb Księstwa Salzburga Herb Księstwa Salzburga Herb Księstwa Salzburga Herb Księstwa Salzburga na średnim herbie Cesarstwa Austriackiego (czwarty na prawym skrzydle) Herb Księstwa Salzburga oznaczony numerem IV Herb krajów koronnych Przedlitawii Herb Salzburga oznaczony numerem V

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Landessymbole. Landeswappen, Farben und Siegel des Landes Salzburg (niem.). [dostęp 2019-09-10].
• Landesrecht konsolidiert Salzburg: Gesamte Rechtsvorschrift für Landes-Verfassungsgesetz 1999, Fassung vom 03.07.2012 (niem.). 2012-07-03. [dostęp 2019-09-10].
• Landesrecht konsolidiert Salzburg: Gesamte Rechtsvorschrift für Salzburger Landeswappengesetz 1989, Fassung vom 10.09.2019 (niem.). 2019-09-10. [dostęp 2019-09-10].
• Peter Diem: Die Symbole Salzburgs. Landeswappen und Landesfarben (niem.). Austria-Forum, 2015-05-22. [dostęp 2019-09-10].
• Kaiserliches Patent vom 30. December 1849, wodurch die Landesverfassung für das Herzogthum Salzburg sammt der dazu gehörigen Landtags-Wahlordnung erlassen und verkündet wird., „Allgemeies Reichs- Gesetz- und Regierungsblatt für das Kaiserthum Oesterreich”, 1 (3), ALEX Historisches Rechts- und Gesetzestexte Online, 8 stycznia 1850 [dostęp 2019-09-11] .
• Gesetz vom 16. Februar 1921, über die Verfassung des Landes Salzburg (Landes-Verfassungsgesetz)., „Landesgesetzblatt für das Land Salzburg” (58), ALEX Historisches Rechts- und Gesetzestexte Online, 18 maja 1921 [dostęp 2019-09-11] .