Herbatowate

Herbatowate
Ilustracja
Kamelia japońska
Systematyka[1][2]
Domenaeukarionty
Królestworośliny
Podkrólestworośliny zielone
Nadgromadarośliny telomowe
Gromadarośliny naczyniowe
Podgromadarośliny nasienne
Nadklasaokrytonasienne
KlasaMagnoliopsida
Nadrządastropodobne
Rządwrzosowce
Rodzinaherbatowate
Nazwa systematyczna
Theaceae D. Don
Prodr. Fl. Nepal.: 224. 26 Jan-1 Feb 1825, nom. cons.
Plantacje herbaty chińskiej w Indiach

Herbatowate, kameliowate (Theaceae D. Don) – rodzina roślin należąca do rzędu wrzosowców. Zalicza się do niej ok. 240[3] gatunków łączonych w 8[2]–9[3] rodzajów. Rośliny te są najbardziej zróżnicowane w Azji Wschodniej i Południowo-Wschodniej, ale występują też w tropikalnej części Ameryki Południowej i Północnej, sięgając na północ do południowo-wschodniej części Stanów Zjednoczonych. Największe znaczenie użytkowe ma w tej rodzinie herbata (kamelia) chińska Camellia sinensis, wykorzystywana do celów leczniczych oraz zaparzania popularnego na całym świecie napoju – herbaty. Z nasion kamelii olejodajnej Camellia oleifera wyciska się olej używany w kosmetyce i jako jadalny. Olejodajne są też inne gatunki tego rodzaju (kamelia mała C. sasanqua i kamelia japońska C. japonica). Uprawiane jako rośliny ozdobne są liczne gatunki kamelii, a zwłaszcza kamelia japońska, poza tym rośliny z rodzajów: stewarcja Stewartia, Franklinia, Gordonia[3].

Morfologia

Kwitnąca herbata chińska
Camellia × williamsii 'Jury's Yellow'
Camellia × williamsii 'Roger Hall'
Pokrój
Krzewy i drzewa na ogół zimozielone, rzadziej zrzucające liście na zimę[3].
Liście
Pojedyncze, skrętoległe (umieszczone na pędzie spiralnie lub dwurzędowo), bez przylistków. Blaszka liściowa rzadko całobrzega, zwykle ząbkowana, przy czym każdy ząbek zakończony jest gruczołkiem[3].
Kwiaty
Obupłciowe, promieniste i okazałe, rozwijają się pojedynczo w kątach liści wsparte kilkoma przysadkami przytulonymi do kielicha. Działki kielicha najczęściej w liczbie 5, są wolne lub u nasady zrośnięte. Są trwałe – pozostają na owocu. Płatki korony w takiej liczbie jak działki kielicha lub liczniejsze, ustawione w jednym okółku lub spiralnie, u dołu są zrośnięte. Pręciki są wolne, zrośnięte z płatkami lub skupione w pięciu pęczkach, najczęściej w liczbie 20 lub większej. Zalążnia jest górna, tworzona przez trzy do 10 (najczęściej pięć) zrośniętych owocolistków. Zwieńczona jest wolnymi szyjkami słupka lub pojedynczą szyjką, ale rozgałęzioną. Znamię zwykle podzielone na łatki[3].
Owoce
Podzielone na przegrody torebki, rzadziej pestkowce[3].

Systematyka

Pozycja systematyczna rodziny według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Herbatowate stanowią jedną z wielu rodzin zaliczanych do rzędu wrzosowców wchodzącego w skład grupy astrowych (asterids) w obrębie dwuliściennych właściwych (eudicots)[2].

wrzosowce


Marcgraviaceae




Balsaminaceaeniecierpkowate



Tetrameristaceae







Polemoniaceaewielosiłowate



Fouquieriaceaeokotijowate




Lecythidaceaeczaszniowate





Sladeniaceae



Pentaphylacaceae





Sapotaceaesączyńcowate




Ebenaceaehebankowate



Primulaceaepierwiosnkowate





?

Mitrastemonaceae



Theaceaeherbatowate




Symplocaceaesymplokowate




Styracaceaestyrakowate



Diapensiaceaezimnicowate







Sarraceniaceaekapturnicowate




Actinidiaceaeaktinidiowate



Roridulaceaetuliłezkowate






Clethraceaeorszelinowate




Cyrillaceaezwichrotowate



Ericaceaewrzosowate









Podział rodziny według APweb

Wyróżnia się trzy grupy rodzajów łączone w plemiona, z których pozycję bazalną zajmuje Stewartieae[2]

Plemię Stewartieae Choisy

Zalicza się tu jeden rodzaj występujący w południowo-wschodniej części USA oraz w Azji wschodniej

  • Stewartia L.stewarcja

Plemię Theeae Szyszylowicz

Zalicza się tu cztery rodzajów występujących w południowo-wschodniej Azji oraz w Ameryce Środkowej i Południowej

  • Apterosperma Hung T. Chang
  • Camellia L.kamelia
  • Polyspora G. Don
  • Pyrenaria Blume

Plemię Gordonieae de Candolle

Zalicza się tu trzy rodzaje spotykane w Meksyku i południowo-wschodniej części USA oraz Azji południowo-wschodniej

  • Franklinia Marshallfranklinia
  • Gordonia Ellis
  • Schima Blume
Pozycja w systemie Reveala (1993–1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa ukęślowe (Dilleniidae Takht. ex Reveal & Tahkt.), nadrząd Theanae R. Dahlgren ex Reveal, rząd herbatowce (Theales Lindl.), podrząd Theineae Engl., rodzina herbatowate (Theaceae D. Don)[4].

Przypisy

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. a b c d Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-12-14] (ang.).
  3. a b c d e f g Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 496–497. ISBN 978-1-842466346.
  4. Crescent Bloom: Theaceae (ang.). The Compleat Botanica. [dostęp 2010-03-12].

Media użyte na tej stronie

Camellia japonica (flower).jpg
Autor: Alpsdake, Licencja: CC BY-SA 4.0
Camellia japonica in Yumihari Mountains, Toyohashi, Aichi Prefecture, Japan.
Camellia sinensis (flowers).JPG
Autor: Eric Chan W.C., Licencja: CC BY-SA 3.0
Attractive white flowers with a pinkish tinge and bright yellow stamens
Munnar Top station.jpg
Autor: Bimal K C from Cochin, India, Licencja: CC BY 2.0
Top station, 41 km (1hr) from Munnar is aptly named, as it is home to some of the highest tea plantations in India. It lies on the state border between Kerala and Tamilnadu and commands a panoramic view of rolling green hills.
Tere schoonheid van de Camellia × williamsii 'Jury's Yellow' bloem. Locatie, Tuinreservaat Jonker vallei 02.jpg
Autor: Dominicus Johannes Bergsma, Licencja: CC BY-SA 4.0
Delicate beauty of the Camellia × williamsii 'Jury's Yellow' flower. Location. Garden sanctuary JonkerValley.
Camellia × williamsii 'Roger Hall'. Locatie, Tuinreservaat Jonkervallei 02.jpg
Autor: Dominicus Johannes Bergsma, Licencja: CC BY-SA 4.0
Camellia x williamsii 'Roger Hall. Location, Garden Tuinreservaat Jonker Valley.