Hericium

Soplówka
Ilustracja
Soplówka jodłowa Hericium alpestre
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

gołąbkowce

Rodzina

soplówkowate

Rodzaj

soplówka

Nazwa systematyczna
Hericium Adans. ex Pers.
Neues Mag. Bot. 1: 109 (1794)
Typ nomenklatoryczny

Hericium coralloides (Scop.) Pers.

Soplówka jeżowata Hericium erinaceu

Hericium Pers. (soplówka) – rodzaj grzybów z rodziny soplówkowatych (Hericiaceae)[1].

Charakterystyka

Grzyby saprotroficzne lub słabe pasożyty, które rozwijają się w drewnie i owocnikują na jego powierzchni powodując białą zgniliznę. Owocniki w postaci zwartej kępki długich kolców, niekiedy rozgałęzionych, nie posiadają kapelusza. Miąższ elastyczny, brudnobiały. Wysyp zarodników biały, amyloidalny. Zarodniki nieco okrągławe lub eliptyczne, od gładkich do kropkowatych, bez pory rostkowej[2].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum

Hericiaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Taksonomia

Rodzaj ten został pierwotnie (poprawnie według kodeksu ICN) zdiagnozowany jako Martela przez Michela Adansona w drugim tomie „Familles des plantes” z 1763 r.[3] Prawdopodobnie o ten sam takson chodziło Giovanniemu Scopoli w 1772, kiedy opisał rodzaj Manina i zaliczył do niego 7 gatunków: Manina cauliflora, M. columnaris, M. cordiformis, M. crispa, M. flagellum, M. muscoides i M. ramosissima[4]. Nazwy Hericium po raz pierwszy użył Christiaan Persoon w 1794. Zaliczono wtedy do niego jeden gatunek, Hericium coralloides[5]. W 1797 Persoon zalicza do tego rodzaju 10 gatunków: H. clathroides, H. coralloides, H. abietinum, H. flagellum, H. nudicaule, H. muscoides, H. caput-medusae, H. erinaceus, H. hystrix i H. echinus (większość z nich jest dziś klasyfikowana jako dwa gatunki)[6]. Elias Fries w pracy zatwierdzającej – „Systema mycologicum” z 1821 – odmówił rangi tego taksonu i opisał go jako ówczesne plemię Merisma w rodzaju Hydnum[7]. Do początku XX wieku opisano kilkadziesiąt odrębnych gatunków należących do tego rodzaju, obecnie wiele z nich zostało utożsamionych z dwoma: H. coralloides i H. erinaceus, a kilkanaście nie zostało zweryfikowanych obecnie.

W 1912 r. Howard Banker opublikował wyniki badań nad taksonomią rodzaju Manina, w których wykazywał potrzebę przywrócenia tego opisanego w 1772 r. rodzaju, zaś Hericium i Medusina uznał za późniejsze synonimy. Oprócz podanych przez Scopoliego gatunków Manina flagellum i M. cordiformis, zaliczył do tego rodzaju także M. caput-ursi, M. coralloides i M. schiedermayeri[8].

Synonimy[9]

Dryodon Quél. ex P. Karst., Friesites P. Karst., Hericium Fr., Hericius Juss., Manina Scop. ex Banker, Martela Adans., Martella Endl., Medusina Chevall.

Nazwa polska

Nazwę polską – soplówka – podali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1968 r. (wcześniej niektóre gatunki zwano kolczakami)[10]

Gatunki

Wykaz gatunków i nazwy naukowe na podstawie Index Fungorum. Uwzględniono tylko gatunki zweryfikowane o potwierdzonym statusie[14]. Nazwy polskie według Władysława Wojewody[10].

Przypisy

  1. ↑ a b Index Fungorum [dostęp 2013-03-05] (ang.).
  2. ↑ Ewald Gerhardt: Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik. Warszawa: Bauer-Weltbild Media, 2006, s. 572. ISBN 83-7404-513-2.
  3. ↑ M. Adanson: Familles des plantes. T. II. 1763, s. 5.
  4. ↑ G.A. Scopoli: Dissertationes ad scientiam naturalem pertinentes. 1772.
  5. ↑ C.H. Persoon. Neuer Versuch einer systematischen Eintheilung der Schwamme. „Neues Magazin für die Botanik”, s. 109, 1794. (niem.). 
  6. ↑ C.H. Persoon: Commentatio de Fungis Clavaeformibus. 1797, s. 23–28.
  7. ↑ E.M. Fries: Systema mycologicum. T. I. 1821, s. 71, 408–410.
  8. ↑ H.J. Banker, Type studies in the Hydnaceae – I. The genus Manina, „Mycologia”, 4, 1912, s. 271–278 (ang.).
  9. ↑ Species Fungorum [dostęp 2013-04-15] (ang.).
  10. ↑ a b Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 297. ISBN 83-89648-09-1.
  11. ↑ W. Wojewoda podał tę nazwę dla synonimu Hericium flagellum.
  12. ↑ W. Wojewoda podaje tę nazwę dla synonimu Creolophus cirhatus.
  13. ↑ Inni autorzy, m.in. Persoon (1801), Wojewoda (2003), MycoBank (2013) i inni współcześni, uznają go za synonim H. coralloides.
  14. ↑ Index Fungorum (gatunki) [dostęp 2013-09-20] (ang.).

Media użyte na tej stronie

Hericium alpestre G7 (1).JPG
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 3.0
Hericium alpestre (habitat: Gorce, poniżej polany Bieniowe)
Igelstachelbart Nov 06.jpg
Autor: Lebrac, Licencja: CC BY-SA 3.0
Hedgehog beard (Hericium erinaceus)