Heteroseksualizm

Heteroseksualne małżeństwo

Heteroseksualizm (także heteroseksualność[1]; od stgr. ἕτερος, héteros „drugi, inny” oraz łac. sexus „płeć”)[2][3]pociąg seksualny lub zainteresowanie seksualne skierowane do osób przeciwnej płci (biologicznej lub kulturowej)[4]. Pociąg seksualny u heteroseksualistów jest aktywowany głównie przez zewnętrzne cechy typowo należące do płci przeciwnej, więc w kategorię heteroseksualizmu wlicza się także pociąg seksualny w stronę postaci fikcyjnych oraz osób które z zewnątrz wyglądają jak osoba należąca do biologicznej płci przeciwnej. Heteroseksualizm (pociąg seksualny w stronę osób przeciwnej płci) nie jest tym samym co heteroromantyzm(ang.), czyli pociąg romantyczny w stronę osób płci przeciwnej, jednak w większości przypadków występują one razem.

Obok biseksualizmu i homoseksualizmu, heteroseksualizm jest jedną z trzech głównych kategorii orientacji seksualnej w ramach kontinuum seksualnego[5]. Wśród wszystkich kultur, większość ludzi jest heteroseksualna[6]. Badacze nie znają dokładnej przyczyny orientacji seksualnej, jednak przypuszczają, że jest ona spowodowana złożoną interakcją wpływów genetycznych, hormonalnych i środowiskowych[7][8][9], oraz nie postrzegają jej jako wyboru[7][8][10].

Określenia „heteroseksualny” i „heteroseksualizm” stosowane są przeważnie w odniesieniu do ludzi, ale zachowania heteroseksualne obserwuje się u wszystkich ssaków i innych zwierząt, jako że jest to konieczne dla rozmnażania płciowego.

Język

Etymologia

Termin „heteroseksualista” we współczesnym znaczeniu wprowadził w 1869 roku Karl-Maria Kertbeny, ale nie był w powszechnym obiegu do ok. 1890 roku, kiedy został zaproponowany ponownie przez Charles Gilbert Chaddocka w anglojęzycznym tłumaczeniu książki Psychopathia Sexualis autorstwa Kraffta-Ebinga[11]. Słowo „heteroseksualizm” w książce Psychopathia Sexualis określało perwersję, polegającą na czerpaniu przyjemności z seksu z przedstawicielem innej płci, gdyż w ocenie Krafta-Ebbinga każdy stosunek dla przyjemności (nie zaś tylko w celu rozmnażania się) był perwersją[11].

Słowo heterosexual zostało po raz pierwszy użyte w literaturze medycznej w maju 1892 roku, w artykule doktora Jamesa G. Kiernana, Responsibility in Sexual Perversion Chicago Medical Recorder 3 (May 1892), 185-210[12].

Słowo „heteroseksualista” po raz pierwszy umieszczono w słowniku Merriam-Webster New International Dictionary w 1923 jako termin medyczny na chorobliwy popęd seksualny wobec przedstawiciela innej płci (morbid sexual passion for one of the opposite sex). Jednak w 1934 w Second Edition Unabridged tego samego wydawcy zdefiniowano go jako manifestacja popędu seksualnego wobec przedstawiciela innej płci; normalna seksualność[13].

„Heteroseksualizm” jako rzeczownik po raz pierwszy użyto w 1900[14].

Określenie „heteroseksualizm” zostało użyte w odniesieniu do zwierząt w recenzji książki Brucea Bagemihla Biological Exuberance: Animal Homosexuality and Natural Diversity[15].

Terminologia

Heteroseksualna para z Ghany

Język angielski

We współczesnej obiegowej angielszczyźnie na określenie osoby heteroseksualnej używa się słowa straight[16]. Słowem tym po raz pierwszy posłużył się G.W. Henry w roku 1941, w książce opisującej rozmowy między homoseksualnymi mężczyznami. Oznaczenie to zostało użyte jako określenie osoby, która zaangażowała się w akty heteroseksualne. Chociaż pierwotnie słowo nie odnosiło się do osób z natury heteroseksualnych, z biegiem czasu jego znaczenie ulegało zmianie, stając się synonimem osoby heteroseksualnej[17]. Słowo straight znajduje miejsce w opracowaniach popularnonaukowych w antropologii, kulturoznawstwie i badaniach płci kulturowej[18][19]. W literaturze anglojęzycznej termin ten bywa też używany w badaniach gender studies[20], obok określenia hetero[21].

Język polski

W Polsce różne środowiska[22][23][24][25][26][27] używają potocznego słowa „heteryk”[28].

Jeden z symboli heteroseksualizmu

Symbole

Symbole heteroseksualne sięgają najwcześniejszych przejawów istnienia ludzkości: symbole płci, rytualne rzeźby płodności i sztuka pierwotna. Znalazło to później wyraz w symbolice rytuałów płodności i politeistycznych obrzędów, które często obejmowały wizerunki ludzkich organów rozrodczych, takich jak lingam w hinduizmie.

Współcześnie w społeczeństwach wywodzących się z tradycji europejskich symbole heteroseksualizmu wciąż odnoszą się do symboli używanych w tych starożytnych wierzeniach. Jednym z takich przykładów jest połączenie symbolu Marsa, rzymskiego boga wojny, jako definitywnego symbolu męskości, oraz Wenus, rzymskiej bogini miłości i piękna, jako definitywnego symbolu kobiecości.

Aspekty religijne

Wiele religii abrahamicznych wierzy, że Adam i Ewa to pierwsza ludzka para i praprzodkowie całej ludzkości.

Tradycja judeochrześcijańska ma kilka fragmentów pism świętych związanych z heteroseksualnością. Zgodnie z Księgą Rodzaju Bóg stworzył człowieka, ponieważ „nie jest dobrze, żeby mężczyzna był sam, uczynię mu zatem odpowiednią dla niego pomoc” (Rdz 2,18). Księga Rodzaju następnie zawiera polecenie mówiące, że „dlatego to mężczyzna opuszcza ojca swego i matkę swoją i łączy się ze swą żoną tak ściśle, że stają się jednym ciałem” (Rdz 2, 24)[29]. W pierwszym liście do Koryntian zaleca się chrześcijanom:

Co do spraw, o których pisaliście, to dobrze jest mężczyźnie nie łączyć się z kobietą. Ze względu jednak na niebezpieczeństwo rozpusty niech każdy ma swoją żonę, a każda swojego męża. Mąż niech oddaje powinność żonie, podobnie też żona mężowi. Żona nie rozporządza własnym ciałem, lecz jej mąż; podobnie też i mąż nie rozporządza własnym ciałem, ale żona. Nie unikajcie jedno drugiego, chyba że na pewien czas, za obopólną zgodą, by oddać się modlitwie; potem znów wróćcie do siebie, aby – wskutek niewstrzemięźliwości waszej – nie kusił was szatan. To, co mówię, pochodzi z wyrozumiałości, a nie z nakazu[30].

Demografia

W swoim przeglądzie literatury z 2016 roku Bailey i inni stwierdzili, że „oczekują, że we wszystkich kulturach ogromna większość osób jest predysponowana seksualnie wyłącznie w stosunku do odmiennej płci (tj. osoby heteroseksualne)” i że nie ma przekonujących dowodów na to, że dane demograficzne dotyczące orientacji seksualnej znacznie się różniły zależnie od czasu i lokalizacji[6].

Zgodnie z kilkoma istotnymi analizami, od 89% do 98% osób utrzymywało tylko kontakty heteroseksualne w ciągu całego swojego życia[31][32][33][34].

Badanie z 1992 r. wykazało, że 93,9% mężczyzn w Wielkiej Brytanii od zawsze miało tylko heteroseksualne doświadczenia, podczas gdy we Francji odsetek ten wynosił 95,9%[35]. Według sondażu przeprowadzonego w 2008 r. 85% Brytyjczyków utrzymywało tylko kontakty seksualne z osobami przeciwnej płci, podczas gdy zaledwie 94% Brytyjczyków identyfikuje się jako heteroseksualiści[36].

Ameryka Północna

W badaniu z 2005 przeprowadzonym w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie na prawie 8 tysiącach studentów orientację heteroseksualną zadeklarowało ponad 97% badanych. Przy czym około 80–85% osób obu płci byłoby zaklasyfikowanych jako ściśle heteroseksualne, a około 10% osób obu płci miało przynajmniej połowę swoich fantazji seksualnych z udziałem partnerów tej samej płci[37].

Badanie w Massachusetts z lat 2001–2006 wykazało, że 97,1% z prawie 39 tysięcy osób badanych identyfikuje się jako heteroseksualne, a 99,4% z nich wykazuje zachowania seksualne zgodne z tą orientacją[38][39]. Jednak podobne badanie przeprowadzone w 2016 roku wykazało, że średnio 93,2% osób dorosłych identyfikuje się jako heteroseksualni, przy czym odsetek ten wynosił od 84,5%, wśród osób w wieku 18–24 lata, do 97,3% wśród osób w wieku 65–74 lata[40].

W październiku 2012 r. badanie opinii publicznej przeprowadzone przez instytut Gallupa dostarczyło bezprecedensowych informacji demograficznych na temat osób identyfikujących się jako heteroseksualne, dochodząc tym samym do wniosku, że 96,6%, z marginesem błędu wynoszącym ±1%, wszystkich dorosłych w USA identyfikuje się jako heteroseksualni[41].

Wyniki badania instytutu Gallupa
WiekHeteroseksualniNie-heteroseksualniNie wiem/odmowa odpowiedzi
18-2990.1%6.4%3.5%
30-4993.6%3.2%3.2%
50-6493.1%2.6%4.3%
65+91.5%1.9%6.5%

Zobacz też

Przypisy

  1. Jagoda Rodzoch-Malek, W jaki sposób mówi się w polszczyźnie o homoseksualizmie i osobach homoseksualnych?: analiza leksyki na podstawie danych leksykograficznych i tekstowych, Repozytorium Uniwersytetu Warszawskiego, 2012, s. 91 [dostęp 2020-02-18] (pol.).
  2. Jurewicz, Oktawiusz (opr.): Słownik grecko-polski. Warszawa: Wydawnictwo Szkolne PWN, 2002.
  3. Kumaniecki, Kazimierz (opr.): Słownik łacińsko-polski. wiele wydań.
  4. R.C. Pillard, J.M. Bailey. A biologic perspective on sexual orientation. „Psychiatr Clin North Am”. 18 (1), s. 71–84, marzec 1995. PMID: 7761309. 
  5. American Psychological Association, Sexual orientation, homosexuality and bisexuality, apa.org, 8 sierpnia 2013 [dostęp 2019-10-26] [zarchiwizowane z adresu 2013-08-08].
  6. a b J. Michael Bailey i inni, Sexual Orientation, Controversy, and Science, „Psychological Science in the Public Interest: A Journal of the American Psychological Society”, 17 (2), 2016, s. 45–101, DOI10.1177/1529100616637616, ISSN 2160-0031, PMID27113562 [dostęp 2019-10-26].
  7. a b Barbara L. Frankowski, American Academy of Pediatrics Committee on Adolescence, Sexual orientation and adolescents, „Pediatrics”, 113 (6), 2004, s. 1827–1832, DOI10.1542/peds.113.6.1827, ISSN 1098-4275, PMID15173519 [dostęp 2019-10-26].
  8. a b Mary Ann Lamanna, Agnes Riedmann, Susan D. Stewart, Marriages, Families, and Relationships: Making Choices in a Diverse Society, Cengage Learning, 17 stycznia 2014, ISBN 978-1-305-17689-8 [dostęp 2019-10-26] (ang.).
  9. Gail Wiscarz Stuart, Principles and Practice of Psychiatric Nursing – E-Book, Elsevier Health Sciences, 14 kwietnia 2014, ISBN 978-0-323-29412-6 [dostęp 2019-10-26] (ang.).
  10. Gloria Kersey-Matusiak, Delivering Culturally Competent Nursing Care, Springer Publishing Company, 2013, ISBN 978-0-8261-9381-0 [dostęp 2019-10-26] (ang.).
  11. a b Oosterhuis H. Sexual modernity in the works of Richard von Krafft-Ebing and Albert Moll.. „Med Hist”. 56 (2), s. 133–155, 2012. DOI: 10.1017/mdh.2011.30. PMID: 23002290. (ang.). 
  12. Jonathan Katz: The Invention of Heterosexuality. University of Chicago Press, 2007, s. 19. ISBN 978-0-226-42601-3. (ang.).
  13. Katz, Jonathan Ned (1995) The Invention of Heterosexuality. NY, NY: Dutton (Penguin Books). ISBN 0-525-93845-1., p.92.
  14. Mills, Jonathan, Love, Covenant & Meaning, Regent College Publishing, 1997, p.22.
  15. Biological Exuberance Review, www.cs.cmu.edu [dostęp 2017-11-23].
  16. Search results: straight male.
  17. Descriptors for Sexual Minorities.
  18. australijski magazyn naukowy „Cosmos”. cosmosmagazine.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-05-19)]..
  19. New York Times (podgląd z 23 marca 2010) (ang.).
  20. Taylor and Francis i Routledge
  21. „Hetero” pod redakcją Seana Griffina, wyd. Suny Press, USA, ISBN 978-1-4384-2617-4.
  22. Krzysztof Zabłocki: Sztuka: Heterycy, rewolucja u bram!. homiki.pl, 2011-05-01. [dostęp 2012-03-06].
  23. Dziś gej – jutro heteryk?. innastrona.pl, 2001-05-11. [dostęp 2012-03-06].
  24. Lidia Ostałowska: Wszystko, o co chciałbyś zapytać lesbijkę i geja, ale się wstydziłeś. Gazeta Wyborcza, 2010-07-17. [dostęp 2012-03-06].
  25. Kinga Dunin: Normalnie. Krytyka Polityczna (Replika), 2008-06-05. [dostęp 2012-03-06].
  26. Ewa Mazierska: Geje heterykom, heterycy gejom. lewica.pl, 2007-04-13. [dostęp 2012-03-06].
  27. Maria Skóra: Marsz Równości – marsz o prawo bytu. lewica.pl, 2010-10-01. [dostęp 2012-03-06].
  28. Magdalena Dubrowska, Słownik LGBTQ. Żebyście wiedzieli, o czym mówią w branży, warszawa.wyborcza.pl, 17 lipca 2010 [dostęp 2019-10-25].
  29. Biblii.pl, Rdz 2,18-24 – wBiblii.pl, wBiblii [dostęp 2019-10-26] (pol.).
  30. 1Kor, 7, 1-16, biblijni.pl [dostęp 2019-10-26].
  31. Edward O. Laumann, The social organization of sexuality. Sexual practices in the United States, wyd. Pbk. ed, Chicago: University of Chicago Press, 2000, ISBN 0-226-47020-2, OCLC 47772657 [dostęp 2019-10-26].
  32. Sexual Behavior in Britain: The National Survey of Sexual Attitudes and Lifestyles, 1994 [dostęp 2019-10-26].
  33. Anthony F. Bogaert, The prevalence of male homosexuality: the effect of fraternal birth order and variations in family size, „Journal of Theoretical Biology”, 230 (1), 2004, s. 33–37, DOI10.1016/j.jtbi.2004.04.035, ISSN 0022-5193, PMID15275997 [dostęp 2019-10-26].
  34. Debra A. Hope, Contemporary perspectives on lesbian, gay, and bisexual identities, New York: Springer, 2009, DOI10.1007%2F978-0-387-09556-1, ISBN 978-0-387-09555-4, OCLC 314174945 [dostęp 2019-10-26].
  35. Teresa L. Waite, Sexual Behavior Levels Compared in Studies In Britain and France, „The New York Times”, 8 grudnia 1992, ISSN 0362-4331 [dostęp 2019-10-26] (ang.).
  36. Guardian Staff, Sex uncovered poll: Homosexuality, „The Guardian”, 25 października 2008, ISSN 0261-3077 [dostęp 2019-10-26] (ang.).
  37. Ellis L, Robb B, Burke D. Sexual orientation in United States and Canadian college students. „Archives of Sexual Behavior”. 34 (5), s. 569–581, październik 2005. DOI: 10.1007/s10508-005-6283-8. PMID: 16211478. 
  38. Kerith Jane Conron, Matthew J. Mimiaga, Stewart Landers, A Health Profile of Massachusetts Adults by Sexual Orientation Identity: Results from the 2001-2006 Behavioral Risk Factor Surveillance System Surveys, listopad 2008.
  39. Susan M. Keyes, Emily F. Rothman, Zi Zhang, Sexual orientation and sexual behavior: results from the Massachusetts Behavioral Risk Factor Surveillance System, 2002-2006, „Journal of LGBT health research”, 3 (3), 2007, s. 1–10, ISSN 1557-4091, PMID19042901 [dostęp 2019-10-26].
  40. A Profile of Health Among Massachusetts Adults, 2016: Results from the Behavioral Risk Factor Surveillance System.
  41. Gallup Inc, Special Report: 3.4% of U.S. Adults Identify as LGBT, Gallup.com, 18 października 2012 [dostęp 2019-10-26] (ang.).

Media użyte na tej stronie

Iweta and Vasik Rajlich-wedding-1.jpg
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0
WGM and IM Iweta and IM Vasik Rajlich wedding photo
Heterosexual symbol (bold, red blue).svg
Autor: Kwamikagami, Licencja: CC BY-SA 4.0
Venus + Mars representing heterosexuality, using the traditional Western gender colors. Darkers than Heterosexual symbol (bold, pink blue).svgHeterosexual symbol (bold, pink blue).svg.
Savanna couple.jpg
Autor: Zediajaab, Licencja: CC BY-SA 4.0
This is an image of Cultural Fashion or Adornment from