Hetman Żółkiewski (1885)

Hetman Żółkiewski
Historia
Wodowanie	1885
Zamówiony dla  Carska MW
Nazwa	„Zwiezda”
Marynarka Wojenna (II RP)
Nazwa	„Hetman Żółkiewski”
Wejście do służby	1921
Los okrętu	samozatopiony 1939
Dane taktyczno-techniczne
Długość	25 metrów
Szerokość	3,5 metra
Zanurzenie	0,6 metra
Napęd
maszyna parowa (60 KM)
Prędkość	10 km/h
Uzbrojenie
2 ckm kal. 7,92 mm

Hetman Żółkiewski – zwodowany w 1885 roku dla carskiej flotylli rzecznej jako transportowiec rzeczny „Zwiezda”. Od 1921 roku służył jako statek sztabowy – holownik inspekcyjny wchodzący w skład polskiej Flotylli Pińskiej.

Historia przedwojenna

Statek został zdobyty przez Polaków 27 kwietnia 1920 roku w Czarnobylu nad Prypecią na terenie dzisiejszej północnej Ukrainy. Pierwotna nazwa statku brzmiała „Zwiezda”. Statek został zbudowany dla carskiej flotylli rzecznej w 1885 roku i służył jako transportowiec rzeczny. Po wydobyciu w 1921 roku statek o oznaczeniu tymczasowym „T 3” został przekazany odtworzonej Flotylli Pińskiej, wówczas zapewne otrzymał nazwę „Hetman Żółkiewski”. W tym czasie statek był uzbrojony w 2 ckm-y i figurował w dokumentacji Flotylli jako holownik. Losy jednostki w latach 1922–1923 nie są znane z powodu braku dokumentacji. Był w tym czasie prawdopodobnie używany przez Flotyllę Wiślaną. Wiadomo, że pod koniec lipca 1923 roku okręt należący do Flotylli Wiślanej brał udział w wydobyciu krypy zatopionej na toruńskim torze wodnym, potem jednostka pełniła rolę holownika portowego w Toruniu. Na początku sierpnia 1923 roku statek powrócił do Pińska i widniał w spisie jednostek do roku 1929 włącznie. Później został prawdopodobnie sprzedany PZW (Państwowy Zarząd Wodny) w Wyszkowie. Służył tam pod zmienioną nazwą „Bug” aż do wybuchu wojny^[1].

Służba podczas II wojny światowej

W kwietniu 1939 roku statek został zmobilizowany i po przeprowadzeniu niewielkich modyfikacji w stoczni w Modlinie przydzielony do formowanego właśnie Oddziału Wydzielonego Rzeki Wisły jako pływający punkt dowodzenia pod przywróconą nazwą „Hetman Żółkiewski”. Około 21 czerwca przebazowany został do Torunia. Od 6 lipca stacjonował w Brdyujściu. Po wybuchu wojny statek wraz z pozostałymi jednostkami Oddziału Wydzielonego wycofał się w górę Wisły, holując do Włocławka 3 barki z żywnością. Pozostawił je we Włocławku, dalej holując tylko krypę węglową o oznaczeniu „K-6”.

Załoga

• Kapitan żeglugi śródlądowej Bolesław Lipski
• Dowódca Oddziału Wydzielonego Rzeki Wisły kmdr ppor. Roman Kanafoyski
• 20–25 marynarzy oficerów i podoficerów
• 5 osób cywilnych

Okoliczności zatopienia

9 września wieczorem „Hetman Żółkiewski” wraz z holowaną krypą został zatopiony przez własną załogę, gdyż nie było szans na pokonanie odcinka rzeki przepływającego przez odległy o 3–4 km Wyszogród, zajęty i broniony przez oddziały niemieckie. Statek był jednym z wielu zatopionych w pierwszych tygodniach walk z powodu odcięcia pewnych odcinków rzek przez oddziały niemieckie.

Przypisy