Heweliusz (satelita)

BRITE-PL "Heweliusz"

Inne nazwy	BRITE-PL2
Indeks COSPAR	2014-049B
Indeks NORAD	40119
Państwo	Polska
Rakieta nośna	Chang Zheng 4B
Miejsce startu	Centrum Startowe Satelitów Taiyuan, Chiny
Orbita (docelowa, początkowa)
Czas trwania
Początek misji	19 sierpnia 2014 03:15[1] UTC
Wymiary
Kształt	sześcienny
Wymiary	20,0×20,0×20,0 cm
Masa całkowita	6,0 kg

Heweliusz – trzeci (po PW-Sat i Lem) polski sztuczny satelita oraz drugi polski satelita naukowy (po Lemie); „polski” – czyli zintegrowany (tzn. zbudowany z podzespołów – zarówno krajowej, jak i zagranicznej produkcji) w Polsce. Jest szóstym i ostatnim z należących do międzynarodowej konstelacji satelitów astronomicznych BRITE (BRIght-star Target Explorer), budowanych w ramach konsorcjum polsko-kanadyjsko-austriackiego. Dołączył do wcześniej wystrzelonych: austriackich „TUGSAT-1” i „UniBRITE”, kanadyjskich „Toronto” i „Montreal” oraz polskiego „Lema”^[2]

Heweliusz jest drugim polskim satelitą w konstelacji BRITE. Pierwszym był Lem, wystrzelony 21 listopada 2013 z rosyjskiej bazy wojskowej Jasnyj. Przed nimi umieszczono na orbicie studenckiego satelitę PW-Sat^[3].

Misja

Heweliusz został wystrzelony na orbitę 19 sierpnia 2014 o godz. 5:15:00 czasu polskiego (środkowoeuropejskiego letniego CEST) za pomocą chińskiej rakiety Długi Marsz-4B (Chang Zheng 4B), która wystartowała z kosmodromu Taiyuan, 600 km na południowy zachód od stolicy Chin. Satelita został wystrzelony w ramach umowy pomiędzy Polskim Konsorcjum Projektu BRITE i chińską firmą China Great Wall Industry Corporation (CGWIC)^[2]. Po 14 minutach lotu znalazł się na swojej orbicie. Za start rakiety odpowiadał główny organizator chińskiego programu kosmicznego China Aerospace Science and Technology Corporation (CASC)^[4]. Wraz z nim poleciał w kosmos satelita obserwacji Ziemi Gaofen-2^[1].

Satelita jest wyposażony w teleskop z czerwonym filtrem, umożliwiający obserwacje zimnych, czerwonych gwiazd. Uzupełniać będzie informacje o gwiazdach jaśniejszych (gorętszych) od Słońca zdobywane przez Lema, wyposażonego w filtr niebieski. Naukowcy planują m.in. poznanie mechanizmów transportu energii, zachodzących w drodze procesów konwekcyjnych, zachodzących wewnątrz gwiazd^[5]. Obserwacje prowadzone z użyciem satelitów BRITE cechują się dokładnością przeszło 10 razy większą, niż teleskopy umieszczone na Ziemi^[6].

Na wewnętrznych panelach satelity wygrawerowano logotypy Gdańska i Centrum Hewelianum, w którym prowadzona była transmisja on-line ze startu rakiety oraz podjęta została udana publiczna próba nawiązania połączenia z satelitą. Model satelity Heweliusz, wykonany przez CBK w skali 1:1, od 2011 jest jednym z eksponatów astronomiczno-fizycznej wystawy „Energia, Niebo i Słońce” w Centrum Hewelianum^[5]. Satelita wyniósł na orbitę kartę pamięci ze zdjęciami pięciu tysięcy Polaków^[2].

Imiona dla satelitów – Lem i Heweliusz – wybrały dzieci w ogólnopolskim konkursie organizowanym przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Konkurs przeprowadzono w 2011 roku, ogłoszonym przez Sejm RP Rokiem Jana Heweliusza^[7].

Budowa

Satelity typu BRITE należą do tzw. nanosatelitów o masie nieprzekraczającej 10 kg. O ile pierwszy polski satelita projektu BRITE, Lem, zbudowany był głównie z podzespołów i podsystemów dostarczonych przez kanadyjskiego partnera, to Heweliusz zbudowany jest w znacznej części z komponentów projektowanych w CBK PAN i wytworzonych w Polsce^[8]. Są to: wyrzutnik Dragon, oddzielający satelitę od rakiety nośnej, układ zasilania i elastyczne ogniwo słoneczne, miniaturowy wysięgnik, który może służyć jako antena do badania plazmy, urządzenie do kontrolowanego odbezpieczenia ładunku, układ teleskopowy (przekonstruowany, udoskonalony i zminiaturyzowany w stosunku do zagranicznego pierwowzoru, zastosowanego w pozostałych satelitach), układ do pomiaru promieniowania oraz radionadajnik umożliwiający śledzenie satelity przez radioamatorów z Ziemi. Polskiej konstrukcji także jest system ochrony przed promieniowaniem kosmicznym. W warunkach kosmicznych testowany będzie też panel fotowoltaiczny rodzimego pochodzenia^[9].

Parametry

Parametry satelity:^[10]

• Rozmiar: 20 × 20 × 20 cm
• Masa: 6,0 kg
• Precyzja wyznaczenia orientacji: 10 sekund kątowych
• Precyzja utrzymania orientacji: lepsza niż 1°
• Stabilność orientacji: 1 minuta kątowa RMS
• Moc: 5,4 W do 10 W
• Napięcie zasilające: 4,0 V (nominalne)
• Pojemność akumulatorów: 5,3 Ah
• Transmisja danych na Ziemię: pasmo S (do 256 Kbps)
• Kanał telemetryczny: zakres UHF
• Pojemność pamięci pokładowej: do 256 MB
• Średnica teleskopu: 30 mm (teleskopy satelitów BRITE są obecnie uznawane za najmniejsze naukowe teleskopy wyniesione na orbitę)^[2].
• Pole widzenia teleskopu: 24°
• Filtr: czerwony

Zobacz też

• PW-Sat
• PW-Sat2
• Lem (satelita)

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Polska strona projektu
• Centrum Badań Kosmicznych PAN. cbk.waw.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-06-25)].
• Centrum Astronomiczne im. M. Kopernika
• University of Toronto – Space Flight Laboratory. utias-sfl.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-09)]. (ang.)
• Polski satelita Heweliusz już na orbicie
• Informacja o starcie satelity BRITE-PL "Heweliusz"
• BRITE Poland. [w:] eoPortal [on-line]. [dostęp 2015-06-11]. (ang.).