Hiacynt Łobarzewski

Hiacynt Łobarzewski
Jan Kanty Hiacynt Jacek Łobarzewski
ilustracja

herb Łada
Rodzina

Łobarzewscy herbu Łada

Ojciec

Fortunat Łobarzewski (1778-1827) i

Matka

Joanna z Wiszniowskich

Żona

Agnieszka z Wiszniowskich

Dzieci

Czesław (ur. 1851)

Hiacynt Łobarzewski
Ilustracja
Jan Kanty Hiacynt Łobarzewski
Data i miejsce urodzenia

17 grudnia 1814
Łubno

Data i miejsce śmierci

6 stycznia 1862
Lwów

profesor nauk przyrodniczych
Specjalność: botanika
Alma Mater

Uniwersytet Wiedeński

profesor botaniki Uniwersytetu Lwowskiego (1850-1862)
kierownik Zakładu Historii Naturalnej
Uniwersytetu Lwowskiego (1850-1862)
dyrektor Ogrodu Botanicznego
Uniwersytetu Lwowskiego (1854-1862)
Grób rodziny Łobarzewskich

Hiacynt Łobarzewski także Jan Kanty Hiacynt Łobarzewski lub Jacek Jan Łobarzewski; herbu Łada (ur. 17 grudnia 1814 r. w Łubnie koło Dynowa[1], zm. 6 stycznia 1862 r. we Lwowie) – polski prawnik i botanik, badacz flory Karpat, profesor Uniwersytetu Lwowskiego i założyciel Ogrodu Botanicznego na tym Uniwersytecie.

Życiorys

Ukończył gimnazjum a następnie dwa lata studiów prawniczych na Uniwersytecie Lwowskim[2]. Następnie studiował i ukończył nauki przyrodnicze na uniw. w Wiedniu. Już w trakcie studiów wiedeńskich opublikował po niemiecku dwa znaczące przyczynki. Jako przyrodnik zajmował się algologią, lichenologią, biologią i fizjologią roślin, a przede wszystkim geografią roślin. Będąc prywatnym nauczycielem, a potem przyjacielem Włodzimierza Dzieduszyckiego, odbył z nim wiele wycieczek przyrodniczych i krajoznawczych[3]. Był przez swego ucznia ulubionym i wysoko cenionym przewodnikiem po przyrodzie kraju[4]. W latach 40. XIX wieku będąc w Tatrach prowadził badania botaniczne m.in. w Dolinie Małej Zimnej Wody[5]. Odbył także kilka innych dłuższych wypraw, m.in. wraz z Wincentym Polem, z którym w latach 1840-1844 przewędrował całe Karpaty od Bukowiny do Śląska, a następnie w 1845 Styrię i Tyrol[2]. W 1843 wraz z Polem odkryli źródła Wisły[6]. Wkrótce potem stał się znanym badaczem mchów i glonów, jednak jako główne swoje zadanie naukowe uważał opracowanie geografii roślin w Polsce. W tym celu przez całe życie zbierał materiały do projektowanego dzieła o geograficznym rozmieszczeniu roślin w Polsce, którego niestety nie zdążył wydać drukiem[7]. Mimo tego stał się prekursorem geografii botanicznej. Jego notatki na ten temat wykorzystał potem Wincenty Pol[2]. Od 1850 r. profesor Uniwersytetu Lwowskiego, kierownik Katedry Historii Naturalnej[8]. Wykładał botanikę i mineralogię, a następnie jako pierwszy w Polsce anatomię i fizjologię roślin oraz historię botaniki[2]. Prowadził działania zmierzające do unowocześnienia sposobu wykładu nauk przyrodniczych. Jako pierwszy wprowadził do nauczania botaniki w 1851 r. mikroskop. W 1852 r. na terenie dawnego ogrodu przy klasztorze trynitarzy założył Ogród Botaniczny uniwersytetu, którego następnie w 1854 został dyrektorem[9]. Po jego śmierci stanowisko to objął Adolf Weiss[10]. W czasie swej pracy był szykanowany przez niemieckich profesorów uniwersytetu L. Pebala i M. Schmidta[2]. Członek - korespondent Towarzystwa Naukowego Krakowskiego (1859-1862)[11][12] oraz Galicyjskiego Towarzystwa Gospodarskiego (1846-1861)[13].

Zebrał bardzo obfity zielnik, który tylko częściowo do naszych czasów zdołano opracować. Składał się on z 70 fascykułów zawierających około 2000 gatunków roślin w ok. 10 000 okazów[4]. Część tego zielnika Łobarzewski darował Dzieduszyckiemu, resztę zaś po jego śmierci zakupiło od wdowy Muzeum Przyrodnicze Dzieduszyckich[2]. Kolekcja Łobarzewskiego stała się podstawą jego Działu Botanicznego[4]. Część jego zbiorów mszaków została po jego śmierci opracowana przez Florentynę Lilienfeldównę (z męża Hewell)[14] i Tadeusza Wiśniewskiego (1905-1943)[15] oraz Irenę Rejment-Grochowską[16]. Ponieważ Łobarzewski przez całe życie prowadził wymianę okazów z innymi badaczami, zbierane przez niego okazy zasiliły też inne zbiory w kraju, również po jego śmierci tę samą praktykę prowadziło Muzeum Dzieduszyckich. W ten sposób poprzez zbiór Tadeusza Wiśniewskiego do Zielnika Wydziału Biologii Uniwersytetu Warszawskiego trafiły okazy zbierane przez Łobarzewskiego w latach 40. XIX wieku w Tatrach i Karpatach Wschodnich[17].

Został pochowany na polu nr 5 Cmentarza Łyczakowskiego we Lwowie.

Prace Hiacynta Łobarzewskiego

  • Muscorum frondosorum species novas Halicienses, "Naturwissenschaften Abhandlungen", Wien 1847;
  • Musci hypnoidei Haliciae rariores, Lwów 1849.
  • Pojęcie geografii roślin i rzut oka na roślinność kuli ziemskiej, Lwów 1849
  • Zdanie Towarzystwa Gospodarczego o zaprojektowanej przez ministerstwo szkole leśnej dla Galicji, Lwów 1850[18],
  • O owadach lasy niszczących Lwów 1851

Rodzina

Urodził się w rodzinie justycjariusza (administratora) dóbr ziemskich. Syn Fortunata (1778-1827) i Joanny z Wiszniowskich. Ożenił się z Agnieszką z Wiszniowskich, mieli syna Czesława (ur. 1851)[2][19].

Przypisy

  1. ↑ Wg Polskiego Słownika Biograficznego oraz Österreichisches Biographisches Lexikon w Dynowie zaś wg Encyklopedii PWN i Słownika Biologów Polskich w Łubnie
  2. ↑ a b c d e f g Stanisław M. Brzozowski, Łobarzewskł Jacek Jan (1818-1862), Polski Słownik Biograficzny, t. 18 Wrocław-Warszawa-Kraków 1973, s. 372-373
  3. ↑ Piotr Załęski, Muzealnik ze Strzelbą, "Łowiec Polski" online [10.05.2020]
  4. ↑ a b c Gabriel Brzęk, Muzeum im. Dzieduszyckich we Lwowie i jego twórca, Lublin 1994;
  5. ↑ Bohuš Ivan: Rozprávanie o tatranských dolinách 11. Malá Studená dolina. I. Časť, w: „Krásy Slovenska” R. LXI, nr 9/84, s. 33
  6. ↑ W tym miejscu dziś umieszczony tam w 1984 znajduje się głaz z tablicą "Wykapy Czarnej Wisełki im. W. Pola i H.K. Łobarzewskiego"
  7. ↑ Gabriel Brzęk. Historia zoologii w Polsce do 1860 roku, "Prace Komisji Historii Nauki Polskiej Akademii Umiejętności" t. 3, 2001, s. 153
  8. ↑ Ludwik Finkel, Stanisław Starzyński, Historia Uniwersytetu Lwowskiego, Lwów 1894, s. 325
  9. ↑ Bolesław Hryniewiecki, Rozwój botaniki w Polsce, Kraków 1948, s. 10.
  10. ↑ Jakub Dolatowski, Skarby starego Ogrodu Botanicznego we Lwowie, online [10.05.2020]
  11. ↑ Jan Kanty Hiacynt Łobarzewski - Towarzystwo Naukowe Krakowskie - online [10.05.2020]
  12. ↑ Piotr Köhler, Dzieje botaniki w Towarzystwie Naukowym Krakowskim i Polskiej Akademii Umiejętności (1815-1952), "Prace Komisji Historii Nauki Polskiej Akademii Umiejętności" t. 5, 2003, s. 80 online-wersja elektroniczna
  13. ↑ Provinzial-Handbuch der Königreich Galizien und Lodomerien für das Jahr 1850, s. 560; 1851, s. 625; 1852, s. 610; 1853, s. 618; 1854, s. 634; Handbuch des Lemberger Sttathalterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1855, s. 462; 1856, s. 208; 1857, s. 356; 1858, s. 250; 1859, s. 267; 1860, s. 270; 1861, s. 402;
  14. ↑ Florentyna Lilienfeld, Wątrobowce Karpat Pokuckich w zbiorach Łobarzewskiego, Lwów 1911
  15. ↑ Tadeusz Wiśniewski, Musci Frondosi Halicienses quos in itineribus Botanico-geographicis annis 1840–1844 per universam Haliciam collegit Hyacinthus Joannes Cantius Strzemię Łobarzewski. „Rozprawy i Wiadomości z Muzeum im. Dzieduszyckich” 1924 t. 9 s. 65–85.
  16. ↑ Irena Rejment-Grochowska, Wątrobowce Bieszczad i niektórych innych części Karpat Wschodnich w zbiorach J. Łobarzewskiego. „Acta Societatis Botanicorum Poloniae” 1958 t. 27 nr 2 s. 273–289.
  17. ↑ Zielnik Wydziału Biologii Uniwersytetu Warszawskiego - online [10.05.2020]
  18. ↑ Hiacynt Jan Kanty Łobarzewski, Zdanie Towarzystwa Gospodarskiego o zaprojektowanej przez Ministerstwo rolnictwa szkole leśniczej dla Galicyi, Miejsce nieznane: wydawca nieznany, 1850.
  19. ↑ Jacek Jan Kanty Łobarzewski h. Łada - M.J. Minakowski, Genealogia potomków Sejmu Wielkiego - online [10.05.2020]

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Portret Jana Łobarzewskiego.jpg
Portret Jana Łobarzewskiego, profesora botaniki Uniwersytetu Lwowskiego (1818-1862)
Гріб родини Лобажевських..jpg
Autor: Igor Monchuk, Licencja: CC BY-SA 4.0
Гріб родини Лобажевських. Личаківський цвинтар , поле № 5.