Hieroglify

Ten artykuł od 2021-01 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do wiarygodnych źródeł. (Dodanie listy źródeł bibliograficznych lub linków zewnętrznych nie jest wystarczające). Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Hieroglify ze świątyni w Kom Ombo

Hieroglify (stgr. ἱερογλυφικά hieroglyphiká, dosł. „święte znaki”) – najstarszy rodzaj pisma starożytnego Egiptu, obok pisma hieratycznego i demotycznego. Nazwa wywodzi się (podobnie jak nazwa władcy – faraona) z greki i oznacza święte znaki. Grecy nie mogli ich zrozumieć, ale doskonale wiedzieli, do czego służą.

Określenie „hieroglify” stosowane jest także w stosunku do innych rodzajów pisma piktograficznego, używanego m.in. przez Azteków i Majów.

Typy hieroglifów

W piśmie hieroglificznym występują trzy rodzaje znaków:

• znaki fonetyczne
• znaki ideograficzne
• znaki determinatywne

Znaki fonetyczne

Pismo starożytnego Egiptu używało powszechnie znaków fonetycznych do zapisu języka egipskiego. Ze względu na strukturę tego języka, charakterystyczną dla języków afroazjatyckich (występowanie tzw. rdzenia spółgłoskowego), występują jedynie hieroglificzne znaki spółgłoskowe (samogłoski pomijano). Są to znaki oznaczające jedną, dwie lub nawet trzy zgłoski.

Znaki ideograficzne

Używane były do określenia całych słów. Słowo jest przedstawione wprost, jako wyobrażenie istoty żywej, przedmiotu lub rzeczy, którą można realnie oznaczać. Np. słońce przedstawia jeden hieroglif w kształcie koła z kropką w środku, a dom to rzut z góry budynku jednoizbowego z zaznaczonym wejściem.

Znaki determinatywne

Używane były do uściślenia, o jaką klasę wyrazów chodzi. Np. wszystkie imiona bóstw były poprzedzane znakiem siedzącej figurki boga (podobnie jak to ma miejsce w piśmie klinowym).

Kierunek pisania

Hieroglify były zapisywane albo w kolumnach od góry do dołu albo w rzędach od prawej do lewej bądź też odwrotnie. Każdy znak posiada swoje lustrzane odbicie używane do zapisu w odwrotną stronę. Przy czytaniu musimy „spotykać się” z przedstawionymi hieroglifami, tj. czytać od strony, w którą „patrzą” postacie przedstawione przez znaki.

Kartusze

Do zapisu dwóch najważniejszych imion królewskich używano kartuszy. Między innymi dzięki takim kartuszom francuski egiptolog Jean François Champollion odczytał starożytne święte znaki.

Zapis liczb

Starożytni Egipcjanie używali systemu dziesiętnego niepozycyjnego, zwanego obecnie egipskim systemem liczbowym. Istniały specjalne znaki dla 1, 10, 100, 1000 i 10000. W ograniczonym zakresie wykonywano i zapisywano ułamki, używano ułamków o liczniku 1, czyli ½, ⅓, ¼, ⅕, ⅙ itd., z wyjątkiem ułamka ⅔, który zapisywano inaczej.

Liczby zapisywano w obu kierunkach (a nawet pionowo). Poniższy przykład jest zapisany od lewej do prawej i od góry do dołu. Przykład, rzeźba w kamieniu z Karnak ukazuje liczbę 4622 jako:

Zobacz też

• pismo hieroglificzne - opis pisma hieroglificznego
• egipskie hieroglify jednoliterowe
• egipskie hieroglify dwuliterowe
• egipskie hieroglify trzyliterowe
• egipskie hieroglify – określniki i ideogramy
• Lista znaków Gardinera
• Lista egipskich hieroglifów - lista wszystkich hieroglifów dostępnych w czcionkach UNIKODU wraz z listą Gardinera
• Egipskie hieroglify (Unikod blok) - hieroglificzna czcionka blokowa w standardzie UNIKOD
• egipski system liczbowy
• geoglify
• język egipski
• Kamień z Rosetty
• asyryjskie hieroglify
• pismo protosynajskie

Linki zewnętrzne

• Pismo egipskie - pismo hieroglificzne, hieratyczne, demotyczne - opis, historia
• opis pisma hieroglificznego wraz z listą znaków (Ancient Egyptian scripts), omniglot.com [dostęp 2018-02-27]  (ang.).
• kurs online dla początkujących z lekcjami czytania i pisania w piśmie hieroglificznym średnioegipskim, www.egyptianhieroglyphs.net [dostęp 2021-03-17]  (ang.).