Hierokles z Aleksandrii

Hierokles z Aleksandrii – grecki filozof neoplatoński, reprezentant szkoły aleksandryjskiej.

Życie

Hierokles pochodził z Aleksandrii. W Atenach uczył się u założyciela ateńskiej szkoły filozoficznej Plutarcha Młodszego, zmarłego w roku 431/432. Potem w Konstantynopolu bronił odważnie przed sądem kościelnym swoich poglądów religijnych[1]. Damaskios pisze:

"poszedł do Bizancjum i tam zderzył się z rządzącymi. Postawiony przed sądem, został pobity przez ludzi. Zbroczony własną krwią, zamoczył w niej swoją dłoń i pokropił sędziego, mówiąc: Pij, Cyklopie! Po mięsie ludzkim wino służy!"[2].

Cytując Odyseję (9.347), Herokles zakpił z chrześcijańskiej eucharystii.

Twórczość

Zachował się po nim obszerny komentarz do tak zwanych Złotych wierszy Pitagorasa (Komentarz do świętego poematu) oraz wyciągi z pisma pod długim tytułem O opatrzności i przeznaczeniu, i o stosunku tego, co jest w naszej mocy, do boskiego kierownictwa. Hierokles napisał tę rozprawę dla pocieszenia polityka Olimpiodora po śmierci adoptowanego syna, a zarazem w celu pogodzenia dwóch szkół filozofii neoplatońskiej[1][3].

Poglądy

W sporze między nowoplatonikami ze szkoły ateńskiej, która zaostrzyła sprzeczności między Platonem i Arystotelesem na korzyść tego pierwszego, a neoplatonikami aleksandryjskimi, którzy je łagodzili, Hierokles starał się godzić naukę obu mistrzów. Umiał też pogodzić wolność woli z koniecznością w ten sposób, że przyznając człowiekowi wolną, wolę czynił wynikające z niej czyny zależnymi od zewnętrznej konieczności, kierowanej pedagogicznie przez Opatrzność[1]. Jego filozofia nie wyklucza wpływów chrześcijańskich. Przeznaczenie (Άιμαρμένη) w jego koncepcji nie ma charakteru deterministycznego, lecz jest skutkiem wolnych czynów człowieka, a modlitwa błagalna i opatrznościowa Άιμαρμένη, nie wykluczają się wzajemnie[4]. Na wpływy chrześcijańskie wskazują też przekonania Hieroklesa, że Bóg wspomaga ludzi na drodze do zbawienia i że wolność jest darem Boga[3].

Hierokles rezygnuje z plotyńskiej hierarchii bytów, którą rozwinęli Jamblich i Proklos. Zakłada istnienie jednego tylko ponadziemskiego bytu, Demiurga. Twierdzi, że stworzył on świat z niczego, choć odrzuca chrześcijańską koncepcję stworzenia w czasie[4].

Przypisy

  1. ↑ a b c Tadeusz Sinko: Zarys historii literatury greckiej. T. 2. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1959, s. 826
  2. ↑ Verity Harte, Politeia in Greek and Roman philosophy, New York: Cambridge University Press, 2013, s. 178, ISBN 978-1-107-25011-6, OCLC 852149465 [dostęp 2021-02-18].
  3. ↑ a b Edward Iwo Zieliński, Marcin Podbielski, Historia filozofii starożytnej. T. 4, Szkoły epoki Cesarstwa, Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL, 1999, s. 683, ISBN 83-228-0789-9, OCLC 749273071 [dostęp 2021-02-18].
  4. ↑ a b Frederick Copleston: Historia filozofii. T. 1, Grecja i Rzym. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 2004, s. 434

Bibliografia

  • Frederick Copleston: Historia filozofii. T. 1, Grecja i Rzym. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 2004.
  • Giovanni Reale: Historia filozofii starożytnej. Szkoły epoki cesarstwa. T. 4. Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski, 1999. ISBN 83-228-0789-9.
  • Tadeusz Sinko: Zarys historii literatury greckiej. T. 2. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1959.