Hiperglikemia

Hiperglikemia

Pomiar stężenia glukozy
ICD-10	R73 Podwyższone stężenie glukozy we krwi
R73.9	Hiperglikemia, nieokreślona

Hiperglikemia – wzrost stężenia glukozy we krwi powyżej górnej granicy normy, której prawidłowe stężenie na czczo wynosi 3,9–5,5 mmol/l (70–99 mg/dl)^[1]. Hiperglikemia stresowa związana z ostrymi stanami chorobowymi jest różnie definiowana, część autorów przyjmuje, że jest to stężenie glukozy przekraczające 200 mg/dl (11,1 mmol/l) bez wcześniejszej cukrzycy^[2][3], a inni przyjmują stężenie glukozy przekraczające 140 mg/dl przy hemoglobinie glikowanej <6,5 mmol/l^[4][5].

Definicje stanów hiperglikemicznych

1. Stan przedcukrzycowy – jest to stan zwiększonego ryzyka wystąpienia cukrzycy, jest rozpoznawana w przypadku^[6]:
   • nieprawidłowa glikemia na czczo (ang. impaired fasting glucose, IFG) – jest to glikemia na czczo w przedziale 5,6–6,9 mmol/l (100–125 mg/dl),
   • nieprawidłowa tolerancja glukozy (ang. impaired glucose toleration, IGT) – jest to glikemia w przedziale 7,8–11,0 mmol/l (140–199 mg/dl) w 120 minucie testu doustnego obciążenia glukozą.
2. Cukrzyca – rozpoznawana w następujących sytuacjach^[6]:
   • przygodna glikemia ≥11,1 mmol/l (200 mg/dl) z typowymi objawami cukrzycy (wzmożone pragnienie, wielomocz, osłabienie),
   • dwukrotnie glikemia na czczo ≥7,0 mmol/l (≥126 mg/dl) w osobnych pomiarach z różnych dni,
   • glikemia ≥11,1 mmol/l (200 mg/dl) w 120 minucie testu doustnego obciążenia glukozą.

Preferuje się oznaczenie glikemii w osoczu krwi żylnej. Badanie wykonuje się po 8-14 godzin od ostatniego posiłku. Diagnostyki stanów hiperglikemicznych nie należy przeprowadzać w stanach ostrej fazy choroby, szczególnie w związku z sepsą, ostrym zespołem wieńcowym, udarem mózgu, poważnym urazem, operacją oraz głodzeniem^[7].

Przyczyny hiperglikemi

Cukrzyca

Cukrzyca jest to grupa chorób metabolicznych o zróżnicowanej etiologii charakteryzująca się przewlekłą hiperglikemią wynikającą z zaburzenia wydzielania insuliny^[8].

Ostre choroby (hiperglikemia stresowa)

W niektórych ciężkich i ostrych stanach dochodzi do odpowiedzi neurohormonalnej w której biorą udział katecholaminy, kortyzol, glukagon, hormon wzrostu. Dochodzi do nasilenia glukoneogenezy, glikogenolizy i rozwoju przejściowej insulinooporności w wyniku działania antagonistycznych substancji do insuliny i spadku odpowiedzi organizmu na jej działanie i w konsekwencji do rozwoju hiperglikemii^[9][10]. Kaskada mediatorów zapalnych, w tym TNF-α, IL-1, IL-6 nasilają oporność tkanek na działanie insuliny^[11]. W przypadku wcześniej istniejącej cukrzycy dalsze nasilenie insulinooporności może nasilać cukrzycę^[11].

Hiperglikemia stresowa jest związana z sepsą, ostrymi zespołami wieńcowymi i interwencjami kardiochirurgicznymi udarem mózgu i innymi poważnymi ostrymi chorobami^[4][12]. Towarzyszy ona około 15-30% krytycznie chorym^[4]. Hiperglikemia stresowa pogarsza rokowanie chorych na ostre zespoły wieńcowe^[13] i udar^[14].

Zobacz też

• hipoglikemia

Przypisy

Bibliografia

• Andrzej Szczeklik, Piotr Gajewski: Interna Szczeklika 2014. Kraków: Medycyna Praktyczna, 2014. ISBN 978-83-7430-405-4.

• Samar Banerjee: Critical Issues and Diabetes - ECAB. Elsevier Health Sciences, 2014. ISBN 978-81-312-3924-7.

• Paul Ellis Paul Ellis: Evidence-Based Critical Care. Springer, 2014. ISBN 978-3-319-11020-2.

• Peter D. Roux, Levine Joshua, W. Andrew Kofke: Monitoring in Neurocritical Care. Elsevier Health Sciences, 2013. ISBN 978-1-4557-2753-7.

• Claudio Ronco, Rinaldo Bellomo, John A. Kellum: Critical Care Nephrology. Elsevier Health Sciences, 2009. ISBN 978-1-4160-4252-5.