Hiponimia

Hiponimia (gr. ὑπό (hypo) „poniżej”, όνομα (ónoma) „imię”) – porządkująca relacja hierarchiczna, stanowiąca rodzaj synonimii leksykalnej[1]. Zachodzi między wyrazem o treści bardzo szczegółowej i zakresie węższym a wyrazem o treści bardziej ogólnej i szerszym zakresie, tzn. polega na stosunku: podrzędność – nadrzędność.

Na przykład wyraz jamnik ma zakres znaczeniowo węższy niż wyraz pies, przy tym zawiera się w zakresie tego drugiego wyrazu. W obrębie wyrazu pies zawierają się bowiem również takie słowa, jak: spaniel, pudel, terier. Słowa: jamnik, spaniel, pudel, terier są podrzędne do słowa pies, są zatem jego hiponimami. Słowo pies jest w stosunku do nich hiperonimem. W stosunku do siebie zaś słowa: jamnik, pudel, terier, spaniel są kohiponimami.

Hiponimia oddaje skłonność umysłu ludzkiego do porządkowania wertykalnego, do włączania pojęć w szersze klasy, do budowania układów hierarchicznych (np. zwierzę – pies – jamnik – jamnik szorstkowłosy).

Przypisy

  1. ↑ Mistrík 1993 ↓, s. 183.

Bibliografia