Historia Palestyny
 | Ten artykuł od 2014-07 wymaga zweryfikowania podanych informacji: dodania historii po 1947 roku. |
Historia Palestyny – ten artykuł omawia temat historii Palestyny w okresie od początku panowania Bizancjum nad tymi ziemiami w 395 do powstania współczesnego państwa Izrael, które zostało utworzone 14 maja 1948 roku.
Pod władzą Bizancjum
W 395 roku cesarz Teodozjusz umierając podzielił imperium rzymskie na Cesarstwo zachodniorzymskie i Cesarstwo Wschodniorzymskie (czyli Bizancjum).
W ten sposób Palestyna przeszła w sferę wpływów Bizantyńczyków.
Pod panowaniem Arabów
W latach 636-640 Palestyna została podbita przez będących od niedawna muzułmanami Arabów. W 637 roku została zdobyta Jerozolima.
Kalifat Ummajjadów
W latach 661-750 Palestyna należała do kalifatu Umajjadów, którego stolicą był Damaszek.
Kalifat Umajadów obejmowało bardzo rozległe regiony Syrio-Palestyny, Egiptu, Półwyspu Arabskiego, Mezopotamii i większości ziem Iranu.
Kalifat Abbasydów
W latach 750-978 Palestyna należała do kalifatu Abbasydów, którego stolicą był Bagdad.
Abbasydzi prowadzili długotrwałe walki z Cesarstwem Bizantyńskim o panowanie nad Syrią i Anatolią. Równocześnie trwały liczne wewnętrzne konflikty w wielu punktach rozległego kalifatu.
W 956 roku władzę złożono w ręce wezyrów. W tym okresie książęta dzielnicowi uzyskali niezależność w swych prowincjach.
Kalifat Fatymidów
W latach 978-1079 Palestyna należała do kalifatu Fatymidów.
Kalifat Fatymidów obejmował Egipt, Afrykę Północną, Palestynę i Syrię. Stolica znajdowała się w Kairze.
Pod panowaniem Seldżuków
W 1079 roku wojska Turków Seldżuckich opanowały Palestynę, włączając ją do państwa Wielkich Seldżuków.
Sułtan Dżalal ad-Dawlah Malikszah I zabronił wstępu do Jerozolimy chrześcijanom wszystkich wyznań. Ciężkie prześladowania dotknęły także żydowską społeczność w Palestynie.
Wieści o prześladowaniach i okrucieństwie Turków doprowadziły do wyruszenia I wyprawy krzyżowej.
Fatymidzi na początku 1098 roku pokonali szybkim szturmem turecką załogę Jerozolimy i przejęli kontrolę nad tym miastem, ogłaszając jego ponowne otwarcie dla chrześcijan. Pomimo to, w 1099 roku krzyżowcy wkroczyli do Palestyny.
Pod panowaniem krzyżowców
W 1099 roku krzyżowcy (I wyprawa krzyżowa) zdobyli Palestynę i miasto Jerozolimę. Miasto zostało całkowicie splądrowane, a ludność muzułmańska i żydowska wymordowana (Żydów spalono żywcem w synagodze – 15 lipca 1099 r.). Zwycięzcy ustanowili chrześcijańskie Królestwo Jerozolimskie, które obejmowało dawną Fenicję, Syrię i Palestynę. Było to klasyczne państwo feudalne z systemem lennym.
W 1187 roku sułtan Saladyn zdobył Jerozolimę i opanował większą część Palestyny.
V wyprawa krzyżowa odzyskała Jerozolimę w 1229 roku, aby ją ostatecznie utracić w 1244 roku. W 1291 roku padła ostatnia twierdza krzyżowców w Palestynie, Akka. W ten sposób Królestwo Jerozolimskie przestało istnieć.
Palestyna pod panowaniem Arabów
Drugi okres panowania Arabów nad Palestyną przypadł na lata 1187-1517.
Palestyna w Sułtanacie Egiptu
W 1187 roku krzyżowcy ponieśli klęskę w bitwie pod Hittin i utracili Tyberiadę, Akkę i Jafę. W 1187 roku sułtan Saladyn wkroczył do Jerozolimy. W ten sposób większość terytorium Palestyny weszło w skład sułtanatu Egiptu, w którym rządzili sułtani z dynastii Ajjubidów.
Palestyna pod panowaniem mameluków
W 1250 roku panowanie nad Jerozolimą rozpoczęli egipscy mamelucy. W następnych latach opanowali oni całą Palestynę.
Do 1517 roku była ona częścią sułtanatu Egiptu.
Imperium Osmańskie
W 1517 roku sułtan Selim I pokonał wojska egipskich mameluków w bitwach pod Marj Dabiq i al-Raydaniyya, a następnie zajął Syrię, Palestynę oraz Egipt.
W ten sposób Palestyna znalazła się w Imperium Osmańskim.
Sułtan Selim I prowadził politykę przychylną Żydom i zezwalał na żydowskie osadnictwo w Palestynie. Jednak sama Palestyna została zdegradowana do roli majątku dzierżawionego powoływanym na okres roku poborcom podatkowym.
Osadnictwo żydowskie w Palestynie
Osadnictwo żydowskie w Palestynie rozpoczęło się od 1841 roku, kiedy to z funduszy brytyjskiego finansisty sir Mosesa Montefiore zakupiono pierwszy gaj pomarańczowy.
W następnych latach powstawały kolejne rolnicze osady: Mikwat Israel (1870), Petach Tikwa (1879) i inne.
W latach 1881-1903 do Palestyny napłynęła pierwsza fala żydowskich emigrantów. Była to tzw. Pierwsza Alija.
Druga Alija przybyła do Palestyny w latach 1904-1913. W 1914 roku w Palestynie istniały już 43 żydowskie kolonie rolnicze, z czego 14 było kibucami.
Pod władzą Brytyjczyków
Podczas kampanii synajsko-palestyńskiej I wojny światowej, pod koniec 1917 roku tereny Palestyny zajęły wojska brytyjskie. Tym samym Wielka Brytania przejęła pełną kontrolę wojskową nad Palestyną.
Po zakończeniu wojny w 1918 roku pojawiły się spory w kwestii przyszłości Palestyny. Wobec braku zdecydowania zachodnich mocarstw, na Bliskim Wschodzie powstały:
- Francuski Protektorat (Syria i Liban) oraz
- Brytyjski Protektorat (Palestyna, Transjordania i Irak).
Osadnictwo żydowskie w Palestynie
W latach 1919-1923 do Palestyny przybyła kolejna fala żydowskich imigrantów (Trzecia Alija).
Mandat brytyjski nad Palestyną
1 lipca 1920 roku oficjalnie Palestyna przypadła Wielkiej Brytanii, na mocy traktatu pokojowego z Turcją, jako terytorium mandatowe.
Zaczął się okres brytyjskiej administracji cywilnej w Brytyjskim Mandacie Palestyny.
W maju 1921 roku Arabowie dokonali krwawych pogromów Żydów w Jafie, jak również w Judei i Samarii. Rozruchy zostały po 3 dniach powstrzymane przez brytyjskie wojsko. W starciach zginęło wówczas 79 Żydów i 48 Arabów.
W latach 1924-1931 do Palestyny przybyła czwarta fala żydowskich imigrantów (Czwarta Alija). Szacuje się, że w tym okresie w Palestynie osiedliło się około 80 tys. Żydów, głównie z Polski.
W 1925 i 1929 roku doszło do arabskich rozruchów w Palestynie. W Hebronie doszło do pogromu 150 żydowskich uczniów szkoły rabinackiej.
W latach 1931-1940 piąta fala żydowskich imigrantów przybyła do Palestyny (Piąta Alija). Szacuje się, że w tym okresie około 250 tys. Żydów osiedliło się w Palestynie. W tej liczbie znajdowało się około 100 tys. Żydów niemieckich, którzy uciekali przed nazizmem z Europy.
W latach 1934-1948 nasiliła się nielegalna żydowska imigracja do Palestyny – ha’apalah (alija bet).
21 kwietnia 1936 roku w Palestynie wybuchły z wielką siłą rozruchy antyżydowskie. Na czele arabskiej rewolty stanął wielki mufti Jerozolimy Al-Hadżdż Muhammad Amin al-Husajni. W starciach zginęło ogółem 300 Żydów, 200 żołnierzy brytyjskich i 2 tysiące Arabów.
W latach 1941-1947 szósta fala żydowskich imigrantów przybyła do Palestyny (Szósta Alija). Byli to nieliczni Żydzi, którym udało się uciec przed zagładą w Europie. Na jesieni 1946 roku podziemne żydowskie organizacje w Palestynie nasiliły swoją aktywność.
Sprawa Palestyny w ONZ
Rząd brytyjski zdawał sobie sprawę, że sytuacja w Mandacie Palestyny wymyka się spod kontroli, dlatego 2 kwietnia 1947 roku oficjalnie przekazał sprawę Palestyny do Organizacji Narodów Zjednoczonych.
13 maja 1947 roku powołano komisję UNSCOP, która zaleciła zakończenie brytyjskiego mandatu nad Palestyną i utworzenie dwóch państw: żydowskiego oraz arabskiego.
Wojna domowa w Palestynie
Zaraz po przyjęciu decyzji ONZ, arabskie oddziały zbrojne w Palestynie rozpoczęły kampanię ataków na żydowską komunikację pomiędzy osiedlami żydowskimi. Arabska przemoc bardzo szybko przybrała rozmiary prawdziwej wojny domowej.
Pierwszy akt wojny nastąpił 30 listopada 1947 roku, kiedy to został zaatakowany żydowski autobus w pobliżu Lod.
Zobacz też
| Starożytność | |
|---|---|
| Średniowiecze | |
| Nowożytność | |
| Współczesność |
- Palestyńczycy
- Palestyna
- Syropalestyna
Media użyte na tej stronie
The Palestine Ensign, flown by ships registered in the British Mandate territory during the period 1927–1948. This was the only Palestine-specific flag which was not restricted to official use by a government functionary or department (see Flag of the British Mandate for Palestine).
Stub image for modern Palestine (West Bank and Gaza strip).
Palestine according to Eusbius and Jerome, as per Atlas of the Historical Geography of the Holy Land by George Adam Smith in 1915
Second Aliyah workers eating lunch in the fields of Migdal.
Map for Palestine 1924
Autor: Busterof666, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Fragmenting Caliphate in late Abassid Era
British Mandate of Palestine, 1920s. Note: Wasserstein, Bernard (2004). Israel and Palestine: Why They Fight and Can They Stop?, pp. 105–106."Palestine, therefore, was not partitioned in 1921–1922. Transjordan was not excised but, on the contrary, added to the mandatory area. Zionism was barred from seeking to expand there – but the Balfour Declaration had never previously applied to the area east of the Jordan. Why is this important? Because the myth of Palestine's 'first partition' has become part of the concept of 'Greater Israel' and of the ideology of Jabotinsky's Revisionist movement."
Created by modification of public domain image en:Image:BritishMandatePalestine1920.jpg. Modifications consisted of enlarging the font of two words and converting to PNG.
Autor: Oryginał: Różni - Praca pochodna: Roke~commonswiki, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Animated map of the history of the Byzantine Empire.
Autor: Made by Bontenbal, with thanks to Danielm for the base map., Licencja: CC-BY-SA-3.0
Expansion of the early caliphate under:
- I: en:Muhammad
- II: en:Abu Bakr
- III: en:Umar
- IV: en:Uthman ibn Affan Made by Bontenbal, with thanks to Danielm for the base map. Based on: Karen Armstrong, Islam, geschiedenis van een wereldgodsdienst (translation of Islam: A Short History). ISBN 90-234-1096-3
General Sir Edmund Allenby entering the Holy City of Jerusalem on foot 1917 to show respect for the holy place.
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0
The growth of ottoman empire; the image is based on
Detail view of Israel, from an photograph by an STS-107 crewmember onboard the Space Shuttle Columbia.
EDITOR’S NOTE: On February 1, 2003, the seven crew members were lost with the Space Shuttle Columbia over North Texas.
The source picture was on a roll of unprocessed film later recovered by searchers from the debris.Map of Ottoman Palestine in 1851, from the The Illustrated Atlas, And Modern History Of The World Geographical, Political, Commercial & Statistical, Edited By R. Montgomery Martin
This is a beautiful hand colored map of Israel, Palestine, or the Holy Land. Map details cities, roads, biblical and historical sites with color coding at the regional level. Where appropriate alternate place names taken from the Arabic are noted. Topography shown by hachure. An inset map of Jerusalem appears in the lower right quadrant with all principal buildings noted. The upper left quadrant features an engraved view of Damascus. Features the fretwork style border common to Johnson’s atlas work from 1864 to 1869. Published by A. J. Johnson and Ward as plate no. 93 in the 1864 edition of Johnson’s New Illustrated Family Atlas . This is the first edition of the Johnson’s Atlas to bear the Johnson & Ward imprint and the only edition to identify the firm as the “Successors to Johnson and Browning (Successors to J. H. Colton and Company)”.
Autor: MapMaster, Licencja: CC BY-SA 4.0
A map showing the Great Seljuk Empire at its height, upon the death of Malik Shah I in 1092.
- The capital of the Great Seljuk Empire is shown at Ishfahan (Persia/Iran).
The borders of present-day countries are shown in gray.
The lighter colour in the top right represents Karakhanids.
- "In 1089, Malik Shah returned to the charge, occupied Bukhara, captured Sarakand, and imprisoned the Karakhanid Ahmed . . . whom he later reinstated as client-ruler. From that time forward, the Karakhanids who reigned in Bukhara and Samarkand did so as lieutenants of the Seljuk sultans. Transoxiana was now no more than a dependency of the Seljuk Empire."
(Grousset p. 147.) - Other areas such as the Danishmends are not shown separately.
- The locations of the Battle of Manzikert (1071) and the Battle of Dandanaqan (1040) are also shown.
Map of Palestine
English Translation: The Holy Land or Palestine showing not only the Old Kingdoms of Judea and Israel but also the 12 Tribes Distinctly, Confirming their Locations Diversely in their Ancient Condition and Doing So as the Holy Scriptures Indicate.