Historia kolei w Skandynawii

Jazdy próbne na Hovedbanen pod Krystianią (późn. Oslo) w 1853 r.
Kopenhaga, hala pierwszego dworca Hovedbanegård z 1864 r.
Malmbanan: stacja Rautas na północ od Kiruny
Elektrowóz kolei szwedzkich z 1925 r.
  • 1844 – pierwsza kolej w monarchii duńskiej powstała w Holsztynie (wówczas w unii personalnej z Danią) na odcinku Altona – Kilonia: Christian VIIIs Nordøstersøjerbane; inwestycja kapitału i technologii brytyjskiej;
  • 26 VI 1847pierwsza linia w Danii właściwej: Kopenhaga – Roskilde (Zelandia); Det sjællandske Jernbaneselskab;
  • 5 V 1849 – pierwsza kolej w Szwecji: wąskotorowa Fryckstads Järnväg, dł. 8 km między Klarälven i Fryksta a Frykensjöarna (Värmland); tor 1101 mm;
  • 1 IX 1854 – pierwsza kolej w Norwegii – linia Christiania (późn. Oslo) – Eidsvoll, 67 km; Norsk Hoved-Jernbane;
  • 5 III 1856 – pierwsza kolej normalnotorowa w Szwecji: linia Nora – Ervalla (Nora Ervalla Järnväg); w XII otwarcie odcinków Göteborg – Jonsered i Malmö – Lund kolei państwowych Statens Järnvägar (SJ);
  • 1860 – pierwsza kolej w Finlandii: linia Helsinki – Hämeenlinna (tor 1524 mm, „rosyjski”);
  • 1863 – otwarcie tramwajów konnych w Kopenhadze; 1875 w Christianii; 1877 w Sztokholmie; 1891 w Helsinkach;
  • 1888 – otwarcie Malmbanan między Gällivare i Luleå; 1903 odcinek Kiruna – Narvik; 1915 elektryfikacja odcinka Kiruna – Riksgränsen, jako pierwszej magistrali w Szwecji;
  • 1894 – tramwaj elektryczny w Christianii, pierwszy w Skandynawii; 1899 w Kopenhadze (1897 próbowano tramwajów akumulatorowych); 1900 w Helsinkach; 1901 w Sztokholmie;
  • 1895 – (S) elektryfikacja kolei dojazdowej Sztokholm – Djursholm;
  • 1901 – (N) warsztaty w Hamar budują pierwszy parowóz;
  • 1908 – (N) otwarcie elektrycznej kolei Thamshavnbanen (tor 1000 mm);
  • 1909 – (N) kolej dociera do Bergen;
  • ...
  • 1925 – (S) elektryfikacja linii Sztokholm – Göteborg, ~16 kV 50 Hz; kolej SJ;
  • 1928 – (N) w Oslo otwarcie zachodniej części średnicy metra, ukończonej 1987, pociągi przechodzące wprowadzane stopniowo od 1993 w miarę ujednolicania systemu zasilania zachodniej i wschodniej części sieci;
  • 1934 – (DK) otwarcie pierwszych linii sieci S-tog w aglomeracji Kopenhagi; pierwsza elektryfikacja sieci krajowej w kraju (=1500 V);
  • 1935? – (DK) otwarcie mostu przez Mały Bełt;
  • ...
  • 1950 – (S) pierwszy odcinek metra w Sztokholmie (T-bana); jeden z modelowych przykładów powiązania rozwoju miasta z SKM; na fragmencie trasy kolej użyła tunelu tramwajowego, zbudowanego 1933;
  • 1962 – (N) otwarcie linii Nordlandsbanen do Bodø;
  • 1967 – (S, DK) wprowadzenie prawostronnego ruchu ulicznego stało się pretekstem do likwidacji sieci tramwajowej w kilku miastach szwedzkich, m.in. w Sztokholmie; 1972 zamknięcie sieci w Kopenhadze;
  • 1980 – (N): otwarcie tunelu średnicowego kolei NSB w Oslo;
  • 1982 – (FIN) otwarcie metra w Helsinkach;
  • 1986 – (DK) elektryfikacja pierwszej duńskiej linii dalekobieżnej Kopenhaga – Elsynor; 25 kV 50 Hz; lata 90. XX wieku – ukończenie elektryfikacji linii Kopenhaga – Fredericia – Padborg (granica niem.);
  • 1988 – (S) rozdzielenie zarządu infrastruktury (Banverket) od przewoźnika (SJ) pierwsza tego rodzaju operacja w Europie;
  • 1990 – (S) początek wprowadzania EZT „X2000”, szybkich pociągów międzyregionalnych z wychylnym pudłem;
  • 1998 – (DK) otwarcie przeprawy przez Wielki Bełt: Østtunnelen i Vestbroen;
  • 1998-99 – (N) otwarcie linii dużych prędkości Gardermobanen (Lillestrøm – Eidsvoll – Oslo), umożliwiającej integrację Oslo z nowym lotniskiem; na linii znajduje się najdłuższy tunel kolejowy Norwegii, „Romeriksporten” (14,6 km);
  • 2000 – (DK / S) otwarcie Øresundsbroen / Öresundsbron;
  • 2002 – (DK) otwarcie metra w Kopenhadze;
  • 2010 – (S) planowane otwarcie linii Nyland – Umeå (Botniabanan) dla szybkiego ruchu pasażerskiego (do 250 km/h) i ciężkiego towarowego;
  • 2011 – (S) planowane otwarcie tunelu średnicowego pod Malmö (między Öresundsbanan i dworcem Malmö Centralen), budowanego od 2005;
  • ok. 2017 – (S) druga średnica (podziemna) Sztokholmu – tzw. Citybanan; projektowana.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Hovedbanen Norway first trial run 1853.jpg
A xylograph of the first trial run of the main railroad in Norway, when it was only partially complete, i.e., tracks were laid from Oslo to Strømmen.
Rautas bangård vid Malmbanan.jpg
Autor: Teemu Vehkaoja, Licencja: CC BY-SA 2.5
Crossing loop (passing siding) of Rautas station along the Malmbanan in Sweden, north from Kiruna.
København H 2.png
Det Indre af Kjøbenhavns Hovedbanegaard taget i Brug den 14. Oktober 1864.
D-lok.jpg
Autor: Bilden tagen av Fredrik Tellerup, Licencja: CC BY-SA 2.5
D-lok i Malmö