Historia tramwajów w Toruniu
tramwaj | |
![]() Swing 122NbT, Swing Duo, Konstal 805Na, turystyczny | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Lokalizacja | |
Lata funkcjonowania | od 1891 |
Infrastruktura | |
![]() mapa torowisk istniejące zlikwidowane | |
Długość sieci | 26,8 km[1] |
Strona internetowa | |
Portal ![]() |















Historia tramwajów w Toruniu – dzieje systemu tramwajowego w Toruniu od 1891 roku do czasów współczesnych.
Początek przewozów tramwajowych w Toruniu datuje się na 1891 rok. Linie obsługuje Miejski Zakład Komunikacji Sp. z o.o. w Toruniu. System składa się z 8 linii (5 dziennych, 2 nocnych i 1 sezonowej). Tramwaje poruszają się po torach o rozstawie szyn 1000 mm.
Schemat dziennej sieci tramwajowej
Kalendarium
Okres niemiecki 1891-1918
- 1890
- 16 sierpnia – zawarto umowę między ówczesnym niemieckim zarządem Twierdzy Toruń, a prywatną firmą Harestadt w Berlinie na ułożenie torowiska: Bydgoskie Przedmieście – dworzec kolejowy Toruń Miasto
- 1891
- uruchomiono pierwszy tramwaj konny na trasie: Bydgoskie Przedmieście – Dworzec Toruń Miasto
- 1899
- 1 lutego – wyjazd pierwszego tramwaju elektrycznego na trasie: Bydgoskie Przedmieście – dworzec Toruń Miasto
- 1901
- 21 grudnia – przyjęcie koncesji tramwajów elektrycznych przez Zakłady Elektryczne miasta Torunia
- 1904
- 1906
- 1 lipca – otwarto pętlę uliczną: Sienkiewicza, Mickiewicza, Reja, Bydgoska
- otwarto trzecią linię tramwajową na Chełmińskim Przedmieściu, trasa: Ratusz Staromiejski – ulica Grunwaldzka
- 1907
- 30 grudnia – pierwszy zanotowany wypadek tramwajowy – pojazd wypadł z szyn
- 1914
- rozpoczęto budowę zajezdni tramwajowej, która istnieje do dnia dzisiejszego
- 1915
- wprowadzono służbę konduktorską
- Toruń otrzymał cztery wozy silnikowe oraz sześć wozów doczepnych otwartych
- 1916
- wzbogacenie taboru o cztery wozy silnikowe
- 1917
- przedłużono linię tramwajową numer 2 do dworca Toruń Mokre, teraz Wschodni
- 1917-1918
- ograniczenie ruchu tramwajowego na przedmieściach miasta na skutek zarządzeń władz niemieckich
Okres II Rzeczypospolitej 1920-1939
- 1920
- powołano Polską Dyrekcję Miejskich Elektrowni, Gazowni i Tramwajów
- 1921
- wstrzymano na okres trzech miesięcy ruchu tramwajowego z uwagi na zły stan taboru i torowisk
- 1926
- „Tramwaje” pod zarządem miasta Torunia
- sprowadzono cztery wozy silnikowe z firmy Siemens – Schuckert z Hamburga
- 1927
- otwarto dwutorową linię w ulicy Chopina
- zlikwidowano torowisko przy „grzybie” (Ogród Muzyków)
- przedłużono torowisko na linii numer 3; od ulicy Grunwaldzkiej do ulicy Wybickiego
- 1929
- sprowadzono z fabryki wagonów w Gdańsku dwóch wagonów silnikowych
- 1934
- otwarto torowisko do dworca Toruń Główny przez most na Wiśle
- rozpoczęto budowę torowiska tramwajowego na Jakubskie Przedmieście – od dworca Toruń Miasto do Rzeźni (ulica Targowa)
- 1935
- otwarto torowisko na Jakubskie Przedmieście
- 1936
- ukończono układ torowisk na placu Bankowym (dzisiejszy plac Rapackiego)
- 24 września – pierwszy przejazd tramwaju linii numer 1 pod Łukiem Cezara
- zlikwidowano torowisko na ulicach: Ducha i Kopernika
- otwarto stałą poczekalnię tramwajową na placu Bankowym (dzisiejszy plac Rapackiego)
- wybudowano warsztaty torowe przy zajezdni tramwajowej
- zmieniono trasę linii tramwajowej numer 3 z ulicy Chełmińskiej na aleję 700-lecia (dzisiejsza aleja Jana Pawła II) i Wały Generała Sikorskiego
- 1939
- powiększono stan wozów doczepnych o cztery wagony
Okres okupacji niemieckiej 1939-1945
- 1939
- wrzesień – wysadzono most drogowy im Józefa Piłsudskiego – zawieszono linię do dworca Toruń Główny
- 1944
- grudzień – zawieszono ruch tramwajowy na 6 miesięcy
- sprowadzenie przez Niemców 6. wozów silnikowych z Hagi
Okres PRL 1945-1989
- 1945
- 1 maja – wznowiono częściowo ruch tramwajowy po II wojnie światowej
- 1948
- 1 września – przejęto Elektrownię przez Zjednoczenie Energetyczne Pomorza
- 1950
- 6 kwietnia – komunikacja miejska staje się przedsiębiorstwem samodzielnym: Miejskie Zakłady Komunikacyjne
- 1 października – otwarto komunikację tramwajową z Centrum do dworca Toruń Główny
- 1951
- sprowadzono 2 wozy silnikowe ze Słupska
- 1952
- zmieniono nazwę MZK na MPK (Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne)
- 1953
- otrzymano 4 wozy silnikowe
- wykonano gruntowną przebudowę nadwozi z konstrukcji drewnianej na stalową
- 1954
- zlikwidowano „końcówkę” przy Dworcu Toruń Główny i zastąpiono ją pętlą
- sprowadzono z Katowic 10 wagonów silnikowych
- 1955
- linię numer 2 skierowano na aleję 700-lecia i Wały Generała Sikorskiego
- 22 lipca – przedłużono linię numer 3 na odcinku: Wybickiego – dworzec Toruń Północny
- połączono torowiska linii numer 2 i 3 na placu Armii Czerwonej (dzisiejszy plac Teatralny)
- 1956
- przedłużono linię numer 1 do ulicy Targowej (koniec zabudowań Zakładów Gazownictwa)
- dobudowano drugi tor przy ulicy Kujawskiej, od mostu drogowego do pętli przy dworcu Toruń Główny
- 1958
- przedłużono torowisko linii numer 3 od pętli Toruń Północ do ulicy Lisiej (Wrzosy)
- 1964
- zlikwidowano torowisko na ulicy Mickiewicza
- przebudowano torowisko przy ulicy Bydgoskiej
- wybudowano podwójne torowisko na ulicy Broniewskiego
- 1968
- 11 lutego – zlikwidowano etaty konduktorskie
- przebudowano torowisko na ulicy Nowickiego (dzisiejsza aleja Solidarności)
- wybudowano nowe torowisko na ulicy Szumana – przebicie przez teren Szpitala Wojskowego
- 1969
- rozpoczęto budowę torowiska do Merinotexu (obecnie Motoarena)
- 1970
- zlikwidowano torowisko w Zespole Staromiejskim – ulice: Różana, Szeroka, Królowej Jadwigi, Rynek Nowomiejski i św. Katarzyny
- 1972
- otwarto torowisko do Merinotexu
- zlikwidowano torowisko na Wrzosy
- 1974
- 1976
- uruchomiono linię numer 6 : Dworzec Główny – Elana, istniała do 1980 r.
- wrzesień – przy ulicy Zjednoczenia (dzisiaj Legionów) wybudowano zajezdnię autobusową; stara zajezdnia przy ulicy Sienkiewicza została przeznaczona tylko do taboru tramwajowego
- 1978
- 1 stycznia – powstało Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Komunikacji Miejskiej
- 1979
- zlikwidowano torowisko przy ulicy Grudziądzkiej
- 1980
- do Torunia trafiają pierwsze tramwaje typu 805Na
- 19 maja– otwarto częściowo nowe torowisko linii numer 2 – od ulicy Przy Kaszowniku do ulicy Bazyńskich
- otwarto nową trasę linii numer 2: Przy Kaszowniku, Warneńczyka, Kościuszki, Skłodowskiej-Curie do ul. Wschodniej (przez wiadukt Kościuszki)
- 1981
- 1 stycznia – przemianowano WPKM na Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacji
- dzielnica Na Skarpie otrzymała połączenie tramwajowe z centrum miasta – pętla Ślaskiego
- 1984
- zlikwidowano torowisko na moście drogowym, co oznaczało utratę połączenia tramwajowego z centrum miasta na dworzec Toruń Główny
- 1986
- 31 grudnia – przedłużono torowisko do pętli Olimpijska
- 1987
- otwarto torowisko od ul. Sienkiewicza do ulicy Uniwersyteckiej przez ulice: Bema, Kraszewskiego, Czerwona Droga
- 1 listopada – wycofano z ulicy Bydgoskiej linię numer 2, tramwaje skierowano na nową trasę ulicami: Bema, Kraszewskiego, Czerwona Droga
- zlikwidowano pętlę Ślaskiego
Po 1990 roku
- 1990
- 13 października – przekształcono MPK w MZK
- 1991
- wycofano z ruchu liniowego wagony typu N
- zlikwidowano torowisko na Chełmińskim Przedmieściu
- 1993
- w zakładach MZK wybudowano tramwaj „zabytkowy”
- 1996
- wycofano z ruchu liniowego tramwaje typu 803 N (przegubowiec)
- 1997
- rozpoczęto przeprowadzanie pierwszych modernizacji tramwajów typu 805Na (wygląd zewnętrzny tramwajów pozostał taki sam)
- 1999
- 22 września – ostatni kurs tramwaju typu 803 N (przegubowiec). Wozy tego typu przestały kursować po 25 latach; trzy jednostki sprzedano do Szczecina, pozostałe skasowano
Po 2000 roku
- 2003
- kwiecień – rozpoczęto remont wiaduktu Kościuszki wraz z torowiskiem tramwajowym
- remont torowiska przy ulicy Skłodowskiej-Curie, odcinek od Wiaduktu Kościuszki do ulicy Wschodniej
- 2004
- 31 grudnia – zawieszono linię tramwajową numer 5: Elana – Olimpijska przez ulicę Wschodnią
- 2005
- powołano Toruński Klub Miłośników Komunikacji Miejskiej[2]
- 2006
- MZK rozpoczyna modernizację składów tramwajowych Konstal 805Na – docelowo 18 wagonów
- 17 czerwca – uruchomiono sezonową turystyczną linię tramwajową na trasie: Reja – Olimpijska
- 6 grudnia – uruchomiono nocną linię tramwajową 1N na trasie: Reja – Olimpijska
- 2007
- zlikwidowano linię numer 2 W
- 16 stycznia – linia numer 3 wraca po 16 latach, ale na inną trasę: Reja – Elana przez ulicę Uniwersytecką
- 16 stycznia – linia numer 4 zmienia trasę: ulica Czerwona Droga, Kraszewskiego, Bema i dalej do pętli ulicznej Reja
- 22 września – prezentacja i oddanie do użytku pierwszego zmodernizowanego składu Konstal 805Na (żółto-niebieski)
- 5 listopada – rozpoczęto prace torowe przy zajezdni tramwajowej, ulica Sienkiewicza
- 2008
- 26 kwietnia – remont łuków torowych na ulicy Uniwersyteckiej i Wały Generała Sikorskiego
- 12 maja – rozpoczęto modernizację torowiska przy ulicy Skłodowskiej-Curie
- sierpień – remont torowiska na skrzyżowaniu ulic Reja i Broniewskiego
- 22 września – otwarto Muzeum Toruńskiej Komunikacji[3]
- 22 września – z zajezdni wyjechał drugi skład po gruntownej modernizacji (żółto-niebieski)
- 2009
- luty – warszawska firma WYG International przedstawiła najlepszy wariant przebiegu trasy tramwajowej na Bielany ulicami Sienkiewicza, Gagarina, Okrężną
- 15 września – oddano do użytku trzeci zmodernizowany skład 805Na (żółto-niebieski)
Po 2010 roku
- 2010
- 25 czerwca – wyjechał z zajezdni czwarty skład po gruntownej modernizacji (żółto-niebieski)
- 4 maja – na terenie zajezdni tramwajowej spłonął wóz 805Na, przyczyną było zwarcie elektryczne
- 22 czerwca – rozpoczęto prace torowe na ulicy Szumana
- 29 grudnia – podpisano umowę na zaprojektowanie linii tramwajowej na Bielany
- 2011
- 31 marca – zlikwidowano torowisko przy ulicy Wschodniej
- 1 czerwca – 1 października – przebudowano torowisko na placu Hoffmana
- 11 listopada – uruchomiono nową linię tramwajową numer 5, Motoarena – Olimpijska
- 29 grudnia – ogłoszono przetarg na wykonanie Systemu Informacji Pasażerskiej
- 2012
- testowano nowe wózki tramwajowe typu MT 03 H 1000 / T0 1/1000 wyprodukowane przez poznańską firmę Modertrans
- 14 grudnia – na tory wyjechał pierwszy niskopodłogowy tramwaj produkcji Pesy typu SWING 121 NaK – przejazd testowy
- 2013
- 28 lutego – rozpoczęto budowę linii tramwajowej na Bielany
- wybudowano trzy tory odstawcze przy pętli tramwajowe Olimpijska
- 5 czerwca – ogłoszono przetarg na zakup 12 składów niskopodłogowych
- 1–12 sierpnia – zawieszono kursowanie wszystkich linii tramwajowych w Toruniu – przebudowa skrzyżowania Bema / Sienkiewicza / Broniewskiego
- 8 listopada – podpisano umowę z firmą z Krakowa na modernizację pętli Motoarena
- 28 listopada – podpisano umowę z firmą Budimex na budowę węzła przesiadkowego przy dworcu Toruń Miasto
- 9 grudnia – podpisano umowę o dofinansowanie projektu „Integracja systemu transportu miejskiego i zakup taboru tramwajowego”
- 18 grudnia – podpisano umowę z firmą Pesa na dostarczenie 12 niskopodłogowych tramwajów typu Swing[4]
- 2014
- rozpoczęto montaż pierwszych elektronicznych tablic informacyjnych na przystankach tramwajowych
- 1 marca – otwarto pętlę Uniwersytet
- 28 maja – przeprowadzono próby techniczne torowiska przy ul. Gagarina na Bielanach[5]
- 11 czerwca – przeprowadzono próby techniczne torowiska w alei Solidarności
- 24 czerwca – nastąpiło otwarcie torowiska do dzielnicy Bielany (Uniwersytet)[6]
- 24 czerwca – otwarto platformę przesiadkową w alei Solidarności[7]
- 25 czerwca – zawieszono kursowanie linii numer 4
- czerwiec – wyremontowano łuk torowy na placu Rapackiego
- lipiec – rozpoczęto modernizację pętli Motoarena
- lipiec – rozpoczęto przebudowę torowiska na odcinku od placu Teatralnego do Mostu Kolejowego
- 30 września – wzbogacono tabor tramwajowy w Toruniu o pierwszy niskopodłogowy skład – Swing 122NbT
- październik – rozpoczęto budowę węzła przesiadkowego przy dworcu Toruń Miasto[8]
- 1 października – pierwszy techniczny przejazd składu niskopodłogowego – Swing 122NbT[9]
- 9 października – do Torunia dotarł drugi skład niskopodłogowy typu – Swing 122NbT[10]
- 11 października – uruchomiono sezonową linię numer 8
- 27 października – po czteromiesięcznej przerwie przywrócono linię numer 4
- 27 października – pierwszy liniowy kurs tramwaju niskopodłogowego – Swing 122NbT
- 7 listopada – ogłoszono przetarg na zakup 4 +(2) składów niskopodłogowych dwukierunkowych
- 13 listopada – do Torunia dotarł trzeci skład niskopodłogowy typu – Swing 122NbT[11]
- 19 listopada – do Torunia dotarł czwarty skład niskopodłogowy typu – Swing 122NbT[12]
- 23 grudnia – do Torunia dotarł piąty skład niskopodłogowy typu – Swing 122NbT[13]
- 2015
- 1 stycznia – uruchomiono nową linie tramwajową numer 3 N (nocną), Elana – Motoarena
- 8 stycznia – do Torunia dotarł szósty skład niskopodłogowy typu – Swing 122NbT[14]
- 12 marca – do Torunia dotarł pierwszy trójczłonowy skład – Swing 122NbT[15]
- 1 kwietnia – do Torunia dotarł drugi trójczłonowy skład – Swing 122NbT[16]
- 8 kwietnia – podpisano umowę z firmą Pesa na dostarczenie 5 tramwajów typu Swing Duo (dwukierunkowych) i jednego wagonu technicznego[17]
- 10 kwietnia – do Torunia dotarł trzeci trójczłonowy skład – Swing 122NbT[18]
- 5 maja – do Torunia dotarł czwarty trójczłonowy skład – Swing 122NbT[19]
- 11 maja – pętla uliczna (Plac Teatralny) została wykorzystana po raz pierwszy do ruchu liniowego
- 3 czerwca – do Torunia dotarł piąty trójczłonowy skład – Swing 122NbT[20]
- 8 czerwca – do Torunia dotarł szósty trójczłonowy skład – Swing 122NbT
- 15 sierpnia – otwarto do ruchu liniowego, po gruntownej przebudowie, torowisko w ciągu ulic: Wały Generała Sikorskiego, Szumana i Warszawska
- 7 października – otwarto węzeł przesiadkowy przy dworcu Toruń Miasto[21]
- 5 grudnia – do Torunia dotarł pierwszy skład typu – Swing Duo[22]
- 24 grudnia – zakończono dostawy Swingów Duo
- 30 grudnia – pierwszy liniowy kurs tramwaju Swing Duo[23]
- 2016
- 1 kwietnia – rozpoczęto konsultacje społeczne dotyczące rozbudowy linii tramwajowych w Toruniu planowanej na lata 2016–2022[24]
- 19 kwietnia – zakończono pierwszy etap konsultacji społecznych dotyczących rozwoju sieci komunikacji tramwajowej w Toruniu[25]
- maj – wybrano ostateczny wariant poprowadzenia linii tramwajowej do dzielnicy Jar[26]
- maj – czerwiec – modernizowano torowisko na ulicy Broniewskiego[27]
- 6 – 14 sierpnia – wstrzymano ruch tramwajowy przez węzeł przesiadkowy w al. Solidarności z powodu napraw gwarancyjnych[28]
- 1 września – wprowadzono bilety czasowe 30 -, 60 – i 90 – minutowe, uprawniające do przejazdu z przesiadkami na wszystkich liniach dziennych[29]
- 9 września – rozpoczęto konsultacje społeczne dotyczące rozbudowy linii tramwajowych w centrum miasta[30]
- 3 listopada – przy ulicy Kościuszki (wjazd od ulicy ks. Gogi) doszło do kolizji trzech tramwajów, które kolejno najechały na siebie[31]
- 24 listopada – uchwalono przez Radę Miasta Torunia przywilej dotyczący bezpłatnego korzystania w dniach 1 listopada i 31 grudnia (każdego roku) z komunikacji miejskiej[32]
- 30 grudnia – wydana została przez RDOŚ decyzja środowiskowa (DŚU) dla planowanej budowy linii tramwajowej do dzielnicy Jar[33][34]
- 2017
- 26 stycznia – ogłoszono przetarg na zaprojektowanie linii tramwajowej na Jar[35]
- 20–24 marca – przeprowadzono roboty torowo-drogowe na Placu Niepodległości[36]
- 8 kwietnia – przeprowadzono roboty torowe u zbiegu ulic Bydgoskiej i Reja[37]
- 10–14 kwietnia – przeprowadzono roboty torowe na skrzyżowaniu ul. M. Skłodowskiej – Curie i Wschodniej
- 20 kwietnia – ogłoszono przetarg na przebudowę układu torowo-drogowego w ul. Wały gen. Sikorskiego i al. Jana Pawła II wraz z budową wydzielonego pasa tramwajowo – autobusowego, a także nowego, dwutorowego odcinka torowiska łączącego pl. Niepodległości z pl. Artylerii Polskiej[38][39]
- 10 – 11 czerwca – przeprowadzono roboty torowe u zbiegu ulic Bydgoskiej i Sienkiewicza[40]
- 3 sierpnia – w siedzibie Ministerstwa Rozwoju w Warszawie władze miasta podpisały umowę o dofinansowanie projektu pn. „Poprawa funkcjonowania komunikacji miejskiej w Toruniu – Bit-City II”[41]
- wrzesień – rozpoczęto projektowanie linii tramwajowej na Jar[42]
- 2018
- 2 stycznia – rozpoczęto konsultacje społeczne dotyczące nowej organizacji linii autobusowych i tramwajowych w mieście[43]
- 23 stycznia – podpisano umowę z firmą Balzola Polska na realizację projektu „Przebudowa układu torowo-drogowego w ul. Wały gen. Sikorskiego i al. św. Jana Pawła II wraz z budową pasa tramwajowo-autobusowego w Toruniu – BiT-City II”[44]
- lipiec – rozpoczęto przebudowę torowiska na Placu bp. Chrapka[45]
- lipiec – rozpoczęto budowę torowiska na skrzyżowaniach Szosy Chełmińskiej z ul. Żwirki i Wigury oraz ul. Długiej, które jest częścią nowej linii na Jar[46][47]
- 2019
- 1 marca – rozpoczęto pilotażowy program, który zakłada m.in. wprowadzenie w Toruniu „karty miejskiej”[48]
- 8 maja - rozpoczęto przebudowę torowiska w rejonie pl. Rapackiego[49]
- 28 maja - zakończono przebudowę torowiska na pl. bp. Chrapka[50]
- 17 lipca - ogłoszono przetarg na zaprojektowanie linii tramwajowej na Jar (etap II - od ul. Strobanda do ul. Heweliusza)[51]
- 13 grudnia - ogłoszono przetarg na zakup 5 składów niskopodłogowych[52]
- 2020
- 18 stycznia - władze MZK w ramach obchodów 100-lecia powrotu Torunia do wolnej Polski nazwały siedem tramwajów imionami wybitnych twórców toruńskiej niepodległości: gen. Józef Haller, płk Stanisław Skrzyński, Helena Piskorska, Otton Steinborn, Stefan Łaszewski, Władysław Szuman, Helena Steinbornowa[53]
- 28 stycznia - podpisano umowę z firmą Progreg na wykonanie dokumentacji projektowej dla II etapu budowy linii tramwajowej do os. Jar[54]
- 4 marca - ogłoszono przetarg na przebudowę trzech odcinków torowisk – wzdłuż ul. Bydgoskiej i Szosy Lubickiej oraz w ciągu ul. Broniewskiego i ul. Kraszewskiego[55]
- kwiecień - Mateusz Kustra wykonał makietę tramwaju Pesa Swing z klocków LEGO[56]
- 4 czerwca - przeprowadzono próby techniczne torowiska na odcinku od Wałów gen. Sikorskiego do ul. Chopina[57]
- 11 czerwca - otwarto, po gruntownej modernizacji, torowisko na Wałach gen. Sikorskiego, al. św. Jana Pawła II i ul. Chopina[58]
- 21 lipca - podpisano umowę z firmą Pesa na dostarczenie 5 niskopodłogowych tramwajów typu Swing[59]
- 4 listopada - podpisano umowę z firmą Balzola na remont trzech odcinków torowisk, tj. wzdłuż ul. Bydgoskiej, w ciągu ulic Broniewskiego i Kraszewskiego oraz wzdłuż Szosy Lubickiej[60]
- 19-20 listopada - przeprowadzono próby techniczne nowego torowiska na pl. Niepodległości[61]
- 12 grudnia - rozpoczęto modernizację torowiska tramwajowego w ul. Kraszewskiego[62]
- 14 grudnia - otwarto ok. 300-metrowy łącznik torowy w centrum miasta[63]
- 21 grudnia - rozpoczęto budowę stacji transformatorowej, która posłuży do zasilania sieci trakcyjnej linii tramwajowej na Jar[64]
- 28 grudnia - ogłoszono przetarg na budowę nowej linii tramwajowej na Jar[65]
- 2021
- styczeń - rozpoczęto modernizację torowiska tramwajowego w ul. Szosa Lubicka (od Placu Daszyńskiego do ul. Ślaskiego)[66]
- 27 lutego - otwarto węzeł przesiadkowy w Alei Jana Pawła II[67]
- 15 maja - otwarto po gruntownej przebudowie torowisko na odcinku: Plac Niepodległości - Plac Hoffmana[68]
- 30 sierpnia - podpisano umowę z przedstawicielami konsorcjum Balzola Polska i Intop Warszawa na budowę linii tramwajowej na Jar[69]
- 12 października - rozpoczęto budowę linii tramwajowej na Jar[70]
- 13 grudnia - do Torunia dotarł skład niskopodłogowy typu – Swing 122NaT[71]
Zobacz też
Przypisy
- ↑ https://www.torun.pl/pl/linia-tramwajowa-na-jar-przetarg
- ↑ Toruński Klub Miłośników Komunikacji Miejskiej, seba.rail.pl [dostęp 2016-12-09] .
- ↑ Ocalić od zapomnienia TORUŃSKIE TRAMWAJE - muzeum - MZK | Miejski Zakład Komunikacji w Toruniu spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, mzk-torun.pl [dostęp 2017-11-18] (pol.).
- ↑ Swing o wyglądzie Jazza dla Torunia (pol.). rynek-kolejowy.pl, 2013-12-18. [dostęp 2013-12-20].
- ↑ Pierwszy tramwaj na Bielanach (pol.). torun.pl. [dostęp 2014-05-28].
- ↑ Toruń: Tramwaje dojeżdżają już na Bielany i do UMK (pol.). rynek-kolejowy.pl. [dostęp 2014-06-25].
- ↑ Rewolucja na torach. Zaplątani na węźle przesiadkowym (pol.). torun.gazeta.pl. [dostęp 2014-06-25].
- ↑ Rośnie nowy węzeł komunikacyjny w Toruniu (pol.). pomorska.pl. [dostęp 2014-10-23].
- ↑ Toruń: Pierwszy swing odebrany! (pol.). transport-publiczny.pl. [dostęp 2014-10-02].
- ↑ Drugi swing w Toruniu (pol.). rynek-kolejowy.pl. [dostęp 2014-10-10].
- ↑ Trzeci swing w Toruniu (pol.). torun.pl. [dostęp 2014-11-13].
- ↑ Czwarty Swing dotarł do Torunia (pol.). kurier-kolejowy.pl. [dostęp 2014-11-19].
- ↑ Piąty Swing w Toruniu (pol.). infotram.pl. [dostęp 2014-12-23].
- ↑ 6-piecioczłonowy tramwaj PESY w Toruniu. (pol.). mzk-torun.pl. [dostęp 2015-01-08].
- ↑ Pierwszy trzyczłonowy swing w naszej zajezdni (pol.). torun.gazeta.pl. [dostęp 2015-03-12].
- ↑ Swingów coraz więcej (pol.). torun.pl. [dostęp 2015-04-01].
- ↑ Toruń i Pesa podpisały umowę na tramwaje dwukierunkowe (pol.). rynek-kolejowy.pl. [dostęp 2015-04-08].
- ↑ Swing w Toruniu (pol.). torun.pl. [dostęp 2015-04-10].
- ↑ Czwarty „krótki” swing w Toruniu. Ostatnie dwie sztuki jeszcze w maju (pol.). nowosci.com.pl. [dostęp 2015-05-05].
- ↑ Jedenastka z Bydgoszczy jest już w Toruniu. Jeszcze w czerwcu dojedzie ostatni (pol.). nowosci.com.pl. [dostęp 2015-06-03].
- ↑ Węzeł Toruń Miasto gotowy (pol.). kujawsko-pomorskie.pl. [dostęp 2015-10-07].
- ↑ Pierwszy tramwaj dwukierunkowy Swing Duo w Toruniu, kurier-kolejowy.pl [dostęp 2015-12-10] .
- ↑ Wyborcza.pl, torun.wyborcza.pl [dostęp 2015-12-30] .
- ↑ Konsultujemy rozbudowę sieci tramwajowej, www.torun.pl [dostęp 2016-04-01] .
- ↑ Konsultacje tramwajowe plus | www.torun.pl, www.torun.pl [dostęp 2016-04-28] .
- ↑ TORUŃ. Linia na JAR. Znamy wybrany wariant przebiegu [WIZUALIZACJE, MAPKI] - Nowości - Dziennik Toruński, Toruń, Kujawy i Pomorze - aktualności, informacje, artykuły, wydarzenia., nowosci.com.pl [dostęp 2016-06-10] .
- ↑ Zmiany w komunikacji | www.torun.pl, www.torun.pl [dostęp 2016-06-20] .
- ↑ Tramwaje nie pojadą Aleją Solidarności | www.torun.pl, www.torun.pl [dostęp 2016-08-03] .
- ↑ Od września nowe bilety MZK | www.torun.pl, www.torun.pl [dostęp 2016-09-01] .
- ↑ Tramwajowy Toruń - Centrum | www.torun.pl, www.torun.pl [dostęp 2016-09-09] .
- ↑ Po zderzeniu tramwajów. Powołano specjalną komisję, ddtorun.pl [dostęp 2016-11-04] .
- ↑ W Sylwestra i Wszystkich Świętych bez biletu | www.torun.pl, www.torun.pl [dostęp 2016-11-24] .
- ↑ Jest ważna decyzja dla linii tramwajowej na JAR, ddtorun.pl [dostęp 2017-01-07] .
- ↑ Dawid Schmidt - Concept , BIP - Ogłoszenia Prezydenta, www.bip.torun.pl [dostęp 2017-01-03] .
- ↑ Witold Urbanowicz , Toruń z przetargiem na projekty budowy i modernizacji tras tramwajów, www.transport-publiczny.pl [dostęp 2017-02-03] (pol.).
- ↑ Tramwaje na Kraszewskiego | www.torun.pl, www.torun.pl [dostęp 2017-03-24] (pol.).
- ↑ Tymczasowe zmiany w komunikacji tramwajowej | www.torun.pl, www.torun.pl [dostęp 2017-04-09] (pol.).
- ↑ Witold Urbanowicz , Toruń zbuduje łącznik tramwajowy na al. Jana Pawła II. Jest przetarg, www.transport-publiczny.pl [dostęp 2017-04-20] (pol.).
- ↑ Mikołaj Stefański , Roboty budowlane wraz z projektowaniem dla Projektu „Przebudowa układu torowo - drogowego w ul. Wały gen. Sikorskiego i al. św. Jana Pawła II wraz z budową pasa tramwajowo – autobusowego w Toruniu – BiT-City II” (MZK.D-251-4/17) – ogłoszenie, bip.mzk.torun.pl [dostęp 2017-04-20] (pol.).
- ↑ Tramwaje pojadą objazdem | www.torun.pl, www.torun.pl [dostęp 2017-06-13] (pol.).
- ↑ To już pewne – pojedziemy tramwajem na JAR | www.torun.pl, www.torun.pl [dostęp 2017-08-03] .
- ↑ Rozmowa Dnia – piątek 29.09.2017 [dostęp 2017-09-30] .
- ↑ Czego mieszkańcy oczekują od komunikacji miejskiej | www.torun.pl, www.torun.pl [dostęp 2018-01-02] (pol.).
- ↑ Nowe wyzwania tramwajowe | www.torun.pl, www.torun.pl [dostęp 2018-01-23] (pol.).
- ↑ Wyborcza.pl, torun.wyborcza.pl [dostęp 2018-08-06] .
- ↑ Torowisko na Jar [dostęp 2018-07-14] (pol.).
- ↑ Artur Olewiński , Budowa linii tramwajowej na JAR: zmiany w organizacji ruchu i komunikacji miejskiej [WIZUALIZACJE, MAPKI, ZMIANY W ROZKŁADACH MZK], „nowosci.com.pl” [dostęp 2018-07-14] (pol.).
- ↑ Rusza pilotaż karty miejskiej | www.torun.pl, www.torun.pl [dostęp 2019-03-01] (pol.).
- ↑ Ciężki sprzęt na Wałach | www.torun.pl, www.torun.pl [dostęp 2019-05-08] (pol.).
- ↑ https://www.torun.pl/pl/otwarto-plac-chrapka
- ↑ Toruń zaprojektuje końcowy odcinek tramwaju na os. JAR, www.transport-publiczny.pl [dostęp 2019-07-17] (pol.).
- ↑ https://www.torun.pl/pl/nowe-tramwaje-dla-torunian
- ↑ https://www.torun.pl/pl/tramwaje-tworcow-niepodleglosci
- ↑ Transport Publiczny mobile, www.transport-publiczny.pl [dostęp 2020-02-05] .
- ↑ Toruń z dużym przetargiem na modernizację trzech odcinków torowisk - Transport Publiczny, www.transport-publiczny.pl [dostęp 2020-03-05] .
- ↑ Wirtualny Toruń - Tramwaj z klocków LEGO, www.torun.com.pl [dostęp 2020-05-01] .
- ↑ Telewizja Toruń, www.toruntv.pl [dostęp 2020-06-05] (pol.).
- ↑ Wyborcza.pl, torun.wyborcza.pl [dostęp 2020-06-13] .
- ↑ Wyborcza.pl, torun.wyborcza.pl [dostęp 2020-07-22] .
- ↑ Toruń: Jest umowa na remont torowisk tramwajowych za ponad 100 mln zł, www.transport-publiczny.pl [dostęp 2020-11-04] (pol.).
- ↑ Przejazdy techniczne bez zakłóceń | www.torun.pl
- ↑ Ruszyły prace modernizacyjne na ul. Kraszewskiego w Toruniu - TransInfo, transinfo.pl [dostęp 2020-12-21] (pol.).
- ↑ Toruń: Nowy odcinek torowiska otwarty. Dla kilku kursów nocnych - Transport Publiczny, transport-publiczny.pl [dostęp 2020-12-19] .
- ↑ Budujemy nową stację transformatorową - MZK | Miejski Zakład Komunikacji w Toruniu spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, mzk-torun.pl [dostęp 2020-12-21] (pol.).
- ↑ Wyborcza.pl, wyborcza.pl [dostęp 2020-12-29] .
- ↑ Toruńskie tramwaje wracają na Szosę Lubicką. Wcześniej niż planowano - TransInfo, transinfo.pl [dostęp 2021-02-05] (pol.).
- ↑ Nowy węzeł przesiadkowy w Toruniu otwarty » Radio Gra Toruń - Moje Miasto Moje Radio • Toruń 88.8 FM, fm/nowy-wezel-przesiadkowy-w-toruniu-otwarty.html [dostęp 2021-03-13] (pol.).
- ↑ Wyborcza.pl, wyborcza.pl [dostęp 2021-05-17] .
- ↑ https://www.torun.pl/pl/umowy-na-budowe-nowej-linii-tramwajowej-podpisane
- ↑ https://www.torun.pl/pl/tramwaj-na-jar-gdzie-po-informacje
- ↑ https://www.transport-publiczny.pl/wiadomosci/pierwszy-nowy-swing-juz-w-toruniu-przed-czasem-71605.html
Linki zewnętrzne
Media użyte na tej stronie
Autor: Grzeeesiek, Licencja: CC BY-SA 4.0
Schemat stałej sieci tramwajów dziennych w Toruniu
Autor: Mateuszgdynia, Licencja: CC BY-SA 4.0
Zlikwidowane torowisko tramwajowe przy ulicy Wschodniej w Toruniu
Autor: Mateuszgdynia, Licencja: CC BY-SA 4.0
Zespół Staromiejski Torunia, wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO
Autor: Mateuszgdynia, Licencja: CC BY-SA 4.0
wiadukt im. Tadeusza Kościuszki w Toruniu
Autor: Mateuszgdynia, Licencja: CC BY-SA 4.0
Rondo im. Stefana Michałka w Toruniu
Autor: Mateuszgdynia, Licencja: CC BY-SA 4.0
Siec tramwajowa w Toruniu-linie zlikwidowane
Torun, Poland, tramway place 1913
Autor: Mateuszgdynia, Licencja: CC BY-SA 4.0
Torowisko tramwajowe przy ul. Ślaskiego w Toruniu, 2017 rok
Autor: Mateuszgdynia, Licencja: CC BY-SA 4.0
Fragment ulicy Kujawskiej w Toruniu
Autor: hNr, Licencja: CC BY-SA 4.0
Toruński tramwaj PESA Swing 122NbT, numer taborowy: 302
Autor: Ola Zaparucha, Licencja: CC BY-SA 3.0 pl
Toruń, ul. Piekary - kamienice, od lewej:
- - ul. Piekary 35 (fragment)
- - ul. Piekary 37, kamienica, tzw. Łuk Cezara (zabytek nr A/77)
- - ul. Piekary 39 (fragment)
Autor: Mateuszgdynia, Licencja: CC BY-SA 4.0
Most drogowy im. Józefa Piłsudskiego w Toruniu
Autor: Mateuszgdynia, Licencja: CC BY-SA 4.0
Remont torowiska na Rubinkowie, maj 2021 rok
Autor: Felix O, Licencja: CC BY-SA 2.0
Route 3 from Polnoc to Bydgoska, car 209 from 1974.. All these 102Na vehicles have been with drawn .In the background signs to Gdansk, Lodz and Bydgoszcz.
208 - 210 were 1974 Konstal 102Na trams, which were sold to Szczecin in 1994 , 208-10 becoming fleet no 603 607 and 605 respectively in MZK Szczecin. 201-207 were Konstal 803N The gauge in Torun is 1000mm.Old German postcard from Thorn (since 1920 Torun, Poland) depicting the Nicolaus Copernicus monument there. Found at http://geneal.lemmel.at/Copernicus.html , article "Beiträge zu Copernicus und seiner Verwandtschaft" by Hans-Dietrich Lemmel printed in magazine/Zeitschrift "Genealogie" Heft 1-2/1993
Autor: Mateuszgdynia, Licencja: CC BY-SA 4.0
Węzeł przesiadkowy przy dworcu Toruń Miasto
Autor: MOs810, Licencja: CC BY-SA 4.0
Toruń, tramwaj. Pętla Uniwersytet.
Autor: Mateuszgdynia, Licencja: CC BY-SA 4.0
Budowa linii tramwajowej na Jar w Toruniu
Autor: Mateuszgdynia, Licencja: CC BY-SA 4.0
Linia na bielany w Toruniu
Autor: Mateuszgdynia, Licencja: CC BY-SA 4.0
Muzeum komunikacji miejskiej w Toruniu
MickiewiczaSienkiewicza2Toruń
Autor: unknown, Licencja: Copyrighted free use
Zniszczony na początku II wojny światowej most drogowy w Toruniu.
Autor: Grzegorznadolski, Licencja: CC0
Zajezdnia tramwajowa w Toruniu, ul. Sienkiewicza 24/26
Autor: Mateuszgdynia, Licencja: CC BY-SA 4.0
Aleja Solidarności w Toruniu
Autor: Mateuszgdynia, Licencja: CC BY-SA 4.0
Plac Niepodległości w Toruniu, 2020
Autor: Mateuszgdynia, Licencja: CC BY-SA 4.0
Ul. Chopina w Toruniu2019
Symbol: Tram