Historyczne miejsca i pomniki w Antarktyce

Historyczne miejsca i pomniki w Antarktyce, HSM (od ang. Historic Sites and Monuments in Antarctica) – miejsca i obiekty w Antarktyce objęte ochroną na mocy Układu Antarktycznego ze względu na wartość historyczną, dokumentującą odkrycia i badania Antarktyki.

Miejsca o uznanej wartości historycznej, które zostały wyznaczone jako szczególnie chronione obszary Antarktyki lub szczególnie zarządzane obszary Antarktyki albo miejsca i pomniki znajdujące się w ich granicach, powinny zostać zaliczone w poczet historycznych miejsc i pomników w Antarktyce. Ponadto takie miejsca mogą być wskazywane przez strony Układu antarktycznego, na podstawie załącznika V do Protokołu o ochronie środowiska (tak zwanego protokołu madryckiego, podpisanego w Madrycie 4 października 1991)[1].

Strona wskazująca kandydaturę miejsca lub pomnika historycznego musi wykazać, że miejsce lub pomnik spełnia jedno lub więcej z poniższych kryteriów:

  1. w miejscu tym miało miejsce zdarzenie znaczące dla historii nauki lub badań Antarktyki
  2. istnieje związek miejsca/pomnika z osobą, która odegrała ważną rolę w historii badań
  3. istnieje związek miejsca/pomnika z wydarzeniem znaczącym w historii Antarktyki
  4. reprezentuje ono, lub stanowi część większej całości, działań ważnych dla poznania Antarktyki
  5. w jego konstrukcji, projekcie lub zastosowanych materiałach istnieje techniczna, historyczna lub kulturalna wartość
  6. ma wartość naukową lub edukacyjną w kwestii ludzkich działań w Antarktyce
  7. ma wartość symboliczną lub pamiątkową dla ludzi z wielu narodów[2].

Lista

Do 2015 roku zostały wskazane 92 historyczne miejsca i pomniki w Antarktyce[3][4]. Z listy tej skreślono pięć pozycji, trzy w związku ze zniszczeniem historycznych obiektów, a dwie pozycje zostały połączone.

NrNazwaOpisPołożenieKraj proponującyZdjęcie
1
Maszt flagi na biegunie południowymMaszt ustawiony w grudniu 1965 przez członków argentyńskiej ekspedycji wojskowej90°S 0°E/-90,000000 0,000000 ArgentynaSaludo a la Bandera Argentina durante la Operación 90.jpg
2
Kopiec FukushimyKopiec skalny i tabliczki koło stacji Syowa, upamiętniające japońskiego polarnika nazwiskiem Shin Fukushima, który zginął w 1960 roku podczas czwartej japońskiej ekspedycji antarktycznej69°00′S 39°35′E/-69,000000 39,583333 Japonia
3
Kopiec Mawsona, Proclamation IslandKopiec skalny usypany w 1930 roku, upamiętniający lądowanie Douglasa Mawsona i ekspedycji BANZARE na Proclamation Island u wybrzeża Ziemi Enderby65°51′S 53°41′E/-65,850000 53,683333 AustraliaProclamation Island 1930.jpg
4
Stacja „Biegun niedostępnościBudynek stacji, zwieńczony popiersiem Lenina, wraz z tablicą upamiętniającą zdobycie kontynentalnego bieguna niedostępności przez radziecką wyprawę w 195882°06′42″S 55°01′57″E/-82,111667 55,032500 Rosja
5
Kopiec Mawsona, Cape BruceKopiec skalny usypany w 1931 roku, upamiętniający lądowanie Douglasa Mawsona i ekspedycji BANZARE na przylądku Bruce’a na Ziemi Mac Robertsona67°25′S 60°47′E/-67,416667 60,783333 AustraliaCape Bruce proclamation.jpg
6
Kopiec WilkinsaKopiec skalny usypany w 1939 roku przez Huberta Wilkinsa w Oazie Vestfold (Ziemia Księżniczki Elżbiety), z metalowym pojemnikiem zawierającym opis wyprawy68°22′S 78°33′E/-68,366667 78,550000 Australia
7
Kamień Iwana ChmaryKamień z tablicą na Wyspie Buromskiego, upamiętniający kierowcę-mechanika z pierwszej radzieckiej ekspedycji antarktycznej, który zginął na lodzie morskim w 1956 roku66°32′04″S 92°59′57″E/-66,534444 92,999167 RosjaIvan Khmaras Stone Buromsky Island Cemetery cropped.jpg
8
Pomnik Anatolija SzczegłowaMetalowa stela upamiętniająca kierowcę-mechanika, który zginął na służbie, ustawiona 2 km od stacji Mirnyj66°34′43″S 92°58′23″E/-66,578611 92,973056 Rosja
9
Cmentarz na wyspie BuromskiegoCmentarz, na którym pochowani zostali obywatele ZSRR, Czechosłowacji, NRD i Szwajcarii, którzy zginęli podczas radzieckich i rosyjskich wypraw antarktycznych66°32′04″S 93°00′00″E/-66,534444 93,000000 RosjaIvan Khmaras Stone Buromsky Island Cemetery cropped.jpg
10
Obserwatorium stacji OazisObserwatorium magnetyczne w stacji Dobrowolskiego (d. Oazis) w Oazie Bungera, z tabliczką upamiętniającą otwarcie tej stacji w 1956 r.66°16′30″S 100°45′03″E/-66,275000 100,750833 Rosja
11
Ciągnik na stacji WostokCiężki ciągnik gąsienicowy AT-T nr 11 na stacji Wostok, który brał udział w pierwszej wyprawie do bieguna geomagnetycznego, z tabliczką upamiętniającą otwarcie stacji w 1957 r.78°27′48″S 106°50′06″E/-78,463333 106,835000 Rosja
12
Krzyż i tablica na Przylądku Denisona (wykreślony)Włączone w obręb HSM 7767°00′S 142°42′E/-67,000000 142,700000 Australia
13
Chata na Przylądku Denisona (wykreślony)Włączona w obręb HSM 7767°00′S 142°42′E/-67,000000 142,700000 Australia
14
Jaskinia lodowa na Inexpressible IslandTablica na wyspie w Zatoce Terra Nova, wskazująca położenie jaskini lodowej, w której zimowali członkowie grupy Victora Campbella z Ekspedycji Terra Nova74°54′S 163°43′E/-74,900000 163,716667 Nowa ZelandiaInexpressibleIsland5.JPG
15
Chata ShackletonaChata na przylądku Cape Royds na Wyspie Rossa, postawiona przez wyprawę Ernesta Shackletona w 1908 roku, odrestaurowana w 1961 r.; w obrębie ASPA 15777°33′S 166°10′E/-77,550000 166,166667 Nowa ZelandiaCapeRoyds.jpg
16
Chata Terra NovaChata na przylądku Cape Evans na Wyspie Rossa, postawiona przez Ekspedycję Terra Nova pod dowództwem Jamesa Rossa w 1911 roku, odrestaurowana w 1961 r.; w obrębie ASPA 15577°38′S 166°24′E/-77,633333 166,400000 Nowa ZelandiaHSM-16 Scott's Terra Nova Hut.JPG
17
Krzyż na Wind Vane HillKrzyż na wzgórzu na przylądku Cape Evans na Wyspie Rossa, postawiona przez grupę kapitana Aeneasa Mackintosha z Imperialnej Wyprawy Transantarktycznej pod dowództwem Shackletona, ku pamięci trzech towarzyszy, którzy zginęli w 1916 roku; w obrębie ASPA 15577°38′S 166°24′E/-77,633333 166,400000 Nowa ZelandiaMemorial Cross at Cape Evans.jpg
18
Chata Scotta (ekspedycja Discovery)Chata w Hut Point na Wyspie Rossa, postawiona w 1902 przez członków ekspedycji Discovery pod dowództwem Roberta Scotta; częściowo odtworzona w 1964 roku; w obrębie ASPA 15877°50′S 166°37′E/-77,833333 166,616667 Nowa ZelandiaScott hut mcmurdo.jpg
19
Krzyż George’a VinceKrzyż w Hut Point na Wyspie Rossa, postawiony w 1904 przez ekspedycję Discovery ku pamięci członka wyprawy, który zginął w pobliżu77°50′S 166°37′E/-77,833333 166,616667 Nowa ZelandiaVince's Cross - McMurdo Station.jpg
20
Krzyż na Observation HillKrzyż na wzgórzu na Wyspie Rossa, postawiony w 1913 ku pamięci grupy Scotta, która zginęła podczas powrotu z bieguna południowego dziesięć miesięcy wcześniej przez pozostałych członków ekspedycji Terra Nova77°51′S 166°41′E/-77,850000 166,683333 Nowa ZelandiaObservation Hill Cross.jpg
21
Kamienne igloo WilsonaPozostałości schronienia ułożonego z kamieni przez grupę Edwarda Wilsona z ekspedycji Terra Nova, która zimą 1911 wyprawiła się po jaja pingwinów cesarskich77°31′S 169°22′E/-77,516667 169,366667 Nowa Zelandia
22
Chaty BorchgrevinkaTrzy chaty i inne historyczne przedmioty na Przylądku Adare’a, pozostawione przez wyprawę Borchgrevinka (1899) i grupę północną ekspedycji Terra Nova (1911)71°18′S 170°12′E/-71,300000 170,200000 Nowa ZelandiaBorchgrevink Hut.jpg
23
Grób HansonaGrób norweskiego biologa Nicolaia Hansona, członka wyprawy Borchgrevinka (zm. 1900)71°17′S 170°13′E/-71,283333 170,216667 Nowa ZelandiaTosouthpolarregi00bern 0211.jpg
24
Kopiec AmundsenaSkalny kopiec usypany 6 stycznia 1912 przez Roalda Amundsena na Mount Betty w paśmie Gór Królowej Maud, w drodze powrotnej z bieguna południowego85°11′S 163°45′E/-85,183333 163,750000 Norwegia
25
Chata i tablica ekspedycji „Norwegii” (wykreślone)Chata i tablica na Wyspie Piotra I ustawione w lutym 1929 roku przez kapitana Nilsa Larsena. W latach 80. XX wieku obiekty te już nie istniały.68°47′S 90°42′W/-68,783333 -90,700000 NorwegiaPeter I Island 1929B.jpg
26
Opuszczona stacja San MartínOpuszczone instalacje argentyńskiej bazy na Wyspie Barry’ego w Zatoce Małgorzaty, z krzyżem, masztem flagi i monolitem, postawione w 1951 roku68°08′S 67°08′W/-68,133333 -67,133333 ArgentynaSan Martín Base, Antarctica.jpg
27
Kopiec Charcota (1909)Kopiec z repliką ołowianej tabliczki na Megalestris Hill na Petermann Island, usypany w 1909 przez członków drugiej ekspedycji Charcota65°10′S 64°09′W/-65,166667 -64,150000 ArgentynaCrew list Pourquoi pas IV-Charcot expedition.jpg
28
Kopiec Charcota (1904)Kopiec w Port Charcot, Booth Island, z drewnianą kolumną i tabliczką z imionami członków pierwszej ekspedycji Charcota, którzy zimowali w tej zatoce na pokładzie statku Le Français w 190465°03′S 64°01′W/-65,050000 -64,016667 AustraliaPort Charcot (Antarctique).jpg
29
Latarnia morska „Primero de Mayo”Latarnia morska na wyspie Lambda (Wyspy Melchiora), wybudowana przez Argentyńczyków w 1924 jako pierwsza w Antarktyce64°18′S 62°59′W/-64,300000 -62,983333 Argentyna
30
Schronienie „Gabriel Gonzalez Videla”Schronienie zbudowane w 1950 roku w Paradise Harbour, koło chilijskiej bazy González Videla, reprezentatywne dla konstrukcji poprzedzających Międzynarodowy Rok Geofizyczny64°49′S 62°51′W/-64,816667 -62,850000 Chile
31
Tablica w miejscu dawnego cmentarza wielorybników (wykreślony)Na cmentarzu na Deception Island w archipelagu Szetlandów Południowych pochowano w I poł. XX wieku 40 norweskich wielorybników; erupcja wulkanu w 1969 roku wywołała lahar, który zniszczył cmentarz64°59′S 60°34′W/-64,983333 -60,566667Deception Island Whalers Cemetery.jpg
32
Monolit koło bazy PratBetonowy monolit ustawiony w 1947 roku obok stacji Capitán Arturo Prat na Greenwich Island. Punkt referencyjny dla chilijskich służb hydrograficznych; reprezentuje istotny dział badań w czasie poprzedzającym Międzynarodowy Rok Geofizyczny62°28′S 59°40′W/-62,466667 -59,666667 Chile
33
Schronienie González PachecoSchronienie i krzyż w pobliżu bazy Arturo Prat (Greenwich Island), nazwane na cześć Gonzáleza Pacheco, chilijskiego dowódcy stacji, który zmarł na posterunku w 1960 roku62°29′S 59°40′W/-62,483333 -59,666667 Chile
34
Popiersie Arturo PrataPopiersie chilijskiego bohatera narodowego Arturo Prata, ustawione na stacji nazwanej jego imieniem62°50′S 59°41′W/-62,833333 -59,683333 ChileBase Arturo Prat.JPG
35
Figura NMP z Góry KarmelFigura Najświętszej Maryi Panny z Góry Karmel, patronki Chile oraz drewniany krzyż koło stacji Arturo Prat62°29′S 59°40′W/-62,483333 -59,666667 Chile
36
Tablica ekspedycji DallmanaReplika metalowej tablicy umieszczonej w Potter Cove na Wyspie Króla Jerzego przez niemieckiego polarnika Eduarda Dallmanna62°14′S 58°39′W/-62,233333 -58,650000 Argentyna,
 Wielka Brytania
37
Miejsce historyczne O’HigginsZespół miejsc historycznych na przylądku Cape Legoupil (Półwysep Antarktyczny):
  • Popiersie generała Bernardo O’Higginsa, pierwszego przywódcy Chile,
  • Zabudowania pierwszej stacji General Bernardo O’Higgins otwartej w 1948 roku,
  • Tablica ku czci poruczników Oscara Inostroza Contreras i Sergio Ponce Torrealba, którzy zginęli na Antarktydzie 12 sierpnia 1957 roku,
  • Grota NMP z Góry Karmel, położona koło stacji.
63°19′S 57°54′W/-63,316667 -57,900000 Chile
38
Chata NordenskjöldaDrewniana chata na Snow Hill Island wzniesiona w lutym 1902 przez Szwedzką Wyprawę Antarktyczną pod dowództwem Otto Nordenskjölda64°22′S 56°59′W/-64,366667 -56,983333 Argentyna,
 Wielka Brytania
Snow Hill Island Nordenskjöld House.jpg
39
Chata w Zatoce NadzieiKamienne schronienie wybudowane w Zatoce Nadziei (Trinity Peninsula, Półwysep Antarktyczny) w styczniu 1903 przez uczestników Szwedzkiej Wyprawy Antarktycznej63°24′S 56°59′W/-63,400000 -56,983333 Argentyna,
 Wielka Brytania
Swedish Antarctic Expedition Hope Bay.jpg
40
Popiersie generała San MartínaPopiersie generała José de San Martína, argentyńskiego bohatera narodowego, grota z figurą Matki Bożej z Luján i maszt flagi w stacji Esperanza ustawiony w 1955 wraz z cmentarzem ze stelą upamiętniającą zmarłych członków argentyńskich wypraw polarnych63°24′S 56°59′W/-63,400000 -56,983333 Argentyna
41
Chata na Paulet IslandKamienne schronienie wybudowane w 1903 roku przez rozbitków ze statku Szwedzkiej Wyprawy AntarktycznejAntarctic” pod dowództwem Carla Antona Larsena, którzy spędzili w nim antarktyczną zimę, wraz z grobem członka wyprawy i kamiennym kopcem, usypanym dla zwrócenia uwagi ekspedycji ratunkowej63°34′S 55°45′W/-63,566667 -55,750000 Argentyna,
 Wielka Brytania
42
Chatki nad Scotia BayZabudowania na wyspie Laurie (Orkady Południowe): kamienne schronienie (Omond House) wybudowane w 1903 roku przez szkocką wyprawę pod dowództwem Williama S. Bruce’a, argentyńska stacja meteorologiczna (Moneta House) i obserwatorium magnetyczne z 1905 roku, oraz cmentarz z 12 grobami, w którym najstarszy pochówek pochodzi z 1903 roku60°46′S 44°40′W/-60,766667 -44,666667 ArgentynaOmond House - Laurie Island.jpg
43
Krzyż Generała BelgranoKrzyż postawiony w 1955 roku 1,3 km od stacji Belgrano I, później przeniesiony do stacji Belgrano II na Ziemi Coatsów77°52′S 34°37′W/-77,866667 -34,616667 Argentyna
44
Tablica na stacji Dakshin GangotriTablica na pierwszej indyjskiej stacji na Wybrzeżu Księżniczki Astrid na Ziemi Królowej Maud, z nazwiskami członków pierwszej indyjskiej ekspedycji antarktycznej70°45′S 11°38′E/-70,750000 11,633333 Indie
45
Tablica ekspedycji Gerlache’aTablica na Brabant Island, na przylądku Miecznikowa, na 70 m n.p.m. u szczytu moreny, upamiętniająca wyprawę statku Belgica pod dowództwem Adriena de Gerlache, którego załoga zimowała w lodach Antarktyki64°02′S 62°34′W/-64,033333 -62,566667 Belgia
46
Pozostałości stacji Port-MartinRuiny francuskiej stacji na Ziemi Adeli, zbudowanej w 1950 i częściowo zniszczonej przez pożar w nocy z 23 na 24 stycznia 195266°49′S 141°24′W/-66,816667 -141,400000 Francja
47
Base MarretDrewniany budynek na Ile des Pétrels, w którym przezimowało siedmiu ludzi pod dowództwem Mario Marreta, ewakuowanych po pożarze stacji Port-Martin66°40′S 140°01′E/-66,666667 140,016667 Francja
48
Krzyż Prudhomme’aŻelazny krzyż na północno-wschodnim przylądku Ile des Pétrels, upamiętniający André Prudhomme’a, naczelnego meteorologa wyprawy w Międzynarodowym Roku Geofizycznym, który zaginął podczas śnieżycy 7 stycznia 195966°40′S 140°01′E/-66,666667 140,016667 Francja
49
Filar w Oazie BungeraBetonowy filar ustawiony w stacji im. A.B. Dobrowolskiego w Oazie Bungera przez pierwszą polską ekspedycję antarktyczną w celu pomiaru przyspieszenia ziemskiego; pomiar ten wykazał wartość (982 439,4 ± 0,4) miligali66°16′S 100°45′E/-66,266667 100,750000 Polska
50
Tablica z Orłem BiałymMosiężna tablica z wizerunkiem Orła Białego na półwyspie Fildes nad Zatoką Maxwella na Wyspie Króla Jerzego, upamiętniająca lądowanie ekspedycji Polskiej Akademii Nauk w pobliżu stacji Bellingshausen62°12′S 59°01′W/-62,200000 -59,016667 Polska
51
Grób PuchalskiegoGrób przyrodnika, fotografa i dokumentalisty Włodzimierza Puchalskiego, który zmarł 19 stycznia 1979 na polskiej stacji im. Arctowskiego, zwieńczony żelaznym krzyżem, położony na wzgórzu na południe od stacji62°13′S 58°58′W/-62,216667 -58,966667 Polska
52
Monolit stacji Wielki MurMonolit upamiętniający otwarcie pierwszej chińskiej stacji Wielki Mur 20 lutego 1985, na Wyspie Króla Jerzego62°13′S 58°58′W/-62,216667 -58,966667 Chiny
53
Miejsce pamięci EndurancePopiersie kapitana Luisa Pardo, monolit i tablice w Point Wild na Elephant Island, upamiętniające uratowanie rozbitków ze statku Endurance przez chilijski kuter Yelcho; kopie znajdują się w stacjach Capitán Arturo Prat i Presidente Eduardo Frei Montalva61°03′S 54°50′W/-61,050000 -54,833333 ChileChinstrap Penguins surround the monument to Piloto Pardo at Point Wild, Elephant Island.jpg
54
Popiersie ByrdaBrązowe popiersie Richarda E. Byrda w stacji McMurdo, z opisem dokonań tego polarnika, ustawione w 196577°51′S 166°40′E/-77,850000 166,666667 Stany ZjednoczoneRichard Byrd's Bust.jpg
55
East BaseZabudowania amerykańskiej stacji na Stonington Island (Zatoka Małgorzaty) i artefakty znajdujące się w pobliżu, pozostawione przez amerykańskie wyprawy z lat 1939-1941 i 1947-194868°11′S 67°00′W/-68,183333 -67,000000 Stany ZjednoczoneEast Base - Stonington Island.jpg
56
Chata na Waterboat PointPozostałości chaty nad Paradise Harbour, postawionej w 1921 przez Thomasa W. Bagshawe and Maxime’a C. Lestera; współcześnie pozostał fundament futryny i dno łodzi, widoczny jest jedynie zarys chaty. Miejsce znajduje się w sąsiedztwie chilijskiej stacji González Videla64°49′S 62°51′W/-64,816667 -62,850000 Chile,
 Wielka Brytania
Waterboat Point, Antarctica.jpg
57
Tablica MacFarlane’aTablica pamiątkowa ku czci kapitana Andrew MacFarlane’a, który w 1820 badał Półwysep Antarktyczny, umieszczona nad Yankee Harbour na Greenwich Island62°32′S 59°45′W/-62,533333 -59,750000 Chile,
 Wielka Brytania
58
Kopiec nad Whalers Bay (wykreślony)Kopiec w pobliżu cmentarza wielorybników na Deception Island (Szetlandy Południowe) z tablicą pamiątkową ku czci kapitana Adolfa Amandusa Andresena, który jako pierwszy zakotwiczył w 1906 roku w zatoce. Kopiec został pogrzebany w wyniku erupcji wulkanu w lutym 1969.64°59′S 60°34′W/-64,983333 -60,566667
59
Kopiec San TelmoKopiec na Cape Shirreff na Wyspie Livingstona (Szetlandy Południowe) z tablicą upamiętniającą załogę hiszpańskiego okrętu San Telmo, który zatonął we wrześniu 1819 roku; byli to zapewne pierwsi ludzie, którzy zginęli w Antarktyce. Kopiec leży w obrębie ASPA 14962°28′S 60°46′W/-62,466667 -60,766667 Chile,
 Hiszpania,
 Peru
60
Kopiec korwety UruguayKopiec i drewniana tablica nad Penguins Bay, Seymour Island, ustawione 10 listopada 1903 przez załogę argentyńskiej korwety Uruguay w miejscu, gdzie odnalazła ona członków szwedzkiej wyprawy pod dowództwem Nordenskjölda64°16′S 56°39′W/-64,266667 -56,650000 Argentyna
61
Port LockroyBrytyjska „baza A” w Port Lockroy (Archipelag Palmera), centrum operacji Tabarin (od 1944) i istotne miejsce badań w Międzynarodowym Roku Geofizycznym 1957/5864°49′S 63°29′W/-64,816667 -63,483333 Wielka BrytaniaPort Lockroy "Base A" (Antarctic).jpg
62
Base F Wordie HouseBrytyjska stacja na Winter Island (Archipelag Wilhelma), przykład wczesnej stacji badawczej65°15′S 64°16′W/-65,250000 -64,266667 Wielka BrytaniaWordie House 1.JPG
63
Base YBrytyjska stacja na Horseshoe Island (Zatoka Małgorzaty), zachowana wraz z kompletnym wyposażeniem z lat 50 XX wieku; częścią stacji jest także refugium (schronienie) położone w pobliżu67°48′S 67°18′W/-67,800000 -67,300000 Wielka BrytaniaHorseshoe Island hut exterior with snow.jpg
64
Base EBrytyjska stacja na Stonington Island, reprezentująca wczesny okres badań Antarktyki oraz późniejsze działanie British Antarctic Survey (lata 60. i 70. XX wieku)68°11′S 67°00′W/-68,183333 -67,000000 Wielka Brytania
65
Antarktyczna skrzynka pocztowaSkrzynka na słupie ustawiona 16 stycznia 1895 na Foyn Island (Possession Islands, Morze Rossa) podczas wyprawy wielorybniczej Henrika Bulla i Leonarda Kristensena na statku Antarctic71°56′S 171°05′W/-71,933333 -171,083333 Nowa Zelandia,
 Norwegia,
 Wielka Brytania
66
Kopiec PrestrudaMały kopiec skalny usypany 3 grudnia 1911 roku przez porucznika K. Prestruda w nunatakach Scotta (góry Aleksandry, Półwysep Edwarda VII), podczas norweskiej wyprawy antarktycznej77°11′S 154°32′W/-77,183333 -154,533333 Nowa Zelandia,
 Norwegia,
 Wielka Brytania
67
Granite HouseSchronienie skalne na Cape Geology, używane jako kuchnia polowa podczas brytyjskiej ekspedycji z lat 1910–13. Kamienne ściany częściowo się zawaliły, sanie utrzymujące dach z foczej skóry znajdują się obecnie 50 m dalej w stronę morza77°00′S 162°32′E/-77,000000 162,533333 Nowa Zelandia,
 Norwegia,
 Wielka Brytania
68
Miejsce składu na morenie Hell’s GateMiejsce na morenie w zatoce Terra Nova, w którym znajdowały się sanie pełniące rolę awaryjnego składu zapasów dla ekspedycji Terra Nova. Sanie i zapasy zostały usunięte z tego miejsca w 1994 roku, aby zapobiec ich zniszczeniu74°52′S 163°50′E/-74,866667 163,833333 Nowa Zelandia,
 Norwegia,
 Wielka Brytania
69
Skrzynka pocztowa ekspedycji DiscoverySkrzynka na przylądku Crozier (Wyspa Rossa) ustawiona 22 stycznia 1902 roku podczas ekspedycji Discovery, aby pozostawić wiadomości dla załóg statków, które pomogły wyprawie powrócić77°27′S 169°16′E/-77,450000 169,266667 Nowa Zelandia,
 Norwegia,
 Wielka Brytania
70
Skrzynka pocztowa ScottaMetalowy cylinder przybity do czerwonego pala 8 m nad poziomem morza, ustawiony 15 stycznia 1902 roku na Cape Wadworth (Coulman Island) przez Roberta Scotta. Aby skrzynka bardziej zwracała uwagę, skały za skrzynką zostały pomalowane na czerwono i biało73°19′S 169°47′E/-73,316667 169,783333 Nowa Zelandia,
 Norwegia,
 Wielka Brytania
71
Whalers BayWybrzeże zatoki na Deception Island (Szetlandy Południowe), na którym znajdują się przedmioty sprzed 1970 roku, dokumentujące wczesny etap wielorybnictwa w Antarktyce, w tym pozostałości stacji wielorybniczej Hektor, cmentarz wielorybników z 35 pochówkami i pomnikiem zaginionych na morzu, oraz pozostałości z okresu brytyjskiej aktywności naukowej i kartograficznej (1944-69); miejsce upamiętnia także tę działalność, która nie pozostawiła materialnych śladów62°59′S 60°34′W/-62,983333 -60,566667 Chile,
 Norwegia
7682-whalers-bay-whaling-boat.jpg
72
Kopiec MikkelsenaSkalny kopiec z drewnianym masztem w Oazie Vestfold, usypany przez norweską załogę pod dowództwem kapitana Klariusa Mikkelsena. Został odnaleziony w 1957 roku i ponownie w 1995 przez australijczyków68°22′S 78°24′E/-68,366667 78,400000 Australia,
 Norwegia
73
Krzyż na Mount ErebusKrzyż na Wyspie Rossa, upamiętniający 257 ofiar katastrofy lotniczej z 1979 roku. Znajduje się 3 km od miejsca katastrofy na zboczu wulkanu Erebus77°25′S 167°27′E/-77,416667 167,450000 Nowa Zelandia
74
Nienazwana zatoczkaZatoczka na południowo-zachodnim brzegu Elephant Island (Szetlandy Południowe), w której spoczywa wrak dużego żaglowca61°14′S 55°22′W/-61,233333 -55,366667 Wielka Brytania
75
Chatka A, Scott BaseChata na Pram Point, koło nowozelandzkiej stacji Scott na Wyspie Rossa, będąca jedynym zachowanym zabudowaniem pozostawionym przez ekspedycję transantarktyczną z lat 1956-5761°14′S 55°22′W/-61,233333 -55,366667 Nowa Zelandia
76
Ruiny stacji Pedro Aguirre CerdaRuiny chilijskiej stacji polarnej na Deception Island, zniszczonej przez erupcje wulkanu w 1967 i 1969 roku62°59′S 60°40′W/-62,983333 -60,666667 ChileXII Expedición Antártica 1957 - 1958.jpg
77
Przylądek DenisonaPrzylądek i historyczne artefakty na nim i wodach Boat Harbour, w tym chatki Mawsona67°00′30″S 142°39′40″E/-67,008333 142,661111 AustraliaMawsons Hut at Cape Denison.jpg
78
Tablica dziewiątej ekspedycji indyjskiejTablica pamiątkowa w India Point w Górach Humboldta, w centralnej Ziemi Królowej Maud, upamiętniająca członków indyjskiej wyprawy, którzy zginęli w wypadku w górach 8 stycznia 1990 r.71°45′08″S 11°12′30″E/-71,752222 11,208333 Indie
79
Chatka Lillie MarleenBudynek z prefabrykatów, który zbudowali członkowie niemieckiej ekspedycji na północną Ziemię Wiktorii (GANOVEX I) w sezonie 1979-80. Nazwa pochodzi od pobliskiego lodowca (Lillie Glacier) i piosenki Lili Marleen. Służyła za schronienie ekspedycji GANOVEX II w grudniu 1981, kiedy zatonął jej statek Gotland II71°12′S 164°31′E/-71,200000 164,516667 Niemcy
80
Namiot AmundsenaNamiot „Polheim” ustawiony 14 grudnia 1911 roku na biegunie południowym przez członków norweskiej wyprawy pod dowództwem Roalda Amundsena, obecnie zagrzebany pod śniegiem90°S 0°E/-90,000000 0,000000 NorwegiaNla.pic-an23814300.jpeg
81
Rocher du DébarquementWysepka na której 21 stycznia 1840 roku wylądowała załoga Dumont d’Urville’a, odkrywcy Ziemi Adeli66°36′18″S 140°03′51″E/-66,605000 140,064167 Francja
82
Pomnik Układu antarktycznegoPomnik położony w pobliżu baz Frei, Bellingshausen i Escudero na Wyspie Króla Jerzego. Umieszczone pod nim tablice w 4 językach upamiętniają sygnatariuszy traktatu antarktycznego. Pomnik zaprojektował Amerykanin Joseph A. Pearson i przekazał Chilijczykom. Odsłonięcie nastąpiło w 1999 r., w 40. rocznicę podpisania traktatu62°12′01″S 58°57′41″W/-62,200278 -58,961389 Chile
83
Base WBrytyjska stacja z 1956 roku na Detaille Island (Wybrzeże Loubeta, Ziemia Grahama). W miejscu tym znajduje się chata, mniejsze budynki magazynowe i dla psów, maszty radiowe i wieżę anemometru. Dobrze zachowana stacja reprezentuje warunki badań i pracy w Antarktyce w latach 50. XX wieku66°52′S 66°48′W/-66,866667 -66,800000 Wielka Brytania
84
Chata w Damoy PointChata i zachowany sprzęt naukowy nad Dorian Bay na Wiencke Island w Archipelagu Palmera. Chata powstała w 1973 roku i byłą używana przez Brytyjczyków w sezonie letnim do 1993 roku64°49′S 63°31′W/-64,816667 -63,516667 Wielka BrytaniaDamoy Point Hut (Station L) Wiencke Island.jpg
85
Tablica upamiętniająca reaktor PM-3ABrązowa tablica w stacji McMurdo, w miejscu w którym znajdował się pierwszy reaktor jądrowy na Antarktydzie (obecnie zdemontowany), po zachodniej stronie Observation Hill77°51′S 166°41′E/-77,850000 166,683333 Stany ZjednoczonePM3Anuclearpowerplant.JPG
86
Budynek Nr. 1 stacji Wielki MurBudynek leżący obecnie w środku chińskiej stacji Wielki Mur na Wyspie Króla Jerzego. Powstał w 1985 i upamiętnia początek chińskich badań Antarktyki62°13′04″S 58°57′44″W/-62,217778 -58,962222 Chiny
87
Miejsce stacji Georg ForsterTablica z brązu upamiętniająca pierwszą niemiecką (ściślej wschodnioniemiecką) stację polarną w Oazie Schirmachera na Ziemi Królowej Maud. Stacja działała w latach 1976-1993 i została zdemontowana w 1996 r.70°46′39″S 11°51′03″E/-70,777500 11,850833 Niemcy
88
Budynki wiertnicze profesora KudriaszowaKompleks budynków przeznaczonych do pobierania rdzeni lodowych, zbudowany w sezonie letnim 1983-84 przez grupę pod kierownictwem Borysa Kudriaszowa78°28′S 106°48′E/-78,466667 106,800000 Rosja
89
Szczytowy obóz ekspedycji Terra NovaMiejsce, w którym znajdował się górny obóz w czasie badań wulkanu Erebus w grudniu 1912 roku. Pozostał w nim krąg kamieni, które prawdopodobnie utrzymywały materiał namiotów. Badacze sporządzili mapy i zebrali próbki skał z wulkanu77°30′21″S 167°10′13″E/-77,505800 167,170383 Wielka Brytania,
 Nowa Zelandia,
 Stany Zjednoczone
90
Dolny obóz „E” Ekspedycji Terra NovaMiejsce w którym znajdował się dolny obóz w czasie badań wulkanu Erebus w grudniu 1912 roku. Pozostał w nim usypany żwir i kamienie, które prawdopodobnie utrzymywały materiał namiotów77°30′21″S 167°10′13″E/-77,505800 167,170383 Wielka Brytania,
 Nowa Zelandia,
 Stany Zjednoczone
91
Lame Dog HutNajstarszy zachowany budynek na Wyspie Livingstona (Szetlandy Południowe), który od 1988 roku był głównym budynkiem bułgarskiej stacji Kliment Ochridski. Obecnie znajduje się w nim radio, urząd pocztowy i ekspozycja muzealna z początków bułgarskich badań62°38′29″S 60°21′53″W/-62,641389 -60,364722 BułgariaSt.-Kliment-Ohridski-Base-2003.JPG
92
Ciężki ciągnik CharʹkowczankaCiężki ciągnik, używany od 1959 do 2010, zaprojektowany w Charkowie (ZSRR) specjalnie do prac w Antarktyce69°22′41,0″S 76°22′59,1″E/-69,378056 76,383083 RosjaOversnow heavy tractor Kharkovchanka.jpg

Przypisy

  1. Protokół o ochronie środowiska do Układu w sprawie Antarktyki, sporządzony w Madrycie dnia 4 października 1991 r., Dz.U. z 2001 r. nr 6, poz. 52
  2. Guidelines for the designation and protection of Historic Sites and Monuments (ang.). Antarctic Treaty Secretariat, 2009. [dostęp 2015-07-18].
  3. Antarctic Protected Areas Database (ang. • hiszp. • niem. • ros.). Antarctic Treaty Secretariat. [dostęp 2015-07-18].
  4. Revised List of Historic Sites and Monuments, [w:] ATCM Measure V (2015). Annex [online], Antarctic Treaty Secretariat, Sofia, 10 czerwca 2015, s. 21–42 [dostęp 2015-11-09] (ang.).

Media użyte na tej stronie

Flag of New Zealand.svg
Flag of New Zealand. Specification: http://www.mch.govt.nz/nzflag/description.html , quoting New Zealand Gazette, 27 June 1902.
Flag of Chile.svg
Łatwo można dodać ramkę naokoło tej grafiki
Swedish Antarctic Expedition Hope Bay.jpg
Stone hut of the swedish Antarctic Expedition at Hope Bay, Antarctic Peninsula, 1903
Flag of India.svg
The Flag of India. The colours are saffron, white and green. The navy blue wheel in the center of the flag has a diameter approximately the width of the white band and is called Ashoka's Dharma Chakra, with 24 spokes (after Ashoka, the Great). Each spoke depicts one hour of the day, portraying the prevalence of righteousness all 24 hours of it.
Flag of the United States.svg
The flag of Navassa Island is simply the United States flag. It does not have a "local" flag or "unofficial" flag; it is an uninhabited island. The version with a profile view was based on Flags of the World and as a fictional design has no status warranting a place on any Wiki. It was made up by a random person with no connection to the island, it has never flown on the island, and it has never received any sort of recognition or validation by any authority. The person quoted on that page has no authority to bestow a flag, "unofficial" or otherwise, on the island.
Borchgrevink Hut.jpg
Autor: Kuno Lechner, Licencja: CC-BY-SA-3.0
كوخ بورشغريفينك المُقام في 1899 في كيب أدار، التقطت الصورة في 1992. خيَّم فريق كامبل الشمالي في مكان قريب في 1911-1912.
7682-whalers-bay-whaling-boat.jpg
Autor: Copyright 2006, Ryan Holliday (Wrh2). The original image can be found at [1]., Licencja: CC BY-SA 4.0
Abandoned station in Whaler's Bay on Deception Island in the Antarctic Peninsula.
Deception Island Whalers Cemetery.jpg
A whaler's cemetery on Deception Island, Antarctica
Nla.pic-an23814300.jpeg
The successful explorers at the South Pole. "Original photos taken at South Pole by capt Amundsen Dec. 14th 1911" and "Films developed and printed by E.W. Searle Mar. 12th 1912 for Capt Amundsen."--Inscriptions on album.
Tosouthpolarregi00bern 0211.jpg
The grave of the Norwegian zoologist Nicolai Hanson (1870-1899), member of the Southern-Cross-Expedition (1898-1900), at Cape Adare (Antarctica).
CapeRoyds.jpg
Autor: lin padgham, Licencja: CC BY 2.0
McMurdo Sound (Cape Royds' Shackleton's hut)
Southern Pol of Inaccessibility Henry Cookson team n2i.JPG
(c) Cookson69 z angielskiej Wikipedii, CC BY-SA 3.0
The old Soviet temporary Base ("Pole of Inaccessibility") reached by Team N2i on 19th January 2007. One can see the bust of V.I. Lenin, installed in the 1950s
Chinstrap Penguins surround the monument to Piloto Pardo at Point Wild, Elephant Island.jpg
Autor: Liam Quinn, Licencja: CC BY-SA 2.0
In 1916, a Chilean navy ship commanded by Piloto Pardo rescued 22 of Shackleton's men. The men had spent four months stranded at Point Wild.
Vince's Cross - McMurdo Station.jpg
Vince's Cross at Hut Point Peninsula, McMurdo Station, Antarctica. Named for George Vince, a member of the Scott Discovery Expedition, who drowned nearby.
St.-Kliment-Ohridski-Base-2003.JPG
Autor: Apcbg, Licencja: CC BY-SA 4.0
The Bulgarian base St. Kliment Ohridski on Livingston Island, Antarctica in 2003, with Lame Dog Hut on the right, Russian Hut on the left, and the new main building in the background.
Base Arturo Prat.JPG
Base Arturo Prat de la Armada en puerto Soberanía, isla Greenwich. Chile
Scott hut mcmurdo.jpg
كوخ ديسكفري الخاص بسكوت في هت بوينت، استُخدم مأوى ومستودعا للمخازن.
Mawsons Hut at Cape Denison.jpg
Mawson's Hut, Cape Denison, Antarctica..
Proclamation Island 1930.jpg
Douglas Mawson's team claim Proclamation Island for the Crown, January 1930.
Peter I Island 1929B.jpg
Captain Nils Larsen. From the first landing on Peter I Island.
PM3Anuclearpowerplant.JPG
Photo of PM-3A Nuclear Power Plant
Port Lockroy "Base A" (Antarctic).jpg
Autor: Serge Ouachée Butterfly voyages, Licencja: CC BY-SA 3.0
Main building Port Lockroy Base "A" ; Port Lockroy is a natural harbour on the Antarctic Peninsula of the British Antarctic Territory
Port Charcot (Antarctique).jpg
Autor: Serge Ouachée, Licencja: CC BY-SA 3.0
Rock cairn at Port Charcot, Booth Island, with wooden pillar and plaque inscribed with the names of the first French expedition led by Jean-Baptiste E. A. Charcot which wintered here in 1904 aboard Le Français. Located in the Antarctic:- 65°03′00″S 64°01′00″W
Crew list Pourquoi pas IV-Charcot expedition.jpg
Plaque at the summit of Petermann Island Antarctica. Lists crew members of 1908-1910 Charcot expedition on the Pourquoi pas IV.
Memorial Cross at Cape Evans.jpg
Autor: Alan Light, Licencja: CC BY 2.0
Cross on Wind Vane Hill, Cape Evans, Ross Island, erected by the Ross Sea Party, led by Captain Aeneas Mackintosh, of Sir Ernest Shackleton’s Imperial Trans-Antarctic Expedition of 1914-1916, in memory of three members of the party who died in the vicinity in 1916.
InexpressibleIsland5.JPG
The sign marking the location of the Northern Party's ice hut on Inexpressible Island. The Northern Party was part of Robert Falcon Scott's Terra Nova expedition (1910-1913).
Cape Bruce proclamation.jpg
Douglas Mawson's team claim Mac. Robertson Land for the Crown during the BANZARE expedition.
San Martín Base, Antarctica.jpg
BASE ANTARTICA ARGENTINA SAN MARTIN
XII Expedición Antártica 1957 - 1958.jpg
Autor: Jorge Valdés Romo, Licencja: CC BY 2.0
El Lientur junto al Angamos y el Lautaro, acoderados en caleta Péndulo, bahía Foster, isla Decepción. Enero 1958
Wordie House 1.JPG
Autor: Lewnwdc77, Licencja: CC BY-SA 3.0
Wordie House on Winter Island