Historyczne stolice państw świata
Poniższa tabela przedstawia miasta, które niegdyś w przeszłości były stolicami państw (lub terytoriów zależnych), albo są nimi nadal. W późniejszym okresie siedziby władz centralnych, zostały przeniesione z różnych powodów w inne miejsca. Względnie państwa, których te miasta były stolicami, przestały istnieć.
| Państwo | Historyczna stolica | Okres | Uwagi |
|---|---|---|---|
| Albania | Wlora | 1912–1920 | przeniesiona do Tirany |
| Australia | Melbourne | 1901–1927 | przeniesiona do Canberry; rywalizacja między Melbourne i Sydney wymusiła podjęcie decyzji o założeniu nowej stolicy, która pogodziłaby zwaśnione miasta |
| Belize | Belize City | do 1970 | przeniesiona do Belmopanu po tym, jak Belize City zniszczył huragan Hattie |
| Bermudy | St. George’s | do 1815 | przeniesiona do Hamilton |
| Brazylia | Salvador da Bahía | do 1763 | stolica portugalskiej kolonii; przeniesiona do Rio de Janeiro |
| Rio de Janeiro | do 1960 | przeniesiona do Brasílii | |
| Bułgaria | Pliska | 681–893 | przeniesiona do Presławia |
| Presław | 893–972 | podbój wschodniej części państwa bułgarskiego w 972 r. przez Bizantyjczyków, zniszczenie Presławia | |
| Wielkie Tyrnowo | 1186–1393 | zdobycie Tyrnowa przez Turków w 1393 r. | |
| Chiny | Xianyang | 221–206 p.n.e. | przeniesiona do Chang’an |
| Chang’an | 206 p.n.e.-25 | przeniesiona do Luoyang | |
| Luoyang | 25–220 | w l.220-618 rozbicie dzielnicowe | |
| Chang’an | 618–907 | stolica dynastii Tang, w l.907-960 rozbicie dzielnicowe | |
| Kaifeng | 960–1127 | przeniesiona do Hangzhou | |
| Hangzhou | 1127–1279 | W latach 1279–1368 rządy mongolskiej dynastii Yuan, rezydującej w Karakorum | |
| Nankin | 1368–1421 | przeniesiona do Pekinu | |
| Pekin | 1421–1928 | przeniesiona do Nankinu | |
| Nankin | 1928–1937 | przeniesiona do Chongqing z powodu wojny z Japonią | |
| Chongqing | 1937–1945 | z powodu okupacji Nankinu przez Japończyków | |
| Nankin | 1945–1949 | po proklamacji ChRL przeniesiona do Pekinu | |
| Czarnogóra | Cetynia | do 1946 | przeniesiona do Podgoricy |
| Dania | Roskilde | do 1443 | przeniesiona do Kopenhagi |
| Etiopia | Aksum | I wiek p.n.e. – 1889 | przeniesiona do Addis Abeby |
| Filipiny | Quezon City | 1948–1976 | przeniesiona z powrotem do Manili |
| Finlandia | Turku | do 1812 | stolica Wielkiego Księstwa Finlandii; przeniesiona do Helsinek |
| Honduras | Comayagua | do 1880 | do 1840 stolica Hondurasu w ramach Zjednoczonych Prowincji Ameryki Środkowej, później status stolicy posiadały Comayagua i Tegucigalpa, w 1880 ostatecznie przeniesiona do Tegucigalpy |
| Indie | Kalkuta | do 1912 | stolica Indii Brytyjskich; przeniesiona do Nowego Delhi |
| Japonia | Heijō-kyō | 710–740 745–784 | stolica w okresie Nara |
| Kuni-kyō | 740–744 | stolica w okresie Nara | |
| Nagaoka-kyō | 784–794 | stolica w okresie Nara | |
| Kioto | do 1868 | przeniesiona do Tokio | |
| Kanada | Kingston | 1841–1843 | przeniesiona do Montrealu |
| Montreal | 1843–1849 | przeniesiona do Toronto | |
| Toronto | 1849–1859 | przeniesiona do Québecu | |
| Québec | 1859–1865 | przeniesiona do Ottawy; rywalizacja pomiędzy anglojęzyczną a frankofońską częścią Kanady wymusiła podjęcie decyzji o założeniu nowej stolicy, która pogodziłaby zwaśnione strony | |
| Kazachstan | Ałmaty | do 1997 | stolica Kazachskiej SRR, a później niepodległego Kazachstanu; przeniesiona do Astany (od 20 marca 2019 Nursułtan) |
| Kostaryka | Cartago | do 1823 | przeniesiono do San José |
| Litwa | Kiernów | do 1230 | przeniesiono do Nowogródka |
| Nowogródek | 1230–1321 | przeniesiono do Trok | |
| Troki | 1321-poł. XIV wieku | przeniesiono do Wilna | |
| Wilno | poł. XIV wieku – 1795 | utrata niepodległości | |
| Kowno | 1922–1940 | przeniesiona do Wilna | |
| Mjanma (Birma) | Pagan | pierwsza historyczna stolica | |
| Sikong | |||
| Awa | stolica Górnej Birmy | ||
| Pyain | |||
| Taungngu | |||
| Amayabuya | |||
| Mandalaj | |||
| Mulmejn / Sittwe | |||
| Rangun | 1886–2006 | przeniesiona do Naypyidaw | |
| Niemcy | Berlin | 1871–1945 | stolica zjednoczonych Niemiec; po II wojnie światowej miasto podzielono, część wschodnia stała się stolicą NRD, a siedzibą rządu RFN zostało Bonn |
| Bonn | 1949–1990 | po zjednoczeniu Niemiec w 1990 roku przeniesiona do Berlina | |
| Nikaragua | Granada i León | do 1855 | oba miasta miały swoich zwolenników jako stolice kraju wśród dwu różnych ugrupowań, by ich pogodzić stolicę przeniesiono do Managui |
| Nigeria | Lagos | do 1991 | przeniesiona do Abudży |
| Norwegia | Nidaros (Trondheim) | do 1217 | przeniesiona do Bergen |
| Bergen | do 1299 | przeniesiona do Oslo (do 1924 pod nazwą Christiania) | |
| Nowa Zelandia | Auckland | do 1865 | przeniesiona do Wellington |
| Palau | Koror | do 2006 | Ngerulmud |
| Pakistan | Karaczi | do 1959 | przeniesiona do Rawalpindi |
| Rawalpindi | 1959–1967 | przeniesiona do Islamabadu | |
| Persja (obec. Iran) | Tabriz | 1502–1548 | przeniesiona do Kazwinu |
| Kazwin | 1548–1598 | przeniesiona do Isfahanu | |
| Isfahan | 1598–1750 | przeniesiona do Szirazu | |
| Sziraz | 1750–1782 | przeniesiona do Sari | |
| Sari | 1782–1795 | przeniesiona do Teheranu | |
| Polska | Gniezno[1] | do 1039/1040 | przeniesiona do Krakowa |
| Kraków[1] | 1039/1040–1079 | przeniesiona do Płocka | |
| Płock[1] | 1079–1138 | przeniesiona do Krakowa | |
| Kraków[1] | 1138–1290 | przeniesiona do Poznania | |
| Poznań[1] | 1290–1296 | przeniesiona do Krakowa | |
| Kraków[1] | 1296–1795[a] | utrata niepodległości | |
| Lublin | 1918 | rząd ludowy Polski, w tym samym roku stolica przeniesiona do Warszawy | |
| Warszawa | 1918–1939 | do wybuchu II wojny światowej | |
| Lublin | 1944 | w Lublinie powstaje rząd tymczasowy (zależny od ZSRR), później przeniesiony do wyzwolonej Warszawy | |
| Łódź | 1945 | tymczasowo, z uwagi na zniszczenia Warszawy | |
| Portugalia | Guimarães | 1095–1131 | przeniesiona do Coimbry wraz z postępami rekonkwisty |
| Coimbra | 1131–1255 | przeniesiona do Lizbony po przejęciu miasta przez wojska Alfonsa I Zdobywcy | |
| Lizbona | 1255–1808 | król Jan VI ucieka do Brazylii przed inwazją napoleońską | |
| Rio de Janeiro | 1808–1821 | Jan VI powraca do Lizbony, by stłumić rewolucję wymierzoną w monarchię | |
| Rosja | Moskwa | do 1703 | przeniesiona do Petersburga |
| Petersburg | 1703–1918 | przeniesiona do Moskwy | |
| Salwador | Nueva San Salvador (obec. Santa Tecla) | 1855–1859 | stolicę przeniesiono na kilka lat do nowo założonego miasta po tym, jak San Salvador zostało zniszczone przez trzęsienie ziemi |
| Stany Zjednoczone | Nowy Jork | 1785–1790 | przeniesiona do Filadelfii |
| Filadelfia | 1790–1800 | przeniesiona do Waszyngtonu | |
| Szwecja | Uppsala | 1273–1436 | przeniesiona do Sztokholmu |
| Syjam (obec. Tajlandia) | Ayutthaya | obecnie stolica prowincji Ayutthaya | |
| Turcja / Imperium Osmańskie | Bursa | 1335–1365 | przeniesiona do Edirne |
| Edirne | 1365 – 1453 | przeniesiona do Stambułu | |
| Stambuł | 1453 – 1923 | przeniesiona do Ankary | |
| Uzbekistan | Samarkanda | 1925–1930 | stolica Uzbeckiej SRR; przeniesiona do Taszkentu |
| Włochy | Turyn | 1861–1865 | przeniesiona do Florencji |
| Florencja | 1865–1870 | przeniesiona do Rzymu | |
| Wybrzeże Kości Słoniowej | Abidżan | 1933–1983 | przeniesiona do Jamusukro |
| Wyspa Man | Castletown | do 1863 | przeniesiona do Douglas |
| Złote Wybrzeże | Cape Coast | do 1877 | stolica brytyjskiej kolonii, współczesnej Ghany; przeniesiona do Akry |
Zobacz też
Uwagi
- ↑ De facto do 1596, kiedy dwór Króla i urzędy centralne zostały przeniesione do Warszawy.
Przypisy
- ↑ a b c d e f Do koronacji Władysława Łokietka w 1320 roku (a właściwie i później) nie funkcjonowało w Polsce pojęcie „stolica kraju”, a raczej „grody stołeczne”. Teoretycznie „stolica” była tam, gdzie przebywał władca wraz z dworem. Grodami stołecznymi Polski średniowiecznej były: Gniezno, Poznań, Łęczyca, Płock, Kruszwica (później funkcja przejęta przez Włocławek), Kraków, Sandomierz, Wrocław, Ostrów Lednicki (do XI wieku), Giecz. W XVII wieku i później rozróżniano miasto stołeczne (stolicę Państwa) i miasto rezydencjonalne JKM (Jego Królewskiej Mości), czyli rezydencję króla, która znajdowała się od 1596 roku w Warszawie.