Hiszpańska Akademia Królewska

Hiszpańska Akademia Królewska

Real Academia Española

Godło Akademii
Siedziba Akademii w Madrycie przy ulicy Felipe IV 4
Państwo	Hiszpania
Data utworzenia	1713
Dyrektor	Santiago Muñoz Machado[1]
Położenie na mapie miasta Madrytu Hiszpańska Akademia Królewska
Położenie na mapie Hiszpanii Hiszpańska Akademia Królewska
Położenie na mapie wspólnoty autonomicznej Madrytu (c) Miguillen, CC BY-SA 3.0 Hiszpańska Akademia Królewska
40°24′54,70″N 3°41′27,28″W/40,415194 -3,690911

Karta tytułowa: Fundación y estatutos de la Real Academia Española (1715) (Fundacja i Statuty Hiszpańskiej Akademii Królewskiej)

Hiszpańska Akademia Królewska (hiszp. Real Academia Española, RAE) – hiszpańska instytucja odpowiedzialna za regulowanie i rozpowszechnianie języka hiszpańskiego na świecie. Ma siedzibę w Madrycie.

Instytucja była wzorowana na Akademii della Crusca (1582) i Akademii Francuskiej (1635) i tak jak one miała dbać o „czystość i elegancję kastylijskiego języka”. Została założona przez Juana Manuela Fernándeza Pacheco w 1713. Król Filip V zaaprobował fundację konstytucją z 3 października 1714.

Opis

RAE powstała w 1713 roku z inicjatywy Juana Manuela Fernándeza Pacheco, markiza de Villena, za panowania Filipa V, pierwszego Burbona na tronie hiszpańskim, który zatwierdził jej statut królewskim dekretem w roku 1714^[2][3]. Wzorowano ją na Akademii Francuskiej i włoskiej Accademia della Crusca^[4]. Jej podstawowym celem, zgodnie z pierwszym statutem, opublikowanym w 1715 roku, było „kultywowanie i utrwalanie czystości i elegancji języka kastylijskiego przez eliminowanie wszelkich błędów” będących wynikiem „niewiedzy, próżnej afektacji, niedbałości i zbytniej swobody innowacyjnej”^[5]. Akademia przyjęła dewizę: „Czyści, utrwala i przysparza blasku” (Limpia, fija y da esplendor)^[6]. Obowiązuje ona do dzisiaj, widniejąc w godle Akademii przedstawiającym stojący na ogniu płonący tygiel.

RAE jest najstarszą królewską akademią spośród trzech utworzonych w XVIII wieku (dwie następne to Królewska Akademia Historii, 1738, i Królewska Akademia Sztuk Pięknych św. Ferdynanda, 1744)^[7] i jedną z dziesięciu ogólnonarodowych królewskich akademii zgrupowanych dzisiaj w ramach Instytutu Hiszpanii (Instituto de España)^[7]. Siedziba RAE mieści się w Madrycie, od roku 1894 w klasycystycznym pałacu przy ulicy Filipa IV, pod numerem 4^[8].

Słownik RAE, wydania z XVIII i XIX w.

Premier Pedro Sánchez podczas wizyty w siedzibie RAE w kwietniu 2019 roku

Podstawą prawną działania Akademii jest jej zatwierdzany królewskim dekretem statut oraz wewnętrzny regulamin^[9][10].

Zgodnie z obecnie obowiązującym statutem, Akademia jest instytucją o własnej osobowości prawnej, której „podstawową misją jest czuwać, aby zmiany, którym podlega język hiszpański w swoim nieustannym adaptowaniu się do potrzeb mówiących nim, nie rozbiły zasadniczej jedności, jaką utrzymuje on w kręgu hispanistycznym. Powinna dbać także o to, aby ewolucja ta zachowywała ducha języka takiego, jaki uformował się na przestrzeni wieków, jak również ustanawiać i upowszechniać zasady stosowności i poprawności oraz przyczyniać się do jego blasku”^[11].

Pierwotnie Akademia składała się z 24 pełnoprawnych członków, zajmujących wyznaczoną statutowo liczbę miejsc (plazas del número). W razie dłuższej uzasadnionej nieobecności któregoś z nich, przyjmowała członków nadliczbowych (supernumerarios)^[12]. Obecnie liczba pełnoprawych członków („akademików numerowych”, academicos de número) wynosi 46^[13]. Każde z dożywotnio obejmowanych przez akademika miejsc oznaczone jest literą alfabetu, dużą lub małą^[14][15]. Kooptacji akademików na wakujące miejsca pełnoprawni członkowie dokonują w tajnym głosowaniu przynajmniej bezwzględną (w trzeciej turze głosowania) większością głosów^[13]. Pełnoprawni akademicy wybierają ze swego grona na czteroletnią kadencję dyrektora Akademii^[13].

Obok członków pełnoprawnych, Akademia posiada członków korespondentów hiszpańskich (według statutu maksymalnie 60), członków korespondentów zagranicznych oraz członków honorowych^[13]. Zgodnie z regulaminem Akademii, wszyscy pełnoprawni członkowie zagranicznych akademii języka hiszpańskiego otrzymują automatycznie członkostwo korespondencyjne RAE^[13]. Istnieją 22 takie akademie, większość z nich w państwach Ameryki Łacińskiej^[16][17].

Akademia finansowana jest z subwencji państwowych, dotacji rządowych i donacji prywatnych oraz dochodów z działalności własnej^[13].

W swoim pierwotnym statucie Akademia postawiła przed sobą, jako pierwsze, zadanie stworzenia możliwie najobszerniejszego słownika języka hiszpańskiego (następnymi zadaniami miało być opracowanie gramatyki, poetyki i historii języka)^[12]. W latach 1726–1738 ukazało się kolejno sześć tomów „Słownika języka kastylijskiego” (Diccionario de la lengua castellana)^[18][19]. W 1780 opublikowana została jednotomowa wersja słownika, pozbawiona odniesień bibliograficznych, która stała się podstawą późniejszych wydań^[18][20]. Słownik jest nieustannie aktualizowany. Od 15. wydania z 1925 roku nosi tytuł „Słownik języka hiszpańskiego” (Diccionario de la lengua española)^[18]. W roku 2014 ukazało się jego 23 wydanie^[21]. Słownik dostępny jest także w sieci^[22]. W XVIII wieku ukazały się też dwa inne sztandarowe dzieła Akademii, wielokrotnie potem aktualizowane i wznawiane: „Ortografia hiszpańska” (Orthographía española, 1741)^[23], ponad 15 wydań do roku 2010^[24], i „Gramatyka języka kastylijskiego” (Gramática de la lengua castellana, 1771)^[25], ponad 40 wydań do roku 2011^[26].

Przypisy

Obecni członkowie Akademii

Linki zewnętrzne

• Strona oficjalna RAE
• Strona oficjalna Instituto de España
• Strona oficjalna Asociación de Academias de la Lengua Española (ASALE)