Hito Çako

Hito Çako
generał
Data i miejsce urodzenia

2 marca 1923
Progonat

Data śmierci

5 listopada 1975

Przebieg służby
Lata służby

1942-1975

Siły zbrojne

Albańska Armia Narodowowyzwoleńcza
Armia Ludowej Republiki Albanii

Stanowiska

dowódca Morskiego Lotnictwa Wojskowego Albanii

Hito Shaqo Çako (ur. 2 marca 1923 we wsi Progonat, zm. 5 listopada 1975[1]) – generał armii albańskiej, dowódca Lotnictwa Wojskowego Albanii w latach 1961-1974, wiceminister obrony w 1974, ofiara represji komunistycznych.

Życiorys

Urodził się we wsi Progonat, w okręgu Kurvelesh. W 1933 ukończył naukę w szkole w rodzinnej miejscowości[2]. Szkołę średnią ukończył w Sarandzie. W 1942 związał się z Komunistyczną Partią Albanii i komunistycznym ruchem oporu. W 1944 awansował na stanowisko komisarza politycznego V Brygady Uderzeniowej. Brał udział w bitwie o Lurë i w wyzwalaniu Prizrenu. Od maja do sierpnia 1945 pełnił funkcję dowódcy 1 Dywizji Piechoty[1].

7 marca 1946 otrzymał stanowisko szefa struktur Sigurimi we Wlorze, a trzy miesiące później w Peshkopii[2]. Jako jedyny spośród albańskich generałów studiował w trzech radzieckich akademiach wojskowych: Akademii Wojskowej im. K.J. Woroszyłowa, Akademii Wojskowej im. Michaiła Frunzego, a także w Akademii Marynarki Wojennej w Leningradzie[1].

W latach 1954-1961 zasiadał w parlamencie jako deputowany z okręgu Wlory. W styczniu 1961 awansował na pierwszy stopień generalski, a za swoją działalność w ruchu oporu otrzymał tytuł Bohatera Ludu (Hero i Popullit)[1]. W marcu 1961, w czasie narastającego konfliktu Albanii z ZSRR, po aresztowaniu kontradmirała Teme Sejko objął stanowisko dowódcy albańskiego lotnictwa morskiego w bazie Pashalimani[2]. 20 lipca 1974 objął stanowisko wiceministra obrony. 25 listopada został zdymisjonowany z tego stanowiska i oddany do dyspozycji szefa resortu. Na podstawie decyzji podjętych w czasie obrad VI Plenum Komitetu Centralnego Albańskiej Partii Pracy (grudzień 1974) został usunięty z armii, wspólnie z Petritem Dume i Rrahmanem Përlaku i aresztowany przez funkcjonariuszy Sigurimi[2]. Po krótkim procesie uznany za winnego prowadzenia wrogiej działalności w armii i przygotowywania wojskowego zamachu stanu. Skazany na karę śmierci[1]. Rozstrzelany wraz z Beqirem Balluku i grupą jego współpracowników 5 listopada 1975 w okolicy wsi Linzë. Ciała rozstrzelanych zostały przewiezione do wsi Vranisht k. Wlory i pochowane we wspólnej mogile. Odnaleziono je 18 lipca 2000 i zostały pochowane we wsi Vranisht[1].

W 1992 Sąd Najwyższy Albanii anulował wyrok z 1975 uniewinniając Hito Çako od stawianych mu zarzutów[3].

Ciekawostki

Został uznany przez albański Instytut Badania Zbrodni i Skutków Komunizmu za zbrodniarza wojennego[4].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f Afrim Imaj, EKSKLUZIVE/Ç'me tha vellai im Hito Çako para pushkatimit, mjer ke ze lapsi, panorama.com.al, 26 sierpnia 2017 [dostęp 2018-02-25] (alb.).
  2. ↑ a b c d Azem Qazimi: Fjalor enciklopedik i viktimave te terrorit komunist, tom.2. Tirana: 2012, s. 238.
  3. ↑ Kujtim Halili: Fjalor biografik ushtarak. Tirana: 2006, s. 36. ISBN 99943-849-2-9.
  4. ↑ Lufta e Dytë Botërore në Shqipëri, E papublikuar/ Arkivi i Shtetit, 260 emrat që “rrëfyen” ekzekutimet në ushtrinë partizane. standard.al, 2014-11-29. (alb.).

Bibliografia

  • Kujtim Halili: Fjalor biografik ushtarak. Tirana: 2006, s. 36. ISBN 99943-849-2-9.