Hitomi (satelita)

Hitomi
Ilustracja
Schemat satelity Hitomi
Inne nazwy

Astro-H, NeXT,
New X-ray Telescope
(Nowy Teleskop Rentgenowski)

Indeks COSPAR

2016-012A

Indeks NORAD

41337

Zaangażowani

JAXA, ESA, SRON, CSA, NASA

Rakieta nośna

H-IIA

Miejsce startu

Centrum Lotów Kosmicznych Tanegashima, Japonia

Orbita (docelowa, początkowa)
Perygeum

574 km[1]

Apogeum

575 km[1]

Okres obiegu

96,2 min[1]

Nachylenie

31°[1]

Czas trwania
Początek misji

17 lutego 2016 08:45[2][3] UTC

Koniec misji

26 kwietnia 2016

Wymiary
Wymiary

14 m dł.

Masa całkowita

2700 kg[2][3]

Hitomi – satelita naukowo-badawczy zbudowany przez japońską agencję kosmiczną JAXA we współpracy z Europejską Agencją Kosmiczną ESA, Holenderskim Instytutem Badań Kosmicznych SRON, Kanadyjską Agencją Kosmiczną CSA, NASA oraz innymi instytucjami. Służy jako kosmiczne obserwatorium do astronomii rentgenowskiej badając promieniowanie X w paśmie 0,3 – 600 keV. Wyniesiony na niską orbitę okołoziemską 17 lutego 2016 roku, rozpoczął testy.

Wystrzelony z Centrum Lotów Kosmicznych Tanegashima 17 lutego 2016 roku o 08:45 UTC (17:45 czasu lokalnego) rakietą H-IIA w najlżejszej konfiguracji[2][4][3] i umieszczony na orbicie na wysokości ok. 575 km i nachyleniu 31°, co zostało potwierdzone już następnego dnia[1]. Rakieta zabrała także trzy mniejsze satelity technologiczne: pięćdziesięciokilogramowe ChubuSat 2 i ChubuSat 3 oraz Horyu-4 o masie 10 kg[2][5].

26 marca 2016 satelita wpadł w niekontrolowany ruch obrotowy wskutek błędów w systemie kontroli położenia, co doprowadziło do zniszczenia konstrukcyjnie słabych elementów i utraty łączności.

Nazwa oznacza Źrenicę Oka, Oko, tu także w znaczeniu z dawnej legendy ostatnia, ale najważniejsza rzecz[5]; przed wyniesieniem nazywany był ASTRO-H oraz NeXT od New X-ray Telescope, czyli Nowy Teleskop Rentgenowski.

Cele naukowe

Satelita będzie służył do badań Wszechświata w zakresie promieniowania rentgenowskiego, poszerzając pracę satelity ASTRO-D (obserwatorium ASCA – Advanced Satellite for Cosmology and Astrophysics).

Dzięki zaawansowanej technologii, zastosowanej w najnowszych instrumentach do badania kosmosu w paśmie rentgenowskim, naukowcy będą mieć możliwość testowania hipotez, a zarazem dokonywania nowych odkryć. Celem badań będą m.in. centra aktywnych galaktyk, okolice czarnych dziur, supernowe oraz gromady galaktyk. Astronomowie liczą również na dokładne dane o wielkoskalowej strukturze Wszechświata, czyli jak powstają i ewoluują galaktyki i gromady galaktyk oraz jaką rolę w tym procesie spełnia ciemna materia[6].

Instrumenty naukowe

Satelita przenosi 4 teleskopy i 6 detektorów[3][7]:

  • Soft X-ray Spectrometer (SXS)[8]:
    • Soft X-ray Telescope (SXT-S, SXT-I)
    • X-ray Calorimeter Spectrometer
  • Soft X-ray Imager (SXI)
    • drugi teleskop promieniowania miękkiego
  • Hard X-ray Telescope (HXT, dwie jednostki)
  • Hard X-ray Imager (HXI, dwie jednostki)
  • Soft Gamma-ray Detector (SGD, dwie jednostki)

Satelita waży 2,7 t, a po rozłożeniu na orbicie jego długość wyniosła 14 metrów. Jest to najcięższy japoński satelita umieszczony na orbicie.

Utrata łączności

26 Marca 2016 roku około 08:40 czasu UTC (16:40 czasu japońskiego) nastąpiła utrata łączności z kosmicznym obserwatorium, o czym JAXA poinformowała 27 marca[9]. Już około 40 minut po utracie łączności U.S. Joint Space Operations Center dostrzegło fragmentację satelity i oderwanie się od niego 5 elementów, co również ogłosiło 27 marca w serwisie Twitter[10]. Przypuszczalnie w czasie fragmentacji nastąpiła też zmiana orbity satelity na 561,0×580,1 km[11].

Mimo to nie spisano od razu obserwatorium na straty; już po rozpadzie JAXA udało się odebrać cząstkowy sygnał z satelity i podjęto prace nad przywróceniem jego działania, choć ich wynik był niepewny[11][12].

Zakończenie misji

28 kwietnia 2016 roku naukowcy z JAXA poinformowali o zakończeniu prób nawiązania kontaktu z satelitą. Trwające od 30 dni próby nawiązania kontaktu nie przyniosły żadnego skutku. Najprawdopodobniej panele słoneczne, które miały odpowiadać za zasilanie instrumentów naukowych oderwały się od satelity[13].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b c d e X-ray Astronomy Satellite “Hitomi” (ASTRO-H) Orbit Calculation Result (ang.). JAXA, 2016-02-18. [dostęp 2016-02-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-02-28)].
  2. ↑ a b c d Krzysztof Kanawka: Obserwatorium ASTRO-H na orbicie (pol.). Kosmonauta.net, 2016-02-18. [dostęp 2016-02-28].
  3. ↑ a b c d William Graham: Japanese H-IIA rocket launches ASTRO-H mission (ang.). W: NASASpaceFlight.com [on-line]. 2016-02-17. [dostęp 2016-02-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-02-19)].
  4. ↑ ASTRO-H - przegląd (ang.). [dostęp 2014-07-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-14)].
  5. ↑ a b X-ray Astronomy Satellite (ASTRO-H). Solar Array Paddles Deployment and Name Decided (ang.). JAXA, 2016-01-17. [dostęp 2016-02-28].
  6. ↑ NASA Selects Explorer Mission of Opportunity Investigations (ang.). [dostęp 2012-04-13].
  7. ↑ Mike Wall: Japan Launches X-Ray Observatory to Study Black Holes, Star Explosions (ang.). Space.com, 2016-02-17. [dostęp 2016-02-28].
  8. ↑ ASTRO-H (ang.). Netherlands Institute for Space Research. [dostęp 2013-03-20].
  9. ↑ X-ray Astronomy Satellite "Hitomi" (ASTRO-H): Topics (ang.). JAXA. s. 2016-03-27, 2016-03-29. [dostęp 2016-04-02].
  10. ↑ JointSpaceOps - Twitter (ang.). 2016-03-27. [dostęp 2016-04-02].
  11. ↑ a b Krzysztof Kanawka: Co się stało z Astro-H? (pol.). Kosmonauta.net, 2016-03-27 (aktualizacja 2016-03-29). [dostęp 2016-04-02].
  12. ↑ Jeff Foust, JAXA believes still possible to recover Hitomi, SpaceNews.com, 30 marca 2016 [dostęp 2016-04-02] (ang.).
  13. ↑ Radosław Kosarzycki: Japonia odpuszcza próby uratowania satelity Hitomi – Puls Kosmosu [dostęp 2016-04-28].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Astro-h schema.jpg
Schéma du télescope spatial ASTRO-H