Hnat Chotkewycz

Hnat Chotkewycz
Hnat Chotkewycz z kwartetem bandurzystów - trzeci od lewej

Hnat Martynowycz Chotkewycz (także: Chotkiewicz, ukr. Гнат Хоткевич, ur. 31 grudnia 1877 w Charkowie, zm. 8 października 1938 tamże) – ukraiński pisarz, etnograf, kompozytor, tłumacz, muzykolog oraz bandurzysta[1][2].

Życiorys

Zadebiutował w 1897 r. opowiadaniem pt. Hruzynka, które ukazało się we lwowskim czasopiśmie „Zoria”[3].

W 1900 r. ukończył Instytut Technologii w Charkowie, a gdy w wyniku kontaktów z Ukraińską Partią Socjaldemokratyczną relegowano go z uczelni, zaczął koncertować z kapelą bandurzystów Mykoły Łysenki. W 1902 r., podczas Zjazdu Archeologicznego w Charkowie, Chotkewycz zorganizował występ kobzarzy i lirników[3].

W 1909 r. wydał we Lwowie książkę o grze na bandurze dwudziestostrunowej, kolejna publikacje na ten temat jego autorstwa ukazały się w 1929 i 1930 roku. W 1909 r. założył teatr huculski z prawie 60-osobowym zespołem; grupa występowała na Huculszczyźnie, ale też we Lwowie, Czerniowcach i Warszawie[2][4].

Publikował prozę, poezję, podręczniki do nauki gry na instrumentach, teksty teoretyczne z dziedziny historii teatru, literaturoznawcze oraz muzykologiczne[3].

W 1912 r. został aresztowany w Kijowie i zmuszony do opuszczenia granic Ukrainy. Po 1933 wskutek szykan ze strony władz, nie mógł zarabiać na życie[3]. W czasie „wielkiego terroru” aresztowany przez NKWD. 29 września 1938 „trójka specjalna” NKWD skazała go na karę śmierci „za udział w organizacji kontrrewolucyjnej”. Stracony 8 października 1938 w Charkowie[5]. Po interwencji u Chruszczowa wdowy po Chotkewyczu, rehabilitowano go 11 maja 1956 roku[6].

Utwory (wybór)

  • Hruzynka, 1897 r. - opowiadanie, debiut[3]
  • Portret, 1900 r. - opowiadanie
  • Трое (pol. Troje), 1908 r., wyd. 1928 r. - opowiadanie[7]
  • Перед дверима (pol. Przed drzwiami), ok. 1908 r., wyd. 1928 r. - opowiadanie[8]
  • Так мусило бути (pol. Tak być musiało), ok. 1908 r., wyd. 1928 r. - opowiadanie[8]
  • Підручник гри на бандурі (pol. Podręcznik gry na bandurze), 1909 r., 1929 r., 1930 r. - podręcznik
  • Гуцульський рік (pol. Huculski rok), 1912 r. - dramat
  • Камшна душа (pol. Kamienna dusza), 1911 r. - powieść[9]
  • Гуцульські образки (pol. Huculskie obrazki), 1914-1915, wyd. w 1923 r. - proza
  • Авірон (pol. Awiron), 1928 r.- powieść
  • Довбуш (pol. Dowbusz), wyd. 1930 r. - powieść[9]
  • Лихолiття (pol. Okres klęsk) - dramat[10]
  • Вони (pol. Oni) - dramat[10]

Przypisy

  1. ↑ Н.О. Кліменко (red.), Українське-кобзарство, Kijów 2019.
  2. ↑ a b Hnat Hotkevych: Another Influential Polymath, [w:] Christine Charyton, Creativity and innovation among science and art : a discussion of the two cultures, London [England] 2015, ISBN 978-1-4471-6624-5, OCLC 900723991 [dostęp 2022-03-19].
  3. ↑ a b c d e Ola Hnatiuk, Larysa Szost (red.), Stepowa legenda. Antologia ukraińskiej małej formy prozatorskiej z lat 1890-1930, Warszawa: Fundacja Slawistyczna Instytut Slawistyki PAN, 2001, s. 129-145.
  4. ↑ Jan A. Choroszy, Huculszczyzna w literaturze polskiej, Wrocław: Jan A. Choroszy, 1991, s. 350, ISBN 83-00-03611-3, OCLC 34516853 [dostęp 2022-03-19].
  5. ↑ Hotkewycz Hnat, [w:] Andrzej Dyczkowski, Encyklopedia PWN w trzech tomach, Warszawa: Wydawn. Nauk. PWN, 1999, ISBN 83-01-12702-3, OCLC 43089452 [dostęp 2022-03-19].
  6. ↑ Бандурист-«терорист». Оприлюднені документи зі справи репресованого митця Гната Хоткевича, Радіо Свобода [dostęp 2022-03-19] (ukr.).
  7. ↑ Katarzyna Glinianowicz, Z cienia polskości. Ukraińska proza galicyjska przełomu XIX i XX wieku, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2015, s. 62, ISBN 978-83-233-3851-2.
  8. ↑ a b J. Leśniak, „Zderzenie kultur” w twórczości Hnata Chotkewycza okresu galicyjskiego (1906-1912), S. Chazbijewicz, M. Melnyk, K. Szulborski (red.), „Studia Politologiczne. Dziedzictwo polsko-ukraińskie”, 2, Olsztyn 2006, s. 157.
  9. ↑ a b Хоткевич Гнат — повні тексти творів, www.ukrlib.com.ua [dostęp 2022-03-19].
  10. ↑ a b Natalia Maliutina, Ukraińska dramaturgia końca XIX i początku XX wieku., Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek i Nataliia Maliutina, 2020, ISBN 978-83-8180-334-2.

Media użyte na tej stronie