Hołowczyce-Kolonia

Hołowczyce-Kolonia

wieś
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Powiat	łosicki
Gmina	Sarnaki
Liczba ludności (2010)	119[1][2]
Strefa numeracyjna	83
Kod pocztowy	08-221[3]
Tablice rejestracyjne	WLS
SIMC	0018862[4]
Położenie na mapie gminy Sarnaki Hołowczyce-Kolonia
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Hołowczyce-Kolonia
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Hołowczyce-Kolonia
Położenie na mapie powiatu łosickiego Hołowczyce-Kolonia
52°18′50″N 22°56′00″E/52,313889 22,933333

Hołowczyce^[5]-Kolonia – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie łosickim, w gminie Sarnaki^[4][6].

Wierni Kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Sarnakach.

Podziały i przynależność administracyjna

Pierwotnie dzisiejszy obszar wsi będący wcześniej folwarkiem należał do wsi Hołowczyce (Stare Hołowczyce) wzmiankowanej w 1545. W czasach Księstwa Warszawskiego 1809 powołano gminę wiejską Hołowczyce, do której należał folwark. Od 1867 po podziale na powiaty i gminy, gmina Hołowczyce należała do powiatu konstantynowskiego w guberni siedleckiej, a w latach 1912-1915 do guberni chełmskiej. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 gmina Hołowczyce wraz z powiatem należała do województwa lubelskiego. Następnie z niej wyodrębniono sołectwo Hołowczyce-Kolonia w wyniku parcelacji porosyjskich majątków. W 1932 wraz z całym powiatem Hołowczyce-Kolonia zostały łącznie z gminą Hołowczyce wchłonięte przez powiat bialski. W czasie okupacji wieś należała do dystryktu lubelskiego Generalnego Gubernatorstwa. W 1954 w miejsce gmin wprowadzono Gromadzkie Rady Narodowe zlikwidowane w 1973 na rzecz większych gmin^[7]. W 1956 utworzono nowy powiat łosicki przynależny do województwa warszawskiego. Gromadę Hołowczyce odłączono od powiatu bialskiego, przyłączając do nowo powstałego powiatu. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa bialskopodlaskiego.

Dzieje folwarku

W 1775 dobra Hołowczyce (czyli m.in. dzisiejsze Stare Hołowczyce, Nowe Hołowczyce i Hołowczyce-Kolonia}, zwane starostwem hołowczyckiem, otrzymał w dożywotnią dzierżawę starosta mielnicki Adam Jakub Szydłowski. Po jego śmierci w 1815 r. majątek przeszedł z powrotem pod administrację państwową i był ponownie wydzierżawiany jako dobra rządowe. W 1867 r. dobra hołowczyckie otrzymał za zasługi od rządu carskiego Aleksander Nirod, majątek będący majoratem wydzierżawił. Przed I wojną światową, właścicielką majątku została Zofia Kirpiczewa, mieszkająca na stałe w Petersburgu. Krewny Aleksandra Niroda o takim samym imieniu i nazwisku książę Aleksander Nirod przebywał w pobliskim Janowie, gdzie kierował stadniną koni. Niewielki, modrzewiowy dwór był kryty gontem (rozebrany na początku lat 50. XX w. Do tej pory zachowały się po tym założeniu resztki zadrzewienia i stawu. Tu przed I wojną światową rozpoczęto budowę gorzelni, której nie ukończono. Ostatnią osobą dzierżawiącą folwark Hołowczyce był Mikołaj Grobicki. W trakcie parcelacji majoratu dotychczasowy dzierżawca skorzystał z możliwości kupna i poszczególni członkowie rodziny wzięli 5 działów po 10 ha, które w czasach PRL-u wysprzedali.

Powstanie i dzieje wsi

Wieś typu kolonijnego powstawała stopniowo w trakcie parcelacji (1922, 1929) majoratu o powierzchni 582 ha. Parcele dzielono na 8-10 hektarowe paski, na których powstawały siedliska. Osadnicy pochodzili głównie z najbliższych okolic. Nowo powstała wieś składała się z 4 części: Rozwadówka – wzdłuż drogi z Rozwadowa do Starych Hołowczyc, pod lasem - Kozik i Zakątki oraz Za rzeką – obejmującą również dawny folwark.

Odzyskanie niepodległości po rozbiorach w lokalnej historii odznaczyło się tym, że porucznik Jan Kazimierz - syn Mikołaja Grobickiego dowodził w okolicy ochotniczym oddziałem Polskie Organizacji Wojskowej uczestnicząc w rozbrajaniu Niemców w listopadzie 1918. W czasie okupacji hitlerowskiej, w maju 1944 na Koziku w stodole rolnika Walczuka przechowywano tymczasowo fragmenty niemieckiej rakiety V2, wydobytej z nadbużańskich mokradeł przez AK-owców^[8]. W 1960 zelektryfikowano część wsi – Zakątki, a w 1970 pozostałą. W latach 70. XX w. rozpoczął się proces starzenia i wyludnienia wsi. W miarę wyludniania następował proces stopniowego zalesiania gruntów rolnych o niskiej bonitacji gleby.

Przypisy