Skrytoskrzydłe

Skrytoskrzydłe
Endopterygota
Sharp, 1898
Sialidae sp.
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Podtyp	sześcionogi
Gromada	owady
(bez rangi)	Dicondylia
Podgromada	uskrzydlone
Infragromada	nowoskrzydłe
(bez rangi)	Eumetabola
(bez rangi)	skrytoskrzydłe
Synonimy
Holometabola Metabola

Skrytoskrzydłe^[1] (Endopterygota, syn. Holometabola) – klad owadów z podgromady uskrzydlonych i infragromady nowoskrzydłych. Charakteryzują się miękkim ciałem i brakiem widocznych zewnętrznie zalążków skrzydeł w stadiach larwalnych oraz występowaniem w rozwoju stadium poczwarki – są to owady o przeobrażeniu zupełnym (holometaboliczne). Grupa ta obejmuje większość (80–85%) współcześnie żyjących owadów – jest więc najliczniejszą w gatunki linią rozwojową zwierząt. Tradycyjnie owady holometaboliczne przeciwstawiane są owadom o przeobrażeniu niezupełnym (hemimetabolicznym).

Występowanie stadium poczwarki nie jest jednoznaczną cechą diagnostyczną tej grupy, ponieważ rozwinęło się niezależnie u niespokrewnionych z Holometabola mączlikowatych (Aleyrodidae), piersiodziobych (Sternorrhyncha) i wciornastków (Thysanoptera). Zbliżone stadia przedimaginalne występują też u kilku innych grup owadów. Szczególną cechą Holometabola jest występowanie w ciele większości larw (wyjątkiem są wachlarzoskrzydłe) wewnętrznych zalążków skrzydeł w postaci tarcz imaginalnych^[2], co tłumaczy nazwę Endopterygota (endo- wewnątrz, pterygotos uskrzydlony).

Klad obejmuje rzędy^[3]:

• Coleoptera – chrząszcze
• Diptera – muchówki
• Hymenoptera – błonkoskrzydłe
• Lepidoptera – motyle
• Mecoptera – wojsiłki
• Megaloptera – wielkoskrzydłe
• Neuroptera – sieciarki
• Raphidioptera – wielbłądki
• Siphonaptera – pchły
• Strepsiptera – wachlarzoskrzydłe
• Trichoptera – chruściki

Przypuszczalna filogeneza owadów holometabolicznych:

Według McKenna i in. Hymenoptera jest taksonem siostrzanym dla pozostałych Holometabola^[3].

Pozycja filogenetyczna Strepsiptera nie została jednoznacznie ustalona. Badania genetyczne i analizy morfologiczne wskazują na ich bliskie pokrewieństwo z Neuropterida i Coleoptera, ale ich pozycja w kladzie Neuropteroidea wymaga potwierdzenia^[3].

Przypisy