Homo sacer

Homo sacer (łac. „święty człowiek” lub „przeklęty człowiek”) – niejasne pojęcie prawa rzymskiego: osoba, która jest społecznie wykluczona, może być zabita przez kogokolwiek, ale nie może być poświęcona w trakcie rytuału religijnego. Osoba taka jest pozbawiona wszystkich praw, a jej życie jest uważane za godne potępienia.

Homo sacer według Agambena

Giorgio Agamben użył tego pojęcia na potrzeby swojej książki Homo sacer: suwerenna władza i nagie życie. Agamben opisuje homo sacer jako jednostkę, która istnieje w prawie jako zesłaniec. Uważa, że to paradoks: tylko dzięki prawu społeczeństwo może uznać jednostkę za „homo sacer”, tak więc prawo, które nakazuje wykluczenie, jest tym samym, co daje jednostce tożsamość[1].

Agamben utrzymuje, że życie istnieje w dwóch aspektach. Jeden to naturalne, biologiczne życie, a drugi to życie polityczne. To życie Agamben ustosunkowuje do opisu „nagiego życia” uchodźcy w Korzeniach totalitaryzmu Hannah Arendt (1951). Mówi on, że efekt homo sacer to rozłam czyjegoś życia biologicznego i politycznego. Jako „nagie życie” homo sacer poddaje się suwerennemu stanowi wykluczenia i, chociaż ma życie biologiczne, nie ma znaczenia politycznego.

Agamben mówi, że stany homo sacer, politycznych uchodźców, i tych prześladowanych podczas Holokaustu, i innych są podobne. Na poparcie tego stwierdzenia wspomina, że Żydzi byli pozbawiani obywatelstwa, zanim umieszczano ich w obozach koncentracyjnych.

Agamben twierdzi zatem, że tak zwane święte i niezbywalne prawa człowieka okazują się być zupełnie pozbawione ochrony w momencie, gdy niemożliwe staje się określenie ich jako praw obywatela danego państwa[2], podążając za tokiem myślenia Hannah Arendt, dotyczącym Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela z 1789 roku, która powiązała prawa człowieka z prawami obywatelskimi. Chociaż prawa człowieka są pojmowane jako podstawa praw obywatelskich, pozbawienie kogoś praw obywatelskich (jak na przykład w przypadku bezpaństwowców czy uchodźców) upodabnia go do „dzikich”, spośród których wielu wymordowano w okresie imperializmu. Arendt uważa, że poszanowanie praw człowieka zależy od zagwarantowania praw obywatelskich, a nie na odwrót, jak twierdzą liberalni zwolennicy prawa natury.

Przypisy

  1. ↑ It is only because of the law that society can recognize the individual as homo sacer, and so the law that mandates the exclusion is also what gives the individual an identity.
  2. ↑ Agamben G., My, uchodźcy

Zobacz też

Bibliografia

  • Agamben G., Homo sacer. Suwerenna władza i nagie życie, przeł. M. Salwa, Prószyński i S-ka, Warszawa 2008.

Linki zewnętrzne