Honorowi obywatele Poznania

Honorowe Obywatelstwo Miasta Poznania

Herb miasta Poznań
Nagroda za	wyjątkowe zasługi dla Polski i Poznania
Przyznawana przez	Rada Miasta Poznania (wręcza Przewodniczący Rady Miasta Poznania)
Lokalizacja	Polska, Poznań
Ostatnie rozdanie	2022

Honorowi obywatele Poznania – lista osób, którym Rada Miasta Poznania przyznała „Honorowe Obywatelstwo Miasta Poznania” – szczególny tytuł otrzymywany za wyjątkowe zasługi dla Polski i Poznania^[1]. Wyróżnione tytułem osoby otrzymują dyplom, kwiaty oraz statuetkę^[2].

Uregulowania prawne

Historycznie, od pierwszego przyznanego wyróżnienia „Honorowego Obywatelstwa Miasta Poznania”, za honorowanie osób odpowiedzialna była Rada Miejska Poznania^[3]. Pierwsze tytuły „Honorowego Obywatelstwa Miasta Poznania” po przywróceniu w Polsce demokratycznego samorządu przyznawano wyłącznie na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 14 ustawy o samorządzie terytorialnym^[4]. Miejscowe zasady przyznawania „Honorowego Obywatelstwa Miasta Poznania” regulowane były natomiast uchwałą Rady Miasta Poznania I kadencji nr XXX/172/91 z dnia 4 czerwca 1991 roku^[5]. Jak zapisano w treści uchwały, tytuł ten nadawała Rada w drodze uchwały podjętej na wniosek Radnych, Przewodniczącego Rady lub Prezydenta Miasta – bezwzględną większością głosów, w obecności co najmniej 2/3 ustawowego składu Rady^[5]. Rada Miasta Poznania mogła ponadto, w drodze uchwały, pozbawić honorowych wyróżnień w razie stwierdzenia utraty praw honorowych przez odznaczonego^[5]. Założenia te zmieniono uchwałą Rady Miasta Poznania IV kadencji nr XIX/140/IV/2003 z dnia 3 czerwca 2003 roku, w której usunięto zapis o wymogu bezwzględnej większości głosów oraz możliwości pozbawienia wyróżnienia, a także uzupełniono możliwość zgłaszania kandydatur do tytułu przez komisje Rady, po zasięgnięciu opinii klubów radnych działających w Radzie Miasta Poznania^[6]. Wręczenia wyróżnień honorowych dokonuje Przewodniczący Rady w obecności Prezydenta Miasta, zazwyczaj na uroczystej sesji Rady Miasta, w dzień Patronów Poznania – Świętych Piotra i Pawła^[6]. Ewidencję przyznanych wyróżnień prowadzi Biuro Rady Miasta^[6]. Ostatnie zmiany w zasadach przyznawania wyróżnień przyjęła Rada Miasta Poznania V kadencji w uchwale nr LXXII/1000/V/2010 z dnia 15 maja 2010 roku zaznaczając, iż wyróżnienie przyznaje się wyłącznie osobom żyjącym i nie więcej niż jednej osobie w roku^[7].

Honorowe Obywatelstwo Miasta Poznania do 1918 roku

Hugo Ludwig von Below otrzymał 11 czerwca 1885 roku zgodę na przyjęcie honorowego obywatelstwa miasta Poznania^[8][9]. Tytuł ten posiadali też Robert von Zedlitz-Trützschler, Richard von Seeckt, Richard Witting, Wilhelm von Waldow oraz Erich Ludendorff^[10]. Wybuch I wojny światowej spowodował, iż Rada Miejska Poznania – licząc na odzyskanie niepodległości dzięki możliwemu zwycięstwu Cesarstwa Niemieckiego, postanowiła wyróżnić tytułem „Honorowego Obywatela Miasta Poznania” niemieckiego feldmarszałka Paula von Hindenburga argumentując, „że ocalił Poznań i Księstwo od najazdu Rosjan i od spustoszenia”^[11]. Tytuł przyznany dowódcy 28 października 1914 roku został mu jednak odebrany w 1919 roku w wyniku działań podejmowanych po zwycięstwie strony polskiej w powstaniu wielkopolskim^[12]. Na podstawie uchwały magistratu z 29 czerwca 1920 zdecydowano o wykreśleniu z ksiąg wszystkich mianowanych przed 1 stycznia 1919 honorowych obywateli miasta Poznania^[13].

Honorowe Obywatelstwo Miasta Poznania w dwudziestoleciu międzywojennym

Pierwszym „Honorowym Obywatelem Miasta Poznania” po odzyskaniu niepodległości był Ignacy Jan Paderewski, któremu tytuł ten przyznała Rada Miejska Poznania uchwałą z dnia 21 stycznia 1920 roku^[3]. Drugim wyróżnionym był Wojciech Trąmpczyński, który swój tytuł otrzymał na podstawie uchwały z dnia 28 września 1920 roku^[3]. Po czternastu latach przerwy w przyznawaniu wyróżnień, uchwałą z dnia 25 kwietnia 1934 roku wyróżniono trzecią, a zarazem ostatnią osobę przed II wojną światową – Cyryla Ratajskiego^[14].

Lista laureatów (lata 1920 oraz 1934)

Rok	Laureat		Źródło
1920		Ignacy Jan Paderewski	[3]
		Wojciech Trąmpczyński
1934		Cyryl Ratajski	[14]

Honorowe Obywatelstwo Miasta Poznania od 1990 roku

W okresie powojennym tytułu nie przyznawano przez kilka dziesięcioleci^[1]. Od 1990 do 2022 roku tytuł przyznano 36 osobom. Wyróżnienia nie przyznano w czterech latach: 1994, 1998, 1999 oraz 2002^[15]. W 1992 oraz 1996 roku tytuł przyznano nie jednej (jak jest to przyjęte zwyczajowo), a trzem osobom, natomiast w 2005, 2006 oraz 2009 roku – dwóm osobom^[15]. Jedynymi uhonorowanymi osobami pochodzącymi spoza Polski zostali Margaret Thatcher oraz Árpád Göncz^[15]. Wśród wyróżnionych znalazło się 10 kobiet oraz 26 mężczyzn^[15].

Lista laureatów (od 1990 roku)

Rok	Laureat		Uzasadnienie
1990		Edward Raczyński	„w uznaniu ogromnych zasług położonych dla Poznania i Wielkopolski”[4]
1991		Helena Przybyłek-Porębna	„składając hołd bohaterskiej postawie Pani Heleny Przybyłek-Porębnej w czasie pamiętnych wydarzeń czerwcowych 1956 roku”[16]
1992		Wiktor Dega	„w uznaniu całokształtu pracy naukowej, badawczej i wychowawczej w dziedzinie ortopedii i rehabilitacji fizycznej inwalidów, organizowania nowoczesnego kompleksu kliniki Medycyny Rehabilitacyjnej i Zakładu Rehabilitacji Przemysłowej, tak bardzo związanej z naszym miastem i z działalnością medyczną na rzecz miasta”[17]
		Zbigniew Zakrzewski	„w uznaniu całokształtu pracy naukowej, badawczej i wychowawczej prowadzonej podczas wieloletniej pracy w Akademii Ekonomicznej w Poznaniu oraz w uznaniu roli popularyzatora historii i zabytków naszego miasta wyrażającej się w szeregu książek przypominających naszym mieszkańcom ich chlubną przeszłość”[18]
		Stefan Stuligrosz	„uznając wyjątkowy wkład Profesora w działalność kulturalną na terenie Poznania, szczególnie zaś za zorganizowanie i nieprzerwane – od 1939 roku – kierowanie Chórem Chłopięcym i Męskim „Poznańskie Słowiki”, który szybko zyskał uznanie w całym kraju i poza jego granicami, stając się chlubą i symbolem naszego miasta”[19]
1993		Janusz Ziółkowski	„uznając wybitną działalność samorządową, naukową, społeczną i polityczną Profesora, Jego wielki wkład w przemiany społeczno-polityczne, wprowadzane w Poznaniu, naszym województwie i w Polsce od Sierpnia 1980 roku”[20]
1995		Stanisław Broniewski	„uznając wybitny wkład w walkę o wyzwolenie Polski spod okupacji hitlerowskiej podczas II wojny światowej, jak również wielkie zasługi dla poznańskiego harcerstwa”[21]
1996		Margaret Thatcher	„uznając wybitną osobowość oraz zasługi dla rozwoju kontaktów brytyjsko-polskich, a zwłaszcza dla wspierania rozwoju gospodarki rynkowej oraz edukacji ekonomicznej w Poznaniu”[22]
		Árpád Göncz	„uznając wybitną osobowość oraz zasługi dla rozwoju demokracji, z okazji rocznicy „Poznańskiego Czerwca 1956 r.” oraz 40 rocznicy Powstania na Węgrzech”[23]
		Jerzy Stroba	„uznając szczególne zasługi Metropolity Poznańskiego dla kształtowania życia Miasta Poznania i regionu oraz ogromną odpowiedzialność i wsparcie duszpasterskie w trudnym okresie przemian społeczno-gospodarczych”[24]
1997		Jan Paweł II	„w dowód wdzięczności za udział w życiu duchowym mieszkańców Poznania i wieloletnie związki z miastem, w uznaniu ogromnego autorytetu moralnego i religijnego, jako wyraz przywiązania i szacunku”[25]
2000		Jan Nowak-Jeziorański	„uznając wybitną osobowość oraz zasługi dla rozwoju demokracji”[26]
2001		Wanda Błeńska	„w dowód uznania za zasługi podczas długoletniej, pełnej poświęceń pracy wśród osób trędowatych w Afryce”[27]
2003		Przemysław Bystrzycki	„wyrażając wdzięczność i uznanie za ofiarną służbę Ojczyźnie, w szczególności w latach II wojny światowej – w szeregach Armii Polskiej i „cichociemnych” żołnierzy Armii Krajowej oraz za wyjątkowe zasługi dla intelektualnego i społecznego życia naszego Miasta”[28]
2004		Gerard Labuda	„wyrażając uznanie dla wielkich osiągnięć naukowych, olbrzymiego wkładu badawczego w poznanie polskich dziejów, dbałości o patriotyczne nauczanie młodzieży akademickiej oraz doceniając wyjątkowe zasługi dla rozwoju poznańskiego środowiska naukowego i godną postawę uczonego”[29]
2005		Marian Żelazek	„wyrażając wdzięczność, uznanie oraz głęboki szacunek za wybitnie humanitarną działalność, podporządkowaną wartości życia ludzkiego i godności człowieka oraz pomocy chorym ubogim, w szczególności trędowatym w Indiach”[30]
		Karol Pospieszalski	„wyrażając wielkie uznanie dla dorobku badawczego, szacunek dla niezłomnej postawy uczonego i patrioty, całym życiem oddanego Ojczyźnie członka struktur konspiracyjnych w latach niemieckiej okupacji, doceniając wyjątkowe zasługi w odkrywaniu prawdy o współczesnych dziejach Polski, a w szczególności jej Ziem Zachodnich”[31]
2006		Zenon Grocholewski	„wyrażając uznanie oraz głęboki szacunek dla wybitnej działalność publicznej i naukowej, w szczególności w zakresie nauk prawniczych”[32]
		Włodzimierz Gedymin	„wyrażając uznanie za skuteczne działania 2 września 1939 roku w obronie przestrzeni powietrznej nad Poznaniem oraz wytrwałą i waleczną służbę w obronie Ojczyzny w czasie II Wojny Światowej”[33]
2007		Jan Góra	„wyrażając uznanie oraz głęboką wdzięczność za 30 lat pracy duszpasterskiej i wychowawczej z poznańską młodzieżą i studentami oraz promowanie Poznania w Polsce i Europie”[34]
2008		Stanisław Barańczak	„wyrażając wielkie uznanie dla wybitnych dokonań literackich i naukowych oraz głęboki szacunek dla szlachetnej postawy w trudnych latach naszej historii”[35]
2009		Lech Wałęsa	„wyrażając najwyższe uznanie dla wybitnych dokonań w demokratycznej przebudowie Państwa Polskiego oraz głęboki szacunek dla pełnej poświęcenia i konsekwencji postawy w przełomowych latach naszej historii”[36][37]
		Tadeusz Mazowiecki
2010		Teresa Rabska	„w uznaniu dla dorobku naukowego, ze szczególnym uwzględnieniem pracy na rzecz odbudowy samorządności w Polsce i budowy społeczeństwa obywatelskiego”[38]
2011		Lech Trzeciakowski	„wyrażając uznanie dla dorobku naukowego ze szczególnym uwzględnieniem badań nad dziejami Wielkopolski i Poznania oraz doceniając zasługi w kształceniu młodzieży akademickiej”[39]
2012		Hanna Suchocka	„wyrażając najwyższe uznanie wobec zasług dla rozwoju niepodległej Rzeczypospolitej oraz głęboki szacunek dla postawy życiowej, uosabiającej patriotyzm i tradycyjne wielkopolskie wartości”[40]
2013		Izabella Cywińska	„wyrażając uznanie dla wybitnych osiągnięć i zasług dla Miasta Poznania oraz kultury narodowej”[41]
2014		Andrzej Legocki	„wyrażając uznanie dla dorobku naukowego oraz doceniając zasługi dla rozwoju poznańskiego środowiska naukowego ze szczególnym uwzględnieniem działań na rzecz Polskiej Akademii Nauk”[42]
2015		Agnieszka Duczmal	„w uznaniu dla wybitnych osiągnięć muzycznych ze szczególnym uwzględnieniem dorobku Orkiestry Kameralnej Polskiego Radia „Amadeus” oraz doceniając zasługi dla kształtowania artystycznego oblicza Poznania”[43]
2016		Jan Węglarz	„wyrażając uznanie dla wybitnego dorobku naukowego oraz doceniając zasługi dla rozwoju nauki polskiej ze szczególnym uwzględnieniem działań na rzecz budowy społeczeństwa informatycznego”[44]
2017		Hanna Kóčka-Krenz	„wyrażając uznanie dla wybitnych osiągnięć naukowych z zakresu archeologii i historii wczesnego średniowiecza ze szczególnym uwzględnieniem prac badawczych na Ostrowie Tumskim w Poznaniu i odnalezienia rezydencji pierwszych Piastów”[45]
2018		Ryszard Krynicki	„wyrażając uznanie dla wybitnego dorobku literackiego i edytorskiego oraz głęboki szacunek dla niezłomnej postawy w trudnych latach naszej historii”[46]
2019		Andrzej Wituski	„w uznaniu zasług dla rozwoju miasta Poznania ze szczególnym uwzględnieniem osiągnięć w dziedzinie kultury i sztuki”[47]
2020		Maria Siemionow	„wyrażając uznanie dla dorobku naukowego i dydaktycznego w zakresie nauk medycznych ze szczególnym uwzględnieniem wybitnych osiągnięć w dziedzinie transplantologii”[48]
2021		Teresa Zarzeczańska-Różańska	„w uznaniu zasług dla rozwoju sportu i wychowania młodzieży, a także osiągnięć sportowych, ze szczególnym uwzględnieniem osiągnięć w pływaniu na długich dystansach”[49]
2022		Wojciech Łączkowski	„wyrażając uznanie dla wieloletniej pracy na rzecz rozwoju demokracji oraz dla dorobku naukowego i dydaktycznego z zakresu prawa i finansów”[50]

Przypisy