Horace Wells

Horace Wells
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

21 stycznia 1815
Hartford (stan Vermont)[1]

Data i miejsce śmierci

24 stycznia 1848
Nowy Jork

Zawód, zajęcie

Lekarz dentysta

podpis

Horace Wells (ur. 21 stycznia 1815 w Hartford, zm. 24 stycznia 1848 w Nowym Jorku) – amerykański stomatolog, pionier anestezjologii.

Życiorys

Stomatologię Wells studiował w Bostonie tylko przez dwa lata 1834-36. Następnie rozpoczął praktykę dentystyczną w Hartford w stanie Connecticut, konstruował narzędzia stomatologiczne, był wynalazcą stopu lutowniczego do protez zębowych. Propagował prawidłową higienę jamy ustnej przy udziale szczoteczki do zębów. Był autorem znanego sloganu: „Czysty ząb się nie zepsuje”[2].
Zauważył przeciwbólowe działanie podtlenku azotu podczas pokazu działania „gazu rozweselającego” zorganizowanego w Hartford w celach rozrywkowych[2][3]. Po wypróbowaniu na sobie, w 1844 roku zaczął go używać do znieczulania[1] pacjentów podczas zabiegów dentystycznych[1]. Po wielu udanych próbach, doceniając znaczenie swojego odkrycia, zademonstrował działanie podtlenku azotu w Bostonie 17 stycznia 1845 roku, które skończyło się niepowodzeniem. Powrócił do Hartford, gdzie w swojej praktyce dalej stosował podtlenek, a także eksperymentował (głównie na sobie) z innymi gazami[2].

Jego uczeń i wspólnik, William Thomas Green Morton zaczął stosować do anestezji eter. Dążył do tego by wzbogacić się i przede wszystkim pragnął otrzymać tytuł prekursora anestezjologii. Także amerykański chemik i lekarz, Charles Jackson, który podsunął Mortonowi pomysł użycia eteru, pretendował do tego tytułu[4]. Morton i Jackson przez lata toczyli o to zajadły spór, nie licząc się z Wellsem[2]. Wells długo nie był świadom tej walki. Z czasem jednak opublikował oświadczenia w Hartford Courant i Boston Medical and Surgical Journal, że to on jest odkrywcą narkozy[3]. Wiadomości te dotarły do Europy i kiedy w 1847 roku wyjechał do Paryża znany był tam jego udział w wynalazku. Opublikował tu sprawozdanie o swoim odkryciu : Historia wynalazku zastosowania gazu rozweselającego, eteru i innych gazów przy operacjach chirurgicznych, które wysłał do Paryskiego Towarzystwa Medycznego[3].

Po powrocie do Stanów Zjednoczonych zamieszkał w Nowym Jorku. Nie praktykował już jako dentysta, lecz udzielał lekarzom bezpłatnych porad dotyczących sedacji wziewnej podczas operacji[3][2]. Jednocześnie Wells eksperymentował z eterem, a później z chloroformem, co poskutkowało licznymi halucynacjami. Wskutek jednej z nich 21 stycznia 1848 r. oblał kwasem siarkowym idącą ulicą kobietę, został przez policję zatrzymany na gorącym uczynku i aresztowany. Trzy dni później zmarł śmiercią samobójczą w nowojorskim areszcie[2][3]. Kilka dni po jego śmierci na posiedzeniu Paryskiego Towarzystwa Medycznego uznano, że Horace Wells jako pierwszy odkrył i zastosował gazy do przeprowadzenia bezbolesnych operacji[3]. W 1864 roku Amerykańskie Stowarzyszenie Stomatologiczne uhonorowało Wellsa, pośmiertnie, jako odkrywcę nowoczesnego znieczulenia, a Amerykańskie Stowarzyszenie Medyczne uznało osiągnięcia Wellsa w 1870 roku[5][2].

Horace Wells został pochowany w Hartford, na cmentarzu Cedar Hill[5].

Upamiętnienie

  • Pomnik Wellsa w Paryżu[2]
  • Pomnik Horacego Wellsa w Hartford, Connecticut - Bushnell Park[6]

Przypisy

  1. ↑ a b c Wells Horace, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2021-02-13].
  2. ↑ a b c d e f g h Marcin Otto: Tragizm Horacego Wellsa. [dostęp 2021-02-13].
  3. ↑ a b c d e f Jurgen Thorwald: Stulecie chirurgów. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2019.
  4. ↑ Wojciech Ducz: Historia anestezji, czyli jak człowiek pokonał ból. [dostęp 2021-02-13].
  5. ↑ a b Horace Wells. [dostęp 2021-02-13].
  6. ↑ Horace Wells. [dostęp 2021-02-13].

Media użyte na tej stronie

Signature of Horace Wells.png
Signature of Horace Wells from The National Cyclopaedia of American Biography, Volume VI, 1896, page 438
Wells Horace.jpg
Picture of Dr. Horace Wells, a pioneer in the use of ether as an anesthetic