Hormonalna terapia zastępcza (menopauza)
Hormonalna terapia zastępcza, HTZ – leczenie suplementujące hormony płciowe w okresie perimenopauzy u kobiet.
W ramach HTZ stosuje się:
- 17β-estradiol
- estriol
- estrogeny skoniugowane
- związki steroidowe (np. tibolon)
U wszystkich pacjentek (oprócz tych po histerektomii) stosuje się je w połączeniu z gestagenami: progesteronem, 17-hydroksyprogesteronem, 19-nortestosteronem.
Możliwe drogi podania hormonów to[1]:
- doustna
- przezskórna
- dopochwowa
- donosowa.
Korzyści związane z HTZ
Hormonalna terapia zastępcza daje następujące korzyści[2]:
- zmniejszenie objawów zespołu klimakterycznego
- poprawienie parametrów gospodarki lipidowej
- zmniejszenie ryzyka względnego zgonu z powodu choroby niedokrwiennej serca (doniesienie kontrowersyjne, niepotwierdzone późniejszymi badaniami)[3]
- zmniejszenie ryzyka raka jelita grubego[3]
- poprawienie jakości snu
- zmniejszenie ryzyka względnego wystąpienia choroby Alzheimera
- zmniejszenie ryzyka zachorowania na osteoporozę i zwiększenie masy kostnej u pacjentek z osteoporozą
Zagrożenia związane z HTZ
- estrogenowa hormonoterapia niezrównoważona gestagenami znacznie zwiększa ryzyko raka endometrium, raka jajnika i raka sutka, dlatego może być stosowana jedynie u kobiet po przebytej histerektomii[3]
- znaczny (dwukrotny) wzrost ryzyka raka sutka w czasie zastępczej terapii estrogenowo-gestagenowej[3] oraz nieco mniejszy, ale nadal istotny (30%), wzrost ryzyka raka sutka w czasie zastępczej terapii estrogenowej[4][5]
- złożona hormonoterapia zwiększa ryzyko otępienia po 65. roku życia[1]
- zwiększenie ryzyka żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej (ryzyko względne wynosi 3,6)[2]
Wskazania
Zgodnie z zaleceniami British Society of Gynecologists dotyczącymi HTZ, wskazania do jej stosowania są następujące[1]:
- średnio i mocno nasilone objawy wypadowe (ogólnoustrojowa HTZ)
- zmiany atroficzne sromu i pochwy (ogólnoustrojowo lub dopochwowo)
- zaburzenia snu
- obniżenie libido (HTZ + androgeny, tibolon)
Przeciwwskazania do stosowania HTZ
Przeciwwskazania bezwzględne[2]:
- krwawienia z dróg rodnych bez ustalonej przyczyny
- ciąża
- choroba niedokrwienna serca
- zakrzepica żył głębokich obecnie lub w wywiadzie
- ostra niewydolność wątroby, czynne choroby wątroby
- rozpoznany rak sutka, rak sutka w wywiadzie
- rozpoznany rak trzonu macicy
- porfiria skórna późna
Przeciwwskazania względne:
- choroby dróg żółciowych
- hiperplazja nabłonka przewodowego sutka
- mięśniaki macicy w wywiadzie[6]
- migrena
Przypisy
- ↑ a b c Zbigniew Słomko (red.) Ginekologia T. 1. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2008 ISBN 978-83-200-3608-4 s. 442-449
- ↑ a b c Położnictwo i ginekologia. Grzegorz H. Bręborowicz (red.). Wydawnictwo Lekarskie PZWL, ss. 720-723, 895 ISBN 83-200-3082-X.
- ↑ a b c d Radzisław Kordek: Onkologia : podręcznik dla studentów i lekarzy. Gdańsk: Via Medica, 2007, ss. 5-6. ISBN 978-83-7555-016-0.
- ↑ Beral V, Banks E, Reeves G. Effects of estrogen-only treatment in postmenopausal women. „JAMA”. 292 (6), s. 684, sierpień 2004. DOI: 10.1001/jama.292.6.684-a. PMID: 15304460 (ang.).
- ↑ Gray S. Breast cancer and hormone-replacement therapy: the Million Women Study. „Lancet”. 362 (9392), s. 1332, 2003. DOI: 10.1016/S0140-6736(03)14598-9. PMID: 14575993.
- ↑ Według niektórych badań, stosowanie HTZ prowadzi do wzrostu mięśniaków. Por. Włodzimierz Baranowski, Dagny Sakiewicz, Hormonalna terapia zastępcza a mięśniaki macicy u kobiet w okresie okołomenopauzalnym, s. 125 w "Mięśniaki macicy", MedPharm Polska, Wrocław 2008, ISBN 978-83-60466-49-0