Horodło

Horodło

wieś
Lwy na horodelskim rynku
Państwo	Polska
Województwo	lubelskie
Powiat	hrubieszowski
Gmina	Horodło
Liczba ludności (2011)	1035[1]
Strefa numeracyjna	84
Kod pocztowy	22-523[2]
Tablice rejestracyjne	LHR
SIMC	0888787
Położenie na mapie gminy Horodło Horodło
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Horodło
Położenie na mapie województwa lubelskiego Horodło
Położenie na mapie powiatu hrubieszowskiego Horodło
50°53′40″N 24°02′47″E/50,894444 24,046389

Horodło - pieczęć miejska na dokumencie z 1798 roku

Horodło (lit. Horodle) – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie hrubieszowskim, w gminie Horodło, na obszarze Grzędy Horodelskiej, na lewym brzegu Bugu. Siedziba gminy. Dawniej miasto, lokowane w 1413 roku, w XVI wieku położone było w województwie bełskim^[3]. W 1570 roku należało do starostwa horodelskiego^[4]. W latach 1975–1998 w województwie zamojskim.

Według Narodowego Spisu Powszechnego (marzec 2011 r.) liczyła 1035 mieszkańców^[1].

Historia

(c) I, Qqerim, CC-BY-SA-3.0

Wjazd do Horodła od strony Zosina

Budynek urzędu gminy

Kopiec Unii Horodelskiej w Horodle

Pierwsza wzmianka o Horodle pochodzi z roku 1287^[5], kiedy to książę halicki Włodzimierz zapisał żonie w testamencie „sieło swoje Horodel wraz z ludźmi i mytem”. W 1366 roku Horodło jako stolicę włości, a więc już jako miasto przejął Kazimierz Wielki. Horodło ustanowiono wówczas miejscem sądów pogranicznych polsko-litewskich, a król przekazał je w lenno Jerzemu Narymuntowiczowi. W 1376 Litwini na krótko opanowali ziemie bełską i chełmską, ale w 1377 odebrał ją Sędziwój z Szubina. Janko z Czarnkowa wymienia Horodło w 1382 roku wśród najznaczniejszych zamków na Rusi. W roku 1388 król Władysław Jagiełło nadał ziemię bełską wraz z Horodłem księciu mazowieckiemu Siemowitowi IV jako posag swej siostry Aleksandry. Nadanie to zostało potwierdzone dokumentem królewskim w 1396 r., w którym Horodło nazywane jest już miastem. W 1394 Siemowit nadaje bełskiemu konwentowi Dominikanów wieś Kościaszyn, a w akcie nadania występuje wojewoda horodelski Stanisław. Świadczy to, że Horodło już w tamtym okresie było miastem, w którym często przebywał książę bełski. W 1411 księżna Aleksandra, żona Ziemowita, a siostra Władysława Jagiełły ufundowała w Horodle kościół i klasztor Dominikanów. Kościół parafialny istniał wcześniej, założony przez Siemowita IV, być może podczas jego pobytu w Horodle w 1394. Można przypuszczać, że wtedy też nastąpiło nadanie prawa magdeburskiego. W krótkim okresie 1413–1430 Horodło należało do Wielkiego Księcia Litewskiego Witolda, przyznane mu przez króla Władysława Jagiełłę. Po śmierci Witolda w 1430 zwrócone zostało książętom mazowieckim, czemu sprzeciwił się książę litewski Świdrygiełło, dokonując zaboru ziemi chełmskiej i bełskiej. Władysław Jagiełło w roku 1431 w wyprawie przeciw Świdrygielle ziemie te wraz z Wołyniem przywrócił Polsce, a zupełnie zniszczone Horodło w 1432 roku przekazał Kazimierzowi II, księciu mazowieckiemu i bełskiemu. Po śmierci Władysława II, księcia bełskiego w 1462 księstwo bełskie weszło w skład Korony jako województwo bełskie, a Horodło pozostało do końca I Rzeczypospolitej stolicą powiatu horodelskiego. Z 1507 roku pochodzi pierwsze świadectwo istnienia osiedla żydowskiego w Horodle^[6].Jako siedziba starostwa było miejscem, w którym zbierał się sąd grodzki, a także odbywały się sesje wyjazdowe sądu ziemskiego z Grabowca (do 1616 r.)^[7].

Horodło zapisało się w historii Polski przede wszystkim jako miasto, w którym została zawarta w 1413 unia polsko-litewska, decydująca o dalszych losach obydwu narodów. Dnia 10 października 1861 r., w 448 rocznicę podpisania unii horodelskiej, zorganizowano demonstrację w Horodle, w której wzięły udział tłumy zgromadzone na obu brzegach Bugu: szlachta polska, litewska, wołyńska i podolska. 13 stycznia 1870 r. pozbawiono Horodło praw miejskich^[8].

W 1938 roku władze sanacyjne zniszczyły w ramach akcji rewindykacyjno-polonizacyjnej cerkiew prawosławną w Horodle^[9].

Zabytki

• Kościoły rzymskokatolickie
  • Kościół parafialny pw. św. Jacka
  • Kościół filialny pw. św. Mikołaja i Podwyższenia Krzyża Świętego
• Kościół polskokatolicki pw. Zmartwychwstania Pańskiego (parafialny)
• Wapienne rzeźby lwów
• Grodzisko średniowieczne^[10]

Horodelska legenda

Po wojnie z Kozakami, która toczyła się w latach 1642–1645, Horodło nawiedziła zaraza morowa, która zbierała bogate żniwo. Zmarłych było tylu, że nie nadążano robić trumien. Cała wioska zastanawiała się jak zapobiec zarazie. Urządzano wiece i narady. Na jednej z takich obrad znalazł się staruszek, którego nie imała się zaraza. Był to człowiek wiekowy i mający poważanie wśród horodelskiej społeczności. Po długim namyśle zaproponował, aby oborać Horodło zgodnie z ruchem Słońca. Pracę tę mogli wykonać jedynie mężczyźni bliźniacy oraz bliźniacze woły. Na szczęście w Horodle znaleźli się tacy mężczyźni i woły. Mieli zacząć o świcie. Wraz ze wschodem Słońca rozpoczęła się praca, której towarzyszyli mieszkańcy, zanosząc jednocześnie do Boga gorące modły o oddalenie od nich zarazy. Trud mężczyzn trwał dwa dni, wreszcie o zachodzie słońca pracę zakończono. Mężczyźni i woły znalazły się w tym samym miejscu, z którego przed dwoma dniami wyruszyli. Ludzi nawiedziła wielka radość. Bliźniacy stali się miejscowymi bohaterami, tylko woły nie zdawały sobie sprawy z podniosłości wydarzenia i spokojnie zaczęły skubać trawę. Od tamtej pory po dziś dzień Horodła nie nawiedzają ani choroby, ani głód, ani wojny.

Zobacz też

• Stary cmentarz żydowski w Horodle
• Nowy cmentarz żydowski w Horodle
• Manifestacja Jedności Rzeczypospolitej Obojga Narodów w Horodle w 1861 roku

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Horodło, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 136 ., s. 136–138.
• Strona Zespołu Szkół w Horodle
• Historia Żydów w Horodle na portalu Wirtualny Sztetl