Hortensja Mancini

Hortensja Mancini

Data i miejsce urodzenia	6 czerwca 1646 Rzym
Data i miejsce śmierci	9 listopada 1699 Londyn
Ojciec	Lorenzo Mancini
Matka	Gerolama Mazzarini
Mąż	Armand Charles de La Porte de La Meilleraye
Dzieci	Maria Charlotta, Maria Anna, Maria Olimpia, Paweł Juliusz

Hortensja Mancini, księżna Mazarin (ur. 6 czerwca 1646 w Rzymie, zm. 9 listopada 1699 w Londynie) – ulubiona siostrzenica kardynała Mazarini^[1], Pierwszego Ministra Francji i kochanka Karola II, króla Anglii, Szkocji i Irlandii. Była czwartą z pięciu słynnych sióstr Mazarini, które wraz ze swoimi dwiema kuzynkami z rodziny Martinozzi, były znane na dworze króla Ludwika XIV jako Mazarinietki.

Pochodzenie, pierwsze lata i propozycje małżeństw

Jako jedyna z pięciu sióstr Mancini była naprawdę piękna^[2][3], urodziła się 6 czerwca 1646 w Rzymie jako córka barona Lorenza Mancini i Giorlamy Mazzarini, siostry kardynała Mazarini, która po śmierci męża w 1650 roku zabrała córki ze sobą do Paryża w nadziei użycia wpływu kardynała do zapewnienia im fortuny i wspaniałych małżeństw^[4][5]. Siostrami Hortensji były:

• Laura Mancini (1636–1657), poślubiła Ludwika II Burbona, księcia Vendôme
• Olimpia Mancini (1638–1708), poślubiła Eugeniusza Maurycego Sabaudzkiego, hrabiego Soissons
• Maria Mancini (1639–1715), była kochanką Ludwika XIV, potem poślubiła Wawrzyńca, księcia Colonna
• Maria Anna Mancini (1649–1714), poślubiła GodefRoya Maurycego de La Tour d'Auvergne, księcia Bouillon

W tym samym czasie co Girolama i jej córki do Francji przybyły córki drugiej siostry kardynała, Laury:

• Anna Maria Martinozzi (1637–1672), poślubiła Armanda Burbona, księcia de Conti
• Laura Martinozzi (1639–1687), poślubiła Alfonsa IV d’Este, księcia Modeny

Siostry Martinozzi przeprowadziły się do wuja w tym samym celu co kuzynki – by dobrze wyjść za mąż. Starsza z nich, Laura została żoną księcia Modeny i Reggio, Alfonsa IV i matką Marii Modeńskiej, drugiej żony Jakuba II, króla Anglii, Szkocji i Irlandii. Młodsza, Anna Maria wyszła za mąż za francuskiego księcia krwi Armanda, księcia Conti.

Hortensja miała również trzech braci: Pawła, Filipa Juliusza, późniejszego księcia Nevers i Alfonsa. Filip Juliusz był homoseksualnym kochankiem brata Ludwika XIV, księcia Orleanu Filipa.

Przyszły król Karol II, kuzyn Ludwika XIV, poprosił o rękę Hortensji w 1659 roku, ale spotkał się z odmową ze strony kardynała Mazarina, który uważał, że wygnany z kraju przez rewolucję następca tronu Anglii nie ma realnych szans na koronę i postanowił nie wydawać za niego siostrzenicy. Kardynał zdał sobie sprawę z własnej pomyłki, kiedy w niecały miesiąc później książę został królem. Wówczas Mazarin poprosił Karola II o poślubienie Hortensji oferując pięć milionów złotych liwrów (co na tamte czasy było niemal dwukrotnością rocznych wydatków Francji na wszystkie toczone wówczas wojny i nawet dzisiaj byłoby ogromną sumą), ale król Anglii odmówił.

O rękę Mancini starał się również Karol Emanuel II, książę Sabaudi, który również był kuzynem Ludwika XIV, ale i to planowane małżeństwo nie doszło do skutku, ponieważ kardynał nie chciał dodać do posagu Hortensji silnie ufortyfikowanej twierdzy Pigneol. Z podobnych powodów nie doszło również do małżeństwa Hortensji z Karolem V, księciem Lotaryngii^[6].

Nieudane małżeństwo

1 marca 1661 roku, piętnastoletnia Hortensja poślubiła jednego z najbogatszych mężczyzn w Europie, Armanda Karola de La Porte de La Meilleraye. Dzięki małżeństwu z młodą Mancini pan młody otrzymał tytuł księcia Mazarin^[4]. Niedługo później umarł kardynał Mazarini, po którego śmierci Hortensja i jej siostry przejęły ogromny majątek kardynała, w tym wspaniały Pałac Mazarin, w którym do dnia dzisiejszego znajduje się jedna z największych we Francji kolekcja dzieł sztuki, zebranych przez kardynała. Również bogactwa zagarnięte ze skarbu państwa przypadły Mancinim, z czego częścią należącą do Hortensji zarządzać miał jej mąż.

Małżeństwo nie było udane prawie od samego początku. Hortensja była młoda, piękna i popularna, a Armand Karol chciwy, bigoteryjny i niewiarygodnie o nią zazdrosny, nie mówiąc już o jego niestabilności psychicznej. Do dziwnych zachowań jakie przejawiał książę należało molestowanie karmiących jego dzieci mamek wiejskiego pochodzenia^[7], zakazywanie żeńskiej służbie stosunków seksualnych z kimkolwiek i utrzymywanie służących, oraz żony z dala od odwiedzających pałac gości, i używanie młotka i dłuta do odłupywania genitaliów antycznym rzymskim posągom z kolekcji kardynała Mazarini, co miało uchronić jego żonę, dzieci i służbę przed moralnym i seksualnym zepsuciem. Zakazał żonie bywania na dworze, odwiedzania sióstr w Paryżu i jakichkolwiek spotkań z innymi niż on mężczyznami, co nocy dokonywał przeszukiwań pałacu, w poszukiwaniu domniemanych kochanków żony i nakazywał Hortensji spędzać jedną czwartą dnia na modlitwach w zamkowej kaplicy. Najprawdopodobniej był nekrofilem – w czasie stosunków seksualnych, książę miał zmuszać swoją żonę do pozostawania bez ruchu i udawania zmarłej^[8][9].

W tym właśnie czasie Hortensja, która była już na skraju psychicznego i fizycznego wyczerpania, nawiązała lesbijski romans z szesnastoletnią Sydonią de Courcelles. Chcąc uleczyć „niemoralność” żony, książę zesłał obie dziewczyny do klasztoru. Ta taktyka zawiodła: przez jakiś czas obie udawały pokorne i rozmodlone grzesznice, a gdy tylko udało im się zwieść zakonnice co do swojego żalu za popełnione grzechy, uciekły z klasztoru przez komin^[4][8].

Pomimo tylu trudności para miała czwórkę dzieci:

• Maria Charlotta de La Porte Mazarin (ur. 28 marca 1662, zm. 13 maja 1729), której mężem został Ludwik Armand de Vignerot du Plessis, hrabia d'Agénias i książę d'Aiguillon,
• Maria Anna de La Porte Mazarin (ur. 1663, zm. październik 1720), która została zakonnicą,
• Maria Olimpia de La Porte Mazarin (ur. 1665, zm. 24 stycznia 1754), której mężem został Ludwik Krzysztof Gigault, markiz de Bellefonds i de Boullaye,
• Paweł Juliusz de La Porte, książę Mazarin i de La Meilleraye (ur. 25 stycznia 1666, zm. 7 września 1731), którego żoną została Felicja armanda Charlotta de Durfort.

Ucieczka i romans z Karolem II

Pozostawiając małe jeszcze dzieci, Hortensja ostatecznie uciekła od męża w nocy z 12 na 13 czerwca 1668 roku dzięki pomocy brata Filipa Juliusza, księcia Nevers, który zapewnił powóz, konie i eskortę, które miały dostarczyć księżną do Rzymu, gdzie została przyjęta przez starszą siostrę Marię, która przez małżeństwo była księżną Colonna, w jej wspaniałym rzymskim pałacu.

Francuski król Ludwik XIV wziął ją pod swoją protekcję i przyznał jej roczną pensję w wysokości dwudziestu tysięcy lirów. Również były zalotnik Hortensji Karol Emmanuel II zaoferował jej opiekę, pałac w Chambéry i roczną rentę. Wkrótce zgromadzili się wokół niej literaci, filozofowie i artyści. Po śmierci księcia, jego żona Joanna Sabaudzka–Nemours szczerze nienawidząca Hortensji i podejrzewająca ją o romans ze swoim mężem, odebrała jej pałac i rentę, każąc jej w ciągu miesiąca opuścić teren księstwa^[4][9].

Po śmierci Sabaudczyka, Hortensja pozostała bez środków do życia - na skutek przyjaźni z księciem utraciła roczną rentę od Ludwika XIV^[9].

Angielski ambasador we Francji Ralph Montagu, napisał do swojego króla o desperackiej sytuacji Hortencji. Miał nadzieję, że piękna Mancini zastąpi obecną, niemal wszechwładną kochankę króla, Louise de Kerouaille, księżnę Portsmouth. W 1675 roku Hortensja wyjechała do Londynu pod pretekstem odwiedzenia swojej młodej siostrzenicy, Marii Modeńskiej, nowej żony księcia Yorku. Podróżowała w męskim przebraniu, co dla towarzyszących jej francuskich arystokratów było potwierdzeniem jej biseksualizmu.

W połowie 1676 roku Mancini zrealizowała pokładane w niej nadzieje zastępując Louise de Kerouaille w sercu i łóżku króla^[8][9]. Karol II jeszcze przed tym jak została jego metresą ofiarował jej roczną pensję w wysokości czterech tysięcy funtów, która znacząco poprawiła jej sytuację materialną^[9][10].

Związek króla z Hortensją nie mógł trwać długo z powodu jej rozwiązłości. Nienawidzący jej Anglicy nazywali ją „królewską ladacznicą”^[8][11].

Najpierw miała romans z Anną Palmer, hrabiną Sussex, która była nieślubną córką króla pochodzącą z jego związku z Barbarą Palmer, księżną Cleveland^[8][9]. Ten związek szybko stał się tajemnicą poliszynela i miał swój finał w pałacu St. James, gdzie została spoliczkowana przez męża Anny, który następnego dnia nakazał jej wyjechać na wieś. Anna jednak przez kilka następnych dni nie robiła niczego innego poza leżeniem w łóżku i nieustannym całowaniem miniatury Hortensji.

Następnie jej kochankiem został Ludwik I, książę Monako^[9]. Na wieść o kolejnym związku kochanki, Karol II zaprotestował i obniżył jej pensję, którą jednak wkrótce przywrócił do dawnej wysokości. Jednakże związek z księciem Monako pozbawił Hortensję pozycji królewskiej faworyty. Mimo wszystko ona i król pozostali przyjaciółmi i utrzymywali dobre stosunki aż do jego śmierci, a księżna Portsmouth powróciła na dawniej zajmowaną pozycję maîtresse-en-titre^[4].

Ostatnie lata i śmierć

Po śmierci Karola II, Hortensja została dobrze zaopatrzona przez jego następcę Jakuba II, najprawdopodobniej ze względu na pokrewieństwo jakie łączyło ją z nową królową Marią. Nawet gdy Jakub II uciekł do Francji w wyniku chwalebnej rewolucji, królewska para Maria i Wilhelm pozwolili jej zachować zdobyty majątek i wciąż wypłacali jej co roku pensję^[4]. Właśnie w tym czasie Hortensja otworzyła własny salon, na wzór podobnych, istniejących we Francji. Do stałych bywalców należał Charles de Marguetel de Saint-Denis de Saint-Evremond, wielki poeta i epikurejczyk, który został bliskim przyjacielem Hortensji i sprowadził do jej salonu wielu ówczesnych londyńskich uczonych.

Z wyjątkiem Małgorzaty de Valois, to właśnie memuary Hortensji i jej siostry Marii, były pierwszymi wydrukowanymi książkami napisanymi przez kobiety. Motywacją do ich napisania były usiłowania przedstawienia faktów, które pozwolą im się w świetle prawa odseparować od ich agresywnych mężów.

Hortensja mogła popełnić samobójstwo^[4][8]. Jej mąż przywiózł do kraju jej zwłoki kontynuując dramat jej życia: woził je ze sobą w swoich podróżach po całej Francji, zanim ostatecznie nie pozwolił złożyć jej zwłok do grobowca jej wuja, kardynała Mazarin^[8].

Przypisy

Bibliografia

• JulietteJ. Benzoni JulietteJ., W łożnicach królów, JaninaJ. Pałęcka (tłum.), Warszawa: Iskry, 1994, ISBN 83-207-1459-1, OCLC 750691738 .
• BenedettaB. Craveri BenedettaB., Kochanki i królowe. Władza kobiet, PiotrP. Salwa (tłum.), Warszawa: W.A.B, 2008, ISBN 978-83-7414-489-6, OCLC 297622689 .
• DennisD. Friedman DennisD., Królewskie kochanki, KatarzynaK. Bażyńska-Chojnacka (tłum.), Warszawa: Bellona, 2004, ISBN 83-11-10057-8, OCLC 749821503 .
• EleanorE. Herman EleanorE., W łóżku z królem, KatarzynaK. Kołaczkowska (tłum.), Warszawa: Jeden Świat, 2006, ISBN 83-89632-26-8, OCLC 749816595 .
• CharlesCh. Carlton CharlesCh., Królewskie faworyty w Anglii, HannaH. Szłapka (tłum.), Wrocław [etc.]: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1992, ISBN 83-04-03898-6, OCLC 749961080 .
• Louis de Rouvroy, książę de Saint-Simon: Pamiętniki, PIW Warszawa.
• Maria de Rabutin-Chantal: Listy pani de Sévigné, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1981.