Hr. Ms. De Zeven Provinciën (1909)

De Zeven Provinciën
Ilustracja
De Zeven Provinciën
Historia
Stocznia

Rijkswerf, Amsterdam

Położenie stępki

7 lutego 1908

Wodowanie

15 marca 1909

 Koninklijke Marine
Nazwa

„De Zeven Provinciën” (1908-1936)
„Soerabaia” (1936-1942)

Wejście do służby

6 października 1910

Zatopiony

18 lutego 1942 przez japońskie samoloty

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność

standardowa: 5973 t
pełna: 6525 t

Długość

101,5 m

Szerokość

17,1 m

Zanurzenie

6,15 m

Napęd
2 maszyny parowe potrójnego rozprężenia o mocy łącznej 8516 KM, 8 kotłów parowych, 2 śruby
Prędkość

16 węzłów

Zasięg

5100 mil morskich przy prędkości 8 w

Uzbrojenie
2 x 283 mm (2xI),
4 × 150 mm (4xI),
10 × 75 mm (10 x I)
- stan początkowy, szczegóły poniżej
Załoga

448-452

Hr. Ms. De Zeven Provinciën − holenderski pancernik obrony wybrzeża, od 1936 nazwany Soerabaia, służący w marynarce holenderskiej w latach 1910-42. Stał się słynny z powodu buntu załogi w 1933 roku. Był to szósty okręt o tej nazwie.

Historia powstania

Przyczyną rozwijania przez Holandię na przełomie XIX i XX wieku klasy pancerników przybrzeżnych była głównie potrzeba ochrony rozległych kolonii w Indiach Wschodnich (obecnej Indonezji). „De Zeven Provinciën” (Siedem Prowincji) był dziewiątym i ostatnim, a zarazem najsilniejszym holenderskim okrętem tej klasy. Stanowił on powiększone rozwinięcie pancerników przybrzeżnych typu Jacob van Heemskerck. Wprowadzono na nim działa kalibru 283 mm, zamiast 240 mm na wcześniejszych okrętach, w jednodziałowych wieżach na dziobie i rufie. Działa te były najcięższymi używanymi na holenderskich okrętach.

Służba

Położenie stępki – 7 lutego 1908 w stoczni Rijkswerf w Amsterdamie, wodowanie – 15 marca 1909, wszedł do służby 6 października 1910. W 1921 został wysłany do Holenderskich Indii Wschodnich.

W dniach od 4 do 10 lutego 1933 doszło na okręcie do buntu marynarzy, którym z uwagi na kryzys obcięto płace. Główną siłę buntu stanowili Indonezyjczycy, którym obniżono płace w większym stosunku niż marynarzom holenderskim; byli oni też dyskryminowani na inne sposoby. Podczas rejsu szkolnego wokół Sumatry, wykorzystując zejście dowództwa okrętu na przyjęcie na lądzie, wieczorem 4 lutego 1933 marynarze indonezyjscy i część holenderskich opanowali okręt. Powstańcy uwięzili holenderskich oficerów, po czym wyszli w morze w kierunku Surabai, chcąc rozszerzyć powstanie na inne okręty holenderskiej floty kolonialnej. Okręt prowadził znający tamtejsze wody mat Kawilarang. W pościg wyruszyły siły floty holenderskiej z krążownikiem „Java” na czele i niszczycielami, aczkolwiek nie dążyły one do starcia artyleryjskiego. Mimo wezwań, załoga „De Zeven Provinciën” nie zdała okrętu. 10 lutego rano, w rejonie cieśniny Sunda, holenderski wodnosamolot Fokker T.IV trafił jedną bombą w mostek „De Zeven Provinciën”, na skutek czego zginęło 23 marynarzy, w tym część przywódców buntu. Pozostali marynarze poddali wówczas okręt. Trafienie prawdopodobnie nie było celowe, lecz rzut bomby miał jedynie spowodować poddanie się. 164 członków załogi, w tym 29 Holendrów, zostało następnie skazanych na kary więzienia (Kawilarang na 18 lat więzienia, a Holender Boshart z działu maszynowego na 17 lat).

Następnie, w lipcu 1933 okręt został wycofany z aktywnej służby, a w latach 1935 – 36 przekształcony w szkolny okręt artyleryjski. Przy tym, zdjęto mu 5 kotłów parowych i jeden komin, przerabiając pozostałe kotły na opalanie mazutem (moc 7500 KM). W związku z wcześniejszymi zajściami i przeznaczeniem nazwy „De Zeven Provinciën” dla nowo budowanego krążownika, okręt w 1936 przemianowano na „Soerabaia” (Surabaja). Podczas II wojny światowej okręt był używany do ochrony bazy w Surabai, gdzie został następnie zatopiony przez japońskie samoloty 18 lutego 1942.

Okręt został później podniesiony przez Japończyków i używany po naprawie jako pływająca bateria, po czym ponownie został zatopiony przez lotnictwo alianckie w 1943.

Dane techniczne

  • zapas paliwa: 700-872 t. węgla

Uzbrojenie i wyposażenie

  • początkowo
    • 2 działa kalibru 283 mm Krupp w wieżach jednodziałowych na dziobie i rufie (2xI)
      • długość lufy L/42,5 (42,5 kalibrów), masa pocisku 302 kg, donośność 16 100 m
    • 4 działa 150 mm (4xI, po 2 na burtach)
      • długość lufy L/40
    • 10 dział 75 mm (10xI)
    • 2 karabiny maszynowe
  • po modernizacji w 1936:
    • 2 działa kalibru 283 mm L/42,5 (2xI)
    • 2 działa 150 mm L/40 (2xI)
    • 2 działa 75 mm (2xI)
    • 2 działa plot 40 mm Vickers No.1 (2xI)
    • 6 wkm plot 12,7 mm (3xII)

Opancerzenie

  • pas burtowy: 100-150 mm
  • pokład pancerny: 50 mm
  • wieże dział artylerii głównej: 248 mm
  • stanowisko dowodzenia: 250 mm (inne dane: 215 lub 200 mm)

Bibliografia

  • S.W. Patjanin, M.S. Barabanow (С.В. Патянин, М.С. Барабанов): Korabli Wtoroj mirowoj wojny: WMS Niderlandow i małych stran Zapadnoj Jewropy (Корабли Второй мировой войны. ВМС Нидерландов и малых стран Западной Европы), Morskaja Kampania 2/2006
  • Zbigniew Flisowski, Opowieści z mórz, brzegów i wysp, Wydawnictwo MON, Warszawa 1976, s.419-437

Media użyte na tej stronie

De Zeven Provinciën in port, 1910.jpg
The armored ship Hr.Ms. De Zeven Provinciën in a port.