Hr. Ms. Evertsen (1926)

Evertsen

Evertsen
Klasa	niszczyciel
Typ	Admiralen
Historia
Stocznia	Burgerhout w Rotterdamie
Położenie stępki	5 sierpnia 1925
Wodowanie	29 września 1926
Koninklijke Marine
Wejście do służby	12 kwietnia 1928 (lub 31 maja 1928)
Zatopiony	1 marca 1942
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	standardowa: 1316 ts pełna: 1640 ts
Długość	98,15 m
Szerokość	9,53 m
Zanurzenie	2,97 m
Napęd
2 turbiny parowe Parsonsa o mocy 31 000 KM, 3 kotły parowe Yarrow, 2 śruby
Prędkość	34 węzły
Zasięg	3200 Mm przy 18 w
Uzbrojenie
4 działa 120 mm L/50 (4xI) 2 działa plot 75 mm L/55 (2xI) 4 wkm 12,7 mm 6 wt 533 mm (2xIII) 4 mbg (12 bomb)
Wyposażenie lotnicze
1 wodnosamolot Fokker C.VIIW
Załoga	129

Hr. Ms. Evertsen – holenderski niszczyciel z okresu międzywojennego i II wojny światowej, należący do typu Admiralen, określanego też jako typ Evertsen. Nosił znak burtowy EV. Został zatopiony 1 marca 1942.

Budowa i opis

„Evertsen” należał do standardowego typu holenderskich niszczycieli z okresu międzywojennego, określanego jako typ Admiralen (admirałowie), budowanego według projektu brytyjskiego. Był jedną z czterech jednostek pierwszej serii typu Admiralen. Położenie stępki miało miejsce 5 sierpnia 1925 roku, a wodowanie 29 września 1926 roku, w stoczni Burgerhout's Scheepswerf en Machinefabriek w Rotterdamie. Okręt wszedł do służby 12 kwietnia 1928 roku jako pierwsza jednostka tego typu (spotykana jest też data 31 maja)^[1]. Nazwę „Evertsen” otrzymał na cześć kilku holenderskich admirałów (m.in. Johan Evertsen, Cornelis Evertsen - starszy i młodszy).

Niszczyciele typu Admiralen były typowymi niszczycielami średniej wielkości okresu międzywojennego. Ich kadłub miał podniesiony pokład dziobowy na ok. 1/3 długości, sylwetka była dwukominowa. Ich uzbrojenie główne składało się z 4 pojedynczych dział kalibru 120 mm Bofors L/50 No.4, umieszczonych po dwa na dziobie i rufie w superpozycji^[2]. Uzbrojenie przeciwlotnicze składało się z dwóch dział 75 mm na burtach na śródokręciu, jednakże słabe było uzbrojenie małokalibrowe – 4 wkm-y 12,7 mm Browning. Uzbrojenie torpedowe było przeciętne, w postaci dwóch potrójnych aparatów torpedowych kalibru 533 mm. Uzbrojenie przeciw okrętom podwodnym stanowiły 4 miotacze bomb głębinowych, z zapasem 3 bomb na każdy^[3]. W razie potrzeby okręty mogły przenosić 24 miny morskie^[3]. Unikalną cechą wśród okrętów tej klasy była możliwość przenoszenia wodnosamolotu zwiadowczego Fokker C.VIIW, stawianego na wodę za pomocą dźwigu, jednakże przenoszenie go nie było praktyczne i do początku wojny wodnosamoloty zdjęto^[2].

„Evertsen” (działa w pokrowcach)

Napęd niszczycieli stanowiły 2 turbiny parowe Parsonsa o mocy 31 000 KM, umieszczone we wspólnej maszynowni, napędzające 2 śruby. Zasilane były w parę przez 3 kotły parowe Yarrow, umieszczone w dwóch kotłowniach. Prędkość maksymalna wynosiła 34 węzły (podczas prób, przy przeciążaniu siłowni, niszczyciel „Piet Hein” osiągnął 36,1 w)^[3].

Służba

Po wejściu do służby, „Evertsen” służył początkowo na wodach Holandii. W drugiej połowie 1928 roku odbył wraz z niszczycielem „De Ruyter” kilkumiesięczny rejs do Holenderskich Indii Wschodnich, po czym powrócił na wody metropolii. 29 sierpnia 1934 „Evertsen” wraz z niszczycielem „Piet Hein” wyszedł z Holandii i przebazował do Holenderskich Indii Wschodnich. Płynąc przez Kanał Sueski i składając wizyty w portach po drodze (Palermo, Port Said, Aden, Kolombo), okręty dotarły na miejsce 7 stycznia 1935 r. „Evertsen” do wybuchu II wojny światowej bazował w Sabangu, operując na wodach Holenderskich Indii Wschodnich^[1].

Po niemieckim ataku na Holandię w maju 1940, skutkującym przystąpieniem jej do wojny, „Evertsen” brał udział w eskortowaniu alianckich transportów na Oceanie Indyjskim. Po przystąpieniu Japonii do wojny i ataku na wyspy Indonezji, działał głównie na Morzu Jawajskim. „Evertsen” wchodził w skład alianckich sił ABDA, biorących udział w bitwie na Morzu Jawajskim w nocy z 27 na 28 lutego 1942. Przed starciem utracił jednak kontakt z siłami głównymi i powrócił 28 lutego do bazy^[4].

Ocalałe okręty alianckie podjęły 28 lutego 1942 r. próby przedarcia się z Morza Jawajskiego. „Evertsen” miał towarzyszyć krążownikom USS „Houston” i HMAS „Perth”, wypływającym z Tandjong Priok, lecz na skutek opóźnienia w wypłynięciu nie zdołał do nich dołączyć i podążał za krążownikami, które zostały następnie zatopione w starciu w Cieśninie Sundajskiej^[1]. „Evertsen” zdołał wprawdzie przejść przez cieśninę, lecz przed wyjściem na otwarte wody Oceanu Indyjskiego został przechwycony przez japońskie niszczyciele „Murakumo” i „Shirakumo”. Uszkodzony pociskami i ogarnięty pożarem okręt^[4] wyrzucił się przed świtem 1 marca 1942^[2] na rafę koło wysepki Sebuku na południowym wybrzeżu Sumatry^[1]. Zginęło 9 osób z załogi, reszta trafiła do niewoli japońskiej^[4].

Przypisy

Bibliografia

• Sławomir Brzeziński: Holenderskie niszczyciele typu Evertsen & Van Galen. BS: Wyszków, 2001. ISBN 83-87918-19-9
• S.W. Patianin, M.S. Barabanow (С.В. Патянин, М.С. Барабанов): Korabli Wtoroj mirowoj wojny – WMS Niderlandow i małych stran Zapadniej Jewropy (Корабли Второй мировой войны. ВМС Нидерландов и малых стран Западной Европы), seria Morskaja Kampanija 2/2006.