Hrabstwa Szkocji

Mapa Szkocji przedstawiająca podział na hrabstwa i jednostki administracyjnego niższego rzędu w 1947 roku

Hrabstwa Szkocji (ang. counties lub shires) – dawne jednostki podziału terytorialnego Szkocji, istniejące co najmniej od XII wieku do 1975 roku[1].

Koncepcja podziału terytorium na hrabstwa przybyła z Anglii, gdzie hrabstwa ustanowione zostały przez Normanów, wkrótce po podboju tego kraju w 1066 roku. Pierwsze hrabstwa w Szkocji utworzone zostały w okresie panowania Dawida I (1124–1153), w południowo-wschodniej części kraju. Większość hrabstw uformowana została do XIII wieku, choć ostatnie, na północno-zachodnich peryferiach kraju, powstały dopiero w XVII wieku[1]. Pierwotnie pełniły one głównie funkcję sądowniczą, jako obszary jurysdykcji szeryfa, który reprezentował na danym terenie monarchę, nazywane szeryfowstwami (sheriffdoms). Z czasem hrabstwa nabyły funkcję administracyjną. W połowie XIX wieku granice hrabstw i szeryfowstw przestały się pokrywać[2][3].

Hrabstwa przetrwały do 1975 roku w zasadniczo niezmienionych granicach. W 1891 roku dokonano niewielkich korekt granic, likwidując większość ekslaw i enklaw. Szczególnie rozczłonkowane hrabstwo Cromartyshire połączono z Ross-shire, tworząc nowe hrabstwo Ross and Cromarty. Tym samym liczba hrabstw zmniejszyła się z 34 do 33[2][4][5].

Hrabstwa przestały istnieć w 1975 roku, kiedy to w wyniku reformy administracyjnej zastąpione zostały przez dwustopniowy podział na regiony (regions) i dystrykty (districts). W 1996 roku kolejna reforma administracyjna wprowadziła nowy podział na „obszary rady lokalnej” (council areas)[2]. Współcześnie termin „hrabstwo” (county) bywa używany w odniesieniu do tych ostatnich[6][7].

Lista hrabstw

Lista hrabstw Szkocji[4][5]
NazwaInne nazwyOśrodek administracyjnyUwagi
AberdeenshireAberdeen[3]Aberdeen
AngusForfarshire[a][1], Forfar[3]Forfar
ArgyllArgyle, Argyllshire[3]Inveraray, później Lochgilphead[8]
AyrshireAyr[3]Ayr
BanffshireBanff[3]Banff
BerwickshireBerwick[3]Berwick-upon-Tweed (do 1482), Duns
ButeshireBute[3]Rothesay
CaithnessCaithness-shire[3]Wick[9]
ClackmannanshireClackmannan[3]Clackmannan (do 1821), Alloa[10]
CromartyshireCromarty[3]CromartyZlikwidowane w 1891 roku, połączone w Ross and Cromarty
DumfriesshireDumfries[3]Dumfries
DunbartonshireDumbartonshire[b][5], Dumbarton, Dunbarton[3]Dumbarton
East LothianHaddingtonshire[a][1], Haddington[3]Haddington
FifeFifeshire[3]Cupar[11]
Inverness-shireInverness[3]Inverness
KincardineshireMearns[2], Kincardine[3]Kincardine, później Stonehaven
Kinross-shireKinross[3]Kinross
KirkcudbrightshireKirkcudbright[3]Kirkcudbright
LanarkshireLanark[3]Lanark, później Hamilton
MidlothianEdinburghshire[a][1], Edinburgh[3]Edynburg
MorayElginshire[a][1], Elgin, Morayshire[3]Elgin
NairnshireNairn[3]Nairn
Orkady (Orkney)Kirkwall[12]
PeeblesshireTweeddale[2], Peebles[3]Peebles
PerthshirePerth[3]Perth
RenfrewshireRenfrew[3]Renfrew
Ross and CromartyDingwallUtworzone w 1891 roku z połączenia Cromartyshire i Ross-shire
Ross-shireRoss[3]DingwallZlikwidowane w 1891 roku, połączone w Ross and Cromarty
RoxburghshireRoxburgh[3]Roxburgh, później Jedburgh (do 1899), Newtown St Boswells[13]
SelkirkshireEttrick Forest[2], Selkirk[3]Selkirk
StirlingshireStirling[3]Stirling
SutherlandSutherlandshire[3]Dornoch
Szetlandy (Zetland)Shetland[2]Lerwick[14]
West LothianLinlithgowshire[a][1], Linlithgow[3]Linlithgow
WigtownshireWigtown[3]Wigtown

Po 1894 roku miasta Aberdeen, Dundee, Edynburg i Glasgow uzyskały status county of city („hrabstwo miasta”), który nadawał im kompetencje zbliżone do hrabstw[1].

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ a b c d e Oficjalna nazwa hrabstwa do lat 20. XX wieku.
  2. ↑ Dawna pisownia, zmieniona na początku XX wieku.

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h Scottish Counties and Parishes: their history and boundaries on maps. National Library of Scotland. [dostęp 2021-10-16]. (ang.).
  2. ↑ a b c d e f g What's the difference between counties, parishes, burghs, regions and districts?. ScotlandsPlaces. [dostęp 2021-10-16]. (ang.).
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag Scottish County. A vision of Britain through time. [dostęp 2021-10-16]. (ang.).
  4. ↑ a b Scottish counties until 1890. Undiscovered Scotland. [dostęp 2021-10-16]. (ang.).
  5. ↑ a b c Scottish counties from 1890 to 1975. Undiscovered Scotland. [dostęp 2021-10-16]. (ang.).
  6. ↑ Scottish counties. Collins Dictionary. [dostęp 2021-10-16]. (ang.).
  7. ↑ MPs and Lords: Scotland. UK Parliament. [dostęp 2021-10-16]. (ang.).
  8. ↑ Old County of Argyllshire. Gazetteer for Scotland. [dostęp 2021-10-16]. (ang.).
  9. ↑ Old County of Caithness. Gazetteer for Scotland. [dostęp 2021-10-16]. (ang.).
  10. ↑ Clackmannan. Gazetteer for Scotland. [dostęp 2021-10-16]. (ang.).
  11. ↑ Old County of Fife. Gazetteer for Scotland. [dostęp 2021-10-16]. (ang.).
  12. ↑ Old County of Orkney. Gazetteer for Scotland. [dostęp 2021-10-16]. (ang.).
  13. ↑ Jedburgh. Gazetteer for Scotland. [dostęp 2021-10-16]. (ang.).
  14. ↑ Old County of Shetland. Gazetteer for Scotland. [dostęp 2021-10-16]. (ang.).

Linki zewnętrzne

Historyczne hrabstwa Szkocji

Flaga Szkocji

Media użyte na tej stronie

Scotland Administrative Map 1947.png
Autor: XrysD, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Administrative map of Scotland in 1947. Showing counties and districts, counties of cities, large and small Burghs