Hualālai

Hualālai

Państwo	Stany Zjednoczone
Stan	Hawaje
Położenie	Hawaiʻi
Pasmo	Grzbiet Hawajski
Wysokość	2521[1] m n.p.m.
Wybitność	936[2] m
Dane wulkanu
Rok erupcji	1801[1]
Typ wulkanu	wulkan tarczowy
Aktywność	uśpiony[1]
Położenie na mapie Hawajów Hualālai
Położenie na mapie Oceanu Spokojnego Hualālai
19°41′32″N 155°52′02″W/19,692222 -155,867222

Hualālai – uśpiony wulkan tarczowy zlokalizowany na amerykańskiej wyspie Hawaiʻi, należącej do archipelagu Hawajów. Jest to trzeci pod względem wieku oraz aktywności wulkan na wyspie Hawaiʻi (tworzonej przez pięć wulkanów)^[3]. Jest również najbardziej wysuniętym na zachód wulkanem wyspy. Jego wysokość wynosi 2521 m n.p.m. Szacuje się, iż Hualālai wzniósł się ponad poziom oceanu około 300 000 lat temu^[1]. Pomijając fakt bardzo niskiej aktywności od czasów ostatniego wybuchu w 1801 roku, Hualālai jest wciąż uważany za aktywny i przewiduje się jego erupcję w ciągu następnych stu lat^[1]. Względne nieprzygotowanie mieszkańców regionu spowodowane zastojem w aktywności wulkanu znacząco pogorszyłoby skutki takiego zdarzenia.

Region wulkanu jest zamieszkany od wieków przez hawajskich tubylców. Jest on popularną atrakcją turystyczną, a także miejscem występowania wielu rzadkich gatunków roślin oraz kilku rezerwatów przyrody. Wzdłuż wybrzeża w pobliżu Hualālai znajduje się wiele ośrodków wypoczynkowych i Narodowy Park Historyczny.

© Sémhur / Wikimedia Commons, CC BY-SA 4.0

Mapa topograficzna

Geologia

Nieaktywny przewód lawowy

Struktura

Hualālai wznosi się na wysokość 2521 m, a jego wybitność wynosi 936 m^[2]. Wulkan jest podzielony na trzy strefy ryftu, wzdłuż których znajduje się ponad 100 stożków wulkanicznych^[4][5]. Hualālai nie posiada kaldery na szczycie, aczkolwiek około 0,5 km od wierzchołka znajduje się krater wulkaniczny. Większość z południowego stoku (znajdującego się powyżej miasta Kailua) składa się z lawy pokrytej warstwą pyłu wulkanicznego o grubości od 10 do 100 cm.^[5][6]. Jest to trzeci pod względem wysokości, wieku i aktywności wulkan na wyspie Hawaiʻi; zajmuje tylko 7% powierzchni wyspy^[3].

Nieopodal szczytu znajduje się „Pomarszczone Wzgórze” (haw. Puʻu Waʻawaʻa) – wulkaniczny stożek o wysokości 372 metrów, średnicy ponad 1,6 km. Stożek zbudowany jest z trachitu, rodzaju lawy wulkanicznej nie występującym na żadnym innym wulkanie na Hawajach. Trachitowe potoki płyną o wiele wolniej od typowej „cieknącej” hawajskiej lawy, co spowodowane jest wysoką (ponad 62%) zawartością krzemu (typowy bazalt zawiera do 50% krzemu). Geolodzy przypuszczają, iż Puʻu Waʻawaʻa powstała podczas erupcji pumeksu ponad 100 000 lat temu i od tamtego czasu powiększała się dzięki co najmniej trzem trachitowym potokom. Erupcje wulkanu spowodowały powstanie charakterystycznej struktury znanej jako grzbiet Puʻu Anahulu, wysokości do 275 m, ciągnący się na 9 km w dół zbocza góry^[7].

Zachodnie zbocze Hualālai tworzy podwodną skarpę o powierzchni około 1000 km², znaną jako „North Kona slump“ sięgającą do 4,5 km poniżej lustra wody. Obszar ten został zbadany dokładnie w 2001 roku dzięki amerykańsko-japońskiemu projektowi mającym na celu zbadanie zbocza wulkanu, używając zdalnie kierowanego pojazdu podwodnego Kaikō. Zebrane informacje wykazały, iż powstała tam lawa płynie na głębokościach od 500 do 1000 metrów i w przeciwieństwie do innych wulkanów, skarpa Hualālai kształtuje się stopniowo^[8].

Na Haulālai znajdują się liczne złoża ksenolitów, skał występujących w płaszczu ziemskim, które zostały wyniesione na powierzchnię dzięki lawie wydobywającej się z wulkanu. Wiele skał znajdowanych w obszarze wulkanu, pochodzących m.in. z wybuchu wulkanu w 1801 roku, zawiera dużą ilość ksenolitów^[4].

Kartografia geologiczna wulkanu wykazała, iż 80% powierzchni wulkanu zostało pokryte lawą w ciągu ostatnich 5000 lat^[1]. W całości utworzona została ona przez alkaliczny bazalt^[4].

Przypisy