Hufiec ZHP Warszawa-Praga-Północ

Hufiec ZHP
Warszawa-Praga-Północ
im. Wigierczyków

Organizacja harcerska	Związek Harcerstwa Polskiego
Rodzaj jednostki	hufiec
Jednostka nadrzędna	Chorągiew Stołeczna ZHP
Jednostki podległe	szczepy, gromady, drużyny, kręgi
Rok powstania pierwszych drużyn	1911?
Barwy	jasna zieleń      ciemna zieleń
Komendant (przewodniczący)	phm. Bartosz Romaniuk
Adres siedziby	ul. Jagiellońska 47c 03-301 Warszawa
Położenie na mapie Warszawy (c) Mfloryan at pl.wikipedia, CC BY 2.5 Hufiec ZHP Warszawa-Praga-Północ
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Hufiec ZHP Warszawa-Praga-Północ
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Hufiec ZHP Warszawa-Praga-Północ
52°15′59,5″N 21°01′04,8″E/52,266528 21,018000
Strona internetowa
Odznaczenia

Harcerze hufca Praga-Północ na Powązkach w rocznicę powstania warszawskiego

Hufiec ZHP Warszawa-Praga-Północ im. Wigierczyków – jednostka organizacyjna działająca na terenie Chorągwi Stołecznej im. Bohaterów Warszawy, działająca na terenie warszawskich dzielnic: Praga-Północ, Targówek i Białołęka oraz miasta Marki.

Struktura i działalność bieżąca hufca

Hufiec liczy ponad 600^[1] zuchów, harcerzy, wędrowników, instruktorów, starszyzny i seniorów harcerstwa, skupionych w jednostkach organizacyjnych: drużynach, gromadach i klubach oraz kręgach instruktorskich, działających na terenie warszawskich dzielnic: Praga-Północ, Targówek i Białołęka oraz w mieście Marki. Od lat 70. jednostki hufca działały okresowo również w gminie Nieporęt.

Hufcem kieruje pięcioosobowa komenda hufca. Jej działania wspierają: namiestnictwo zuchowe „Strych”, harcerskie „Granaty”, starszoharcerskie „Skrzyżowanie” i wędrownicze, zespół kadry kształcącej, krąg szczepowych, Harcerskie Biuro Informacyjne, pełnomocnicy komendanta hufca: ds. harcerskiej akcji letniej i zimowej, ds. współpracy zagranicznej, ds. akcji zarobkowych oraz zespół kwatermistrzowski. Przy hufcu działa komisja stopni instruktorskich z uprawnieniami prowadzenia prób na stopnie przewodnika i podharcmistrza, kapituła stopni starszoharcerskich i wędrowniczych, retmanat drużyn wodnych hufca, Harcerski Klub Żeglarski „Lewa Knaga” i Harcerski Klub Kajakowy, Harcerski Ośrodek Techniki i Modelarstwa im. gen. Stanisława Maczka oraz Harcerska Grupa Rekonstrukcji Historycznej „Wigry”.

Zuchy, harcerze, wędrownicy i instruktorzy hufca biorą udział w ciągu roku w różnorodnych działaniach swoich własnych gromad, drużyn, szczepów i kręgów. Co roku kilkuset z nich uczestniczy w stałych obozach pod namiotami, obozach wędrownych, koloniach zuchowych, zimowiskach oraz innych formach wypoczynku letniego i zimowego.

Jesienią każdego roku odbywa się zbiórka polowa hufca lub zlot hufca. Harcerze uczestniczą w dzielnicowych i stołecznych uroczystościach patriotycznych: m.in. w rocznicach obrony Pragi w 1794 roku oraz w rocznicach wybuchu powstania warszawskiego. Przez wiele lat organizowali w Domu Kultury Świt na Bródnie praskie finały Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy.

Aktualne informacje o podejmowanych działaniach prezentowane są na stronie internetowej hufca^[2] oraz na Facebooku^[3].

Historia

Kamień pamiątkowy poświęcony poległym harcerkom-sanitariuszkom niosącym pomoc rannym podczas bombardowań Dworca Wschodniego we wrześniu 1939

Pierwsze zastępy harcerzy na Pradze powstały najprawdopodobniej już w 1911, niedługo później powstała Pierwsza Praska Drużyna Skautowa (męska) – późniejsza 17 Warszawska Drużyna Harcerska. Jesienią 1918 utworzony zostaje odrębny okręg wizytacyjny Praga, a później Hufiec Praski Harcerzy, z kilkunastoma drużynami (wśród nich były działające do dziś na Pradze-Północ 17 WDH i 26 WDH oraz 22 WDH z obecnej dzielnicy Praga-Południe.

Hufiec Praski Harcerzy obejmował w okresie międzywojennym obszar całej ówczesnej prawobrzeżnej Warszawy – od dalekiego Grochowa i Saskiej Kępy przez Pragę Centralną po Annopol na Bródnie.

Równolegle działał Hufiec Praski Harcerek. Działalność drużyn aktywnie wspierało koło przyjaciół harcerstwa „Ognisko Harcerskie na Pradze”, skupiające rodziców harcerzy i przyjaciół ruchu, m.in. wojskowych.

Podczas II wojny światowej powołano Okręg Praga Szarych Szeregów, podzielony na hufce: BR – Bródno, CP – Centrum Pragi i GR – Grochów. Część harcerzy działała poza Szarymi Szeregami, m.in. w Organizacji Harcerskiej „Wigry”.

Po wojnie drużyny harcerskie na Pradze i Grochowie wznowiły pracę już w październiku 1944. Uczestniczyły m.in. w odbudowie Warszawy. We wrześniu 1947 nastąpił podział dotychczasowego hufca Praga na 3 mniejsze: Praga Centralna, Praga Nowa i Grochów.

W okresie stalinizmu, kiedy zlikwidowano ZHP, na obszarze hufca działała II konspiracja harcerska.

W 1952 w Domu Harcerza na Pradze przy ul. Siedleckiej powstał dziecięco-młodzieżowy zespół kierowany przez Andrzeja Kieruzalskiego, późniejsza 170 Warszawska Drużyna Harcerska, która następnie przekształciła się w zespół artystyczny „Gawęda”. Nieco później, w 1958/1959 powstała 317 WDH „Kuźnica” im. Mieczysława Karłowicza prowadzona przez Jerzego Stadlera, kultywująca góralskie tradycje i rozwijająca zamiłowania muzyczne, która przekształciła się w Harcerski Zespół Artystyczny „Kuźnica” (od połowy lat 70. do 1988 w hufcu Mokotów).

Po reaktywowaniu ZHP w 1956 ponownie działały małe hufce dzielnicowe (osiedlowe): Praga Centralna, Praga Nowa, Targówek i Bródno.

W okresie 1959-1961 hufce odgórnie połączono w jeden duży hufiec Praga, który w kolejnych latach przyjął nazwę Praga-Północ – nawiązującą do nazwy dużej dzielnicy.

W grudniu 1983 Rada Narodowa m.st. Warszawy przyznała hufcowi Złotą Odznakę Honorową „Za zasługi dla Warszawy”.

Komendanci hufca

Okręg wizytacyjny Praga

• Stanisław Łopatecki (IX 1918 - III 1919)
• Edward Muszalski (III-XI 1919)
• Marian Łowiński (XI 1919 - X 1921)^[5]

Hufiec IV Praga (terytorialny)

• Marian Łowiński (X 1921 - VII 1925)
• Lucjan Leśniewski (VII 1925 - II 1927)
• Włodzimierz Skłodowski (II 1927 - I 1928)
• Lech Makowski (I 1928 - IV 1929)^[5]

Hufiec XIII (szkoły powszechne)

• Stanisław Trawiński (IV-XI 1929)
• K. Olszewski (XI 1929 - XI 1930)^[5]

Hufiec XIV (szkoły gimnazjalne)

• Włodzimierz Skłodowski (IV-XI 1929)
• Jan Kiljan (XI 1929 - III 1930)
• Jerzy Laskowski (III-XI 1930)^[5]

Hufiec Harcerek Praga (istniejący od 1927)
do uzupełnienia, niektóre komendantki:

• Jadwiga Zienkiewiczówna
• Maria Jiruska
• hm. Jadwiga Gronostajska
• Helena Duchniakowa
• Kazimiera Bajówna^[6]

Hufiec Praga

• hm. Czesław Tomasik (XI 1930 - II 1931)
• hm. Kazimierz Papiński (II 1931 - III 1933)
• phm. Zbigniew Domoradzki (III 1933 - IX 1934)
• hm. Wincenty Klimaszewski (IX 1934 - IX 1936)
• hm. Zbigniew Domoradzki (IX 1936 - XII 1938)
• Tadeusz Ptaszycki (XII 1938 - V 1939)
• phm. Marian Sledz (p.o. hufcowy, V-IX 1939)^[5]

Okręg Harcerzy Praga Szarych Szeregów

• phm. Kazimierz Skibniewski ps. Ślepowron (komendant okręgu, XI 1939 - IX 1940)
• hm. Kazimierz Skorupka ps. Dziad (komendant okręgu, X 1940 - IX 1941)
• phm. Jerzy Jaczewski ps. Grot (komendant okręgu, X 1941 - II 1942)
• phm. Henryk Ostrowski ps. Heniek (komendant okręgu, III-XI 1942)

Okręg Harcerek Praga Szarych Szeregów i Hufiec Harcerek Praga

• hm. Jadwiga Gronostajska (okręgowa)
• Kazimiera Bajówna (hufcowa, 1939–1940)
• Maria Jiruska (hufcowa, 1940–1943)

Blok „Bazylika” Szarych Szeregów

• phm. Wiktor Szeliński ps. Andrzej Pol (komendant bloku, III-VII 1944)
• phm. Jerzy Jaczewski ps. Wilk (komendant bloku, VII-IX 1944)

Hufiec Praga

• hm. Roman Modrzejewski (II 1945 - IX 1947)

Hufiec Bródno

• phm. Zdzisław Górzyński (III 1957 - III 1961)^[7]

Hufiec Praga Centralna

• phm. Jan Schaitter (1947 - 1948)
• phm. Zdzisław Nowakowski (XII 1956 - XII 1957)
• hm. Zygmunt Ciemior (II 1958 - III 1961)^[7]

Hufiec Praga Nowa

• phm. Kazimierz Burchardt (1947 - 1948)
• phm. Jan Pośpiech (XII 1957 - IX 1958)
• hm. Ryszard Brykowski (IX 1958 - III 1961)^[7]

Hufiec Targówek

• hm. Maria Köhler (IX 1945 - 1948)
• hm. Jadwiga Czajka (1948 - IX 1949)
• phm. Zbigniew Dobrowolski (XII 1957 - II 1959)
• pwd. Wanda Janowicz (II 1959 - XII 1959)^[7]

Hufiec Praga Północ

• hm. Ryszard Brykowski (III 1961 - VI 1961)
• hm. Janusz Syrokomski (VI 1961 - XI 1962)
• hm. Alicja Kędzierska (XI 1962 - II 1964)
• hm. Zygmunt Wiełłowicz (II 1964 - II 1967)
• hm. Stanisław Pańczyszyn (II 1967 - VI 1967)
• hm. Barbara Klajn (VI 1967 - XI 1968)
• hm. Andrzej Polak (XI 1968 - IX 1975)
• hm. Lech Głogowski (IX 1975 - IV 1977)
• hm. Marek Graf (IV 1977 - X 1980)
• hm. Marek Bargiełowski (X 1980 - XI 1984)
• hm. PL Jarosław Białkowski (XII 1984 - XI 1992)
• hm. Wojciech Knyż (XII 1992 - I 1993, komendant komisaryczny)
• hm. Izabella Górnikowska (I 1993 - X 1997)
• hm. Piotr Chorąży (X 1997 - XI 1999)^[7]
• hm. Grzegorz Chwiłoc-Fiłoc (XI 1999 - XII 2007)
• hm. Bartosz Kowalewski (XII 2007 - X 2011)^[8]
• hm. Michał Cyrkunowicz (I 2012 - XI 2015)
• phm. Katarzyna Murawska (XI 2015 - IV 2017)
• hm. Przemysław Łaciński (V 2017 – V 2018)
• phm. Bartosz Romaniuk (od V 2018)

Historyczne siedziby hufca

• ul. Jagiellońska
• ul. Saska 105 (tzw. Domek Harcerski, okres międzywojenny)^[9]
• ul. Wileńska 55/57 (od 1957)
• ul. Białołęcka 33, po zmianie adresu ul. Wysockiego 11 (DK Świt, od 1971 do lat 80.)
• ul. Siedlecka 37 (lata 80. i 90.)
• ul. Suwalska 13 (lata 90. do 2004)
• ul. Blokowa 3 (od 2004)^[10]
• ul. Przewoźników
• ul. św. Wincentego 85 (2016-2017)

Bohater

Zachód słońca nad jeziorem Wigry

Przedwojenny Hufiec Harcerzy Praga 17 grudnia 1927 przyjął imię gen. Jakuba Jasińskiego^[4].

Obecnemu hufcowi w 1967 decyzją ówczesnych władz dzielnicy nadano imię działacza socjalistycznego Stanisława Dubois, współzałożyciela Czerwonego Harcerstwa Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego. Postać tego bohatera przez lata budziła w hufcu kontrowersje, w 2003 hufiec zrezygnował z jego imienia. W 2005 spośród kilkunastu propozycji wybrano kandydaturę Wigierczyków, a zjazd hufca zobowiązał komendanta hufca do wystąpienia do komendanta chorągwi o rozpoczęcie kampanii „bohater”^[11][12]. Uroczyste nadanie hufcowi imienia Wigierczyków i sztandaru odbyło się wiosną 2007 w parku Praskim.

Imię Wigierczyków nawiązuje do tradycji i ducha kursów instruktorskich nad jeziorem Wigry, słynnych z wysokiego poziomu kształcenia, puszczańskiego charakteru i braterskiej atmosfery, a także do Batalionu Harcerskiego Wigry, w którego składzie było wielu harcerzy praskich drużyn i uczniów szkół z tej części Warszawy^[11].

Hufcowe eksponaty historyczne na wystawie w Domu Kultury Praga w 2007

Izba Pamięci i Tradycji

W hufcu od 17 września 2003 działa unikatowa w skali chorągwi Izba Pamięci i Tradycji Harcerskich stworzona przez byłego kwatermistrza hufca, członka chorągwianej komisji historycznej hm. Wita Jozenasa. Zgromadzono w niej pamiątki harcerskie prezentujące wielopokoleniowy dorobek praskiego harcerstwa, przekazane lub wypożyczone przez kilkuset dawnych i obecnych harcerzy i ich rodziny. Eksponaty z izby były prezentowane na kilku wystawach, za co w 2005 Naczelnik ZHP przyznał hufcowi honorową nagrodę im. hm. Olgierda Fietkiewicza w kategorii archiwizowania harcerskich dziejów oraz inicjatyw muzealnych. W 2011 część eksponatów z Izby zaprezentowano na wystawie Czuwaj, Prago! Stulecie harcerstwa w prawobrzeżnej Warszawie, zorganizowanej wspólnie z Muzeum Warszawskiej Pragi.

Izba Pamięci i Tradycji składa się z dwóch części, w których można obejrzeć osobno pamiątki harcerskie i pamiątki zuchowe. Jest ona jednocześnie miejscem zbiórek i kursów, spotkań dawnych i obecnych harcerzy.

Izba Pamięci i Tradycji wydaje publikacje dotyczące historii praskiego harcerstwa oraz od 2005 cykliczne „Zeszyty Historyczne”.

Środowiska działające w hufcu

dzielnica Praga-Północ	dzielnica Targówek	dzielnica Białołęka	miasto Marki
Szczep 206 Warszawskich Drużyn Harcerskich i Gromad Zuchowych „Wołodyjowscy" Środowiska nieistniejące: Szczep 17 Warszawskich Drużyn Harcerskich i Gromad Zuchowych im. gen. Jakuba Jasińskiego 78 Warszawska Drużyna Harcerska Szczep 260 Warszawskich Drużyn Harcerskich i Gromad Zuchowych im. Macieja Kolke Szczep 273 Warszawskich Drużyn Harcerskich i Gromad Zuchowych „Mazowsze” im. Władysława Broniewskiego Szczep 353 Warszawskich Drużyn Harcerskich i Gromad Zuchowych „Grań” im. Wandy Rutkiewicz Klub Kajakowy „Nurt"	62 Szczep Harcerski „Polanie” im. Bolesława Chrobrego Szczep 71 Warszawskich Drużyn Harcerskich i Gromad Zuchowych im. Pułku AK „Baszta” Szczep 72 Warszawskich Drużyn Harcerskich i Gromad Zuchowych „Ostoja” Szczep 73 Warszawskich Drużyn Harcerskich i Gromad Zuchowych „Grot” Szczep 84 Warszawskich Drużyn Harcerskich i Gromad Zuchowych „Knieja” Szczep 205 Warszawskich Drużyn Harcerskich i Gromad Zuchowych im. gen. Mariusza Zaruskiego Harcerski Klub Turystyczny nr 12 Środowiska nieistniejące: Szczep 26 Warszawskich Drużyn Harcerskich i Gromad Zuchowych im. Batalionu Harcerskiego „Zośka” 83 Warszawska Drużyna Harcerska „Drepce" Szczep 232 Warszawskich Drużyn Harcerskich i Gromad Zuchowych „Rezerwat” Szczep 272 Warszawskich Drużyn Harcerskich i Gromad Zuchowych im. Batalionu „Ruczaj” Szczep 285 Warszawskich Drużyn Harcerskich i Gromad Zuchowych „Grodzisko” Klub Łącznościowy SP52PN Klub Paintballowy Krąg Instruktorski „Źródło”	64 Warszawskie Drużyny Harcerskie i Wędrownicze Szczep 71 Warszawskich Drużyn Harcerskich i Gromad Zuchowych im. Pułku AK „Baszta” 351 Warszawskie Drużyny Harcerskie i Starszoharcerskie Harcerski Ośrodek Techniki i Modelarstwa Środowiska nieistniejące: 51 Warszawska Drużyna Harcerska „Venturi” 82 Warszawskie Drużyny Harcerskie i Wędrownicze Szczep 272 Warszawskich Drużyn Harcerskich i Gromad Zuchowych im. Batalionu „Ruczaj” Szczep 276 Warszawskich Drużyn Harcerskich i Gromad Zuchowych „Włóczykije”	62 Szczep Harcerski „Polanie” im. Bolesława Chrobrego Szczep 73 Warszawskich Drużyn Harcerskich i Gromad Zuchowych „Grot”

Instruktorzy praskiego harcerstwa

• Grzegorz Chwiłoc-Fiłoc
• Jerzy Dargiel
• Jadwiga Gronostajska
• Ryszard Jakubowski (Kot)
• Maria Jiruska
• Andrzej Kieruzalski
• Zdzisław Nowakowski
• Jerzy Przyjemski
• Kazimierz Skorupka
• Aleksander Soliński
• Jerzy Stadler
• Zygmunt Syrokomski
• Wojciech Stefan Wyrobek

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Hufiec Warszawa Praga-Północ im „Wigierczyków”. hufiec.pragapolnoc.zhp.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-01-14)].
• Strona Hufca ZHP Warszawa Praga-Północ
• Izba Pamięci i Tradycji Hufca Warszawa Praga-Północ im. Wigierczyków