Hugo X Czarny

Hugo X Czarny

Hugo de Lezigniaco comes Marchie et Engolismi
"|- class="grafika iboxs"
Hrabia La Marche
Okres	od 1219 do 1249
Poprzednik	Hugo IX Czarny
Następca	Hugo XI Czarny
Hrabia Angoulême
Okres	od 1220 do 1249
Poprzednik	Aimer Taillifer
Następca	Hugo XI Czarny
Dane biograficzne
Dynastia	Ród z Lusignan
Data urodzenia	ok. 1185
Data śmierci	1249
Miejsce spoczynku	Valence
Ojciec	Hugo IX Czarny
Matka	Agata z Preuilly (?)
Rodzeństwo	Agata(?) i NN brat
Żona	Izabela z Angoulême
Dzieci	Hugo, Agnieszka, Alicja, Gwido, Godfryd, Wilhelm, Ademar, Izabela, Małgorzata

Teobald z Nawarry, Piotr z Bretanii i Hugo z Lusignan

Hugo X Czarny z Lusignan (ur. ok. 1185, zm. 1249 pod Damiettą) – senior Lusignan, hrabia La Marche (od 1219) i Angoulême (od 1220), syn Hugona IX.

Jeden z przywódców opozycji możnowładczej przeciw rządom regencyjnym królowej Blanki w okresie małoletności jej syna Ludwika Świętego. Potem przywódca buntu przeciw władzy królewskiego brata Alfonsa w Akwitanii, który skończył się klęską i upokorzeniem Hugona w bitwie pod Taillebourgiem, w lipcu 1242 roku. Zmarł w czasie wyprawy krzyżowej do Egiptu, w bitwie pod Damiettą w 1249 roku. Jego małżeństwo z Izabelą pozwoliło rozszerzyć posiadłości rodu o hrabstwo Angoulême, którego była ona ostatnią dziedziczką.

Życiorys

Po śmierci swego ojca Hugona IX w 1219 roku objął we władanie hrabstwo La Marche. W 1220 roku ożenił się z Izabelą, wdową po Janie bez Ziemi (zm. 1216), córką Aimera Taillefer, hrabiego Angoulême. Uczynił to mimo tego, że w 1214 roku zaręczył się z Joanną, jej córką z pierwszego małżeństwa. Poza tym zanim Izabela wyszła za mąż za Jana, była wcześniej zaręczona z ojcem Hugona. Związek z Izabelą pozwolił mu objąć władzę w Angoulême^[1]. W 1224 złożył hołd Ludwikowi VIII, a wkrótce po tym dowodził nieudaną wyprawą króla na Gaskonię^[2]. W 1226 roku wziął udział w wyprawie królewskiej na Langwedocję, opuścił jednak armię, po upływie czterdziestu dni obowiązkowej służby, w czasie oblężenia Awinionu^[3].

Po śmierci Ludwika VIII, Hugo znalazł się w obozie możnowładców wrogich królowej-wdowie Blance, sprawującej regencję w imieniu małoletniego Ludwika IX. Opozycjonistami, oprócz Hugona, byli przede wszystkim Piotr Mauclerc hrabia Bretanii, Ryszard z Kornwalii (brat króla Anglii Henryka III) oraz Tybald IV z Szampanii, który jednak wkrótce przeszedł na stronę dworu. W pozyskaniu władcy Anglii pomocny z pewnością był fakt, że żona Hugona była matką Henryka III i Ryszarda z Kornwalii. Buntownicy zgromadzili armię pod Thouars w 1227 roku. Nie doszło jednak do bitwy – zawarto traktat w Vendôme, którego jednym z postanowień było małżeństwo pomiędzy córką Hugona (prawdopodobnie Izabelą) a bratem Ludwika IX Alfonsem z Poitiers^[4]. Hugo otrzymał za to, jako rękojmię, L'Aunis i Saint-Jean-d’Angély^[5].

Hugo najpewniej nie brał udziału w próbie odbicia Blance młodego króla, podjętej w tym samym roku pod Montlhéry. Natomiast w walce z kolejną koalicją możnowładców (1228–1231) wspomagał króla^[6]. Postanowienia traktatu paryskiego z 1229 roku zerwały zaręczyny córki Hugona z Alfonsem z Poitiers, gdyż ten miał się ożenić z Joanną, spadkobierczynią Rajmunda VIII z Tuluzy. W 1230 roku uzgodniono, że w ramach zadośćuczynienia najstarszy syn Hugona, również o imieniu Hugo, pojmie za żonę siostrę Ludwika IX Izabelę. Do tego mariażu również nie doszło, gdyż młodszy Hugo poślubił Jolantę, córkę Piotra z Bretanii^[7].

Po objęciu w 1241 roku we władanie przepisanych przez ojca Poitou i Owernii Alfons z Poitiers stał się seniorem Hugona X, który niechętnie złożył mu hołd. Hugo nie był zadowolony z nowego układu sił, tym bardziej, że król domagał się oddania miejscowości nadanych w chwili zaręczyn córki Hugona z Alfonsem^[5]. Wkrótce Hugo zbuntował się przeciw Alfonsowi. Zdobył poparcie miast Poitou i Langwedocji, zgrupował wokół siebie baronów, w tym Rajmunda VII^[5], cieszył się też poparciem królów Anglii, Niemiec, Aragonii i Kastylii^[8]. Zerwał w Boże Narodzenie 1241 roku hołd złożony Alfonsowi, podkreślił ten akt zburzeniem domu, w którym odbył się akt hołdu^[5]. Sąd królewski ogłosił konfiskatę lenn Hugona^[8]. Przybycie Anglików skończyło się klęską pod Saintes i Taillebourg (lipiec 1242 roku), najdłużej walczył Rajmund VII, poddał się dopiero w październiku 1243 roku. Hugo poddał się po klęsce Henryka III. 26 lipca przybył do obozu królewskiego wraz z żoną i synami i błagał króla o przebaczenie. Ten zgodził się mu wybaczyć, pod warunkiem, że odda wszystko, co zagrabił Alfonsowi oraz trzy zamki jako rękojmię^[9]. Musiał też złożyć hołd Ludwikowi z Angoulême i Alfonsowi z La Marche i Lusignan ^[10]. Ponadto jedynie swemu otoczeniu oraz królewskiej łasce zawdzięczał życie, gdyż Ludwik uchronił go od pojedynku z jednym z młodych rycerzy, który rzucił Hugonowi rękawicę. Bunt przeciw Alfonsowi kosztował Hugona utratę honoru^[9]. Według niektórych przekazów, Izabela, nie mogąc znieść upokorzenia, próbowała otruć obu Kapetyngów – króla i Alfonsa, a gdy to jej się nie udało, próbowała popełnić samobójstwo, również bezskutecznie^[10].

W listopadzie 1246 roku przyłączył się do antypapieskiej ligi baronów francuskich. Członkowie ligi wspólnie wydali manifest, w którym uskarżali się na naruszanie świeckiej jurysdykcji przez sądy kościelne i inne nadużycia. Innocenty IV, który był w trakcie sporu z cesarzem Fryderykiem II, potrzebował poparcia Ludwika IX, który z kolei popierał w części postulaty swych możnych^[11]. Spór przyćmiła wyprawa krzyżowa podjęta w 1249 roku przez króla Ludwika IX. Wśród wielu baronów udział w wyprawie wziął także Hugo, który zginął w czasie walk pod Damiettą. Został pochowany w opactwie Valence. Po jego śmierci większość tytułów przejął najstarszy syn Hugo XI Czarny.

Potomstwo

Z małżeństwa z Izabelą z Angoulême Hugo doczekał się dziewięciorga dzieci:

• Hugo (1221–1250) – senior Lusignan, hrabia La Marche Angoulême (od 1248).
• Agnieszka (zm. po 1269) – żona Wilhelma II z Chauvigny, seniora Châteauroux i Argenton, syna Wilhelma I z Chauvigny
• Alicja (ur. 1224, zm. po 1256) – żona Jana z Warenne, hrabiego Surrey i Strażnika Szkocji, syna Wilhelma z Warenne
• Gwido (zm. po 1281) – osiadł w Anglii
• Godfryd (zm. przed 1274) – senior Jarnac, Châtellerault, Brulain, Châteauneuf i Sainte-Hermine.
• Wilhelm (zm. 1294/1296) – senior Valence, Montignac, Bellac, Rancon i Champagnac
• Ademar (zm. 1259) – biskup Durham (od 1248), biskup Winchesteru (od 1250)
• Izabela (zm. 1300) – pani Beauvoir-sur-Mer i Marcillac – żona Maurycjusza IV, pana Craon, syna Ademara z Craon i Joanny z Roches; jej drugim mężem był Godfryd VI z Rancon, pan Taillebourg i seneszal Poitou, syn Godfryda V z Rancon
• Małgorzata (zm. 1288) – trzykrotnie wychodziła za mąż, po raz pierwszy za Rajmunda VII hrabiego Tuluzy; po rozwodzie wyszła za Ademara wicehrabiego Thouars; po raz trzeci za Godfryda, pana Châteaubriand

Wywód genealogiczny^[12]

Przypisy

Bibliografia

• Jacques Le Goff: Święty Ludwik. (tłum) K. Marczewska, B. Szczepańska, M. Czajka. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen, 2001. ISBN 83-7233-034-4. OCLC 749392646.
• Elizabeth M. Hallam, Judith Everard: Francja w czasach Kapetyngów. 987-1328. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008. ISBN 978-83-01-14861-4. OCLC 749228973.