Huta Komorowska

Huta Komorowska

wieś
Pozostałości zespołu dworskiego
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	kolbuszowski
Gmina	Majdan Królewski
Liczba ludności (2021)	1390[1]
Strefa numeracyjna	15
Kod pocztowy	36-110[2]
Tablice rejestracyjne	RKL
SIMC	0799055
Położenie na mapie gminy Majdan Królewski Huta Komorowska
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Huta Komorowska
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Huta Komorowska
Położenie na mapie powiatu kolbuszowskiego Huta Komorowska
50°23′12″N 21°43′09″E/50,386667 21,719167

Huta Komorowska – wieś w Polsce położona w Kotlinie Sandomierskiej, administracyjnie w województwie podkarpackim, w powiecie kolbuszowskim, w gminie Majdan Królewski^[3][4].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa tarnobrzeskiego.

Nazwa miejscowości pochodzi od rzeczownika huta oraz pobliskiego Komorowa. W skład wsi wchodzą przysiółki: Bór, Dołek, Góra, Gubernia, Kamionka, Krzywica, Obary, Osiczyny, Raczyk oraz Wojnasy. W granicach wioski znajdują się lasy o nazwach: Buda Tuszowska, Pastwisko, Raczyk, Smarkata, Wisy, Za Hutą, Za Wojnasami oraz Zwierzyniec.

Huta szkła

Huta Komorowska została założona końcem XVII wieku w królewszczyźnie ówczesnego starostwa sandomierskiego. Jako datę prawdopodobnego założenia Huty przyjmuje się rok 1674. Wtedy to Aleksander Michał Lubomirski, a następnie jego syn Józef Karol, ówcześni starostowie sandomierscy, założyli hutę szkła nad rzeką Korzeń oraz dwie oficyny: najpierw szklaną „officina vitruaria”, czyli Hutę (później nazywaną Komorowską), a z upływem czasu drugą „potażnię alias Maydan”. Największy rozkwit przemysłu szklanego w Hucie Komorowskiej miał miejsce końcem XVII w. i w I połowie XVIII wieku. W hucie zatrudniano Czechów oraz robotników z Krakowa i Ropczyc. Huta upadła po I rozbiorze Polski, po wprowadzeniu w życie pantentu leśnego dla Galicji z 20 września 1782 r., ograniczającego m.in. wyrób potażu, niezbędnego surowca do produkcji szkła.

Czasy Kozłowieckich

Po I rozbiorze Huta Komorowska przeszła na własność skarbu Austrii. Początkowo dobra kasztelanii sandomierskiej dzierżawił hrabia Józef Kajetan Ossoliński. Na początku XIX wieku Huta wraz z innymi miejscowościami stała się własnością Kulczyckich. W roku 1835 byłe królewszczyzny, czyli tzw. dobra kameralne, sprzedane zostały podczas licytacji. Hutę Komorowską wraz z Majdanem, Komorowem i Brzostową Górą zakupił Jan Dolański z Baranowa, a po nim dobra te przejął Stefan Dolański.

Ostatecznie drogą rodzinnych koligacji Hutę Komorowską i Majdan z Porębami odziedziczył wnuk Szczepana Dolańskiego, Czesław Kozłowiecki, który żeniąc się z Marią z Kaczkowskich otrzymał Komorów. Wybudował we wsi Huta Komorowska okazały dwór wraz z zabudowaniami folwarcznymi, a wokół niego założył park – arboretum. Po nim właścicielem Huty został jego syn Adam z żoną Marią z domu Janocha. Mieli oni troje dzieci: Czesława rozstrzelanego w 1940 r. przez hitlerowców; Jerzego, który po działaniach wojennych w czasie II wojny światowej wyemigrował do Kanady oraz Adama – późniejszego arcybiskupa i kardynała. Ksiądz Adam Kozłowiecki, na początku II wojny światowej trafił do niemieckich obozów koncentracyjnych w Auschwitz i Dachau z numerem obozowym 1006^[5].

Adam Kozłowiecki senior przy dworze wybudował tartak, cegielnię, zakład wyrobu dachówek i kręgów betonowych, a nieopodal na rzece Korzeń młyn wodny. Wraz z żoną powołał Fundację Naukowo-Wychowawczą, której celem miało być wybudowanie w Hucie Komorowskiej obiektów szkolnych służących kształceniu młodzieży z zakresu leśnictwa, rolnictwa i prawa. Wybuch II wojny światowej przerwał ich plany.

26 marca 2008 r. powołano w Majdanie Królewskim Fundację im. Księdza Kardynała Adama Kozłowieckiego "Serce bez granic", która ma na celu rekonstrukcję pałacu Kozłowieckich z przystosowaniem na centrum pamięci o kardynale oraz utworzenie Diecezjalnego Centrum Misyjnego o charakterze formacyjno-edukacyjnym^[6].

25 września 2011 roku zostało otwarte muzeum ks. kardynała Adama Kozłowieckiego – Misjonarza Afryki^[7] .

II wojna światowa i czasy powojenne

W czasie wojny ludność wsi została wysiedlona w związku z tworzeniem przez Wehrmacht poligonu dla piechoty i artylerii. Ponadto zlokalizowano tam obóz pracy dla Żydów, w którym następnie przetrzymywano Polaków. Łącznie przez obóz przeszło ok. 3 tys. osób. Zginęło w nim około 1,5 tys. więźniów, głównie Żydów.

Krótko po wojnie rozebrano dwór Kozłowieckich. W 1954 otworzono odbudowaną szkołę. W 1991 założono parafię pw. Świętej Rodziny należącą do dekanatu Raniżów w diecezji sandomierskiej.

Bibliografia

• Urzędowe nazwy miejscowości i obiektów fizjograficznych - 59 - Powiat kolbuszowski. Warszawa: Urząd Rady Ministrów - Komisja Ustalania Nazw Miejscowości i Obiektów Fizjograficznych, 1965.

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Huta (7) ''H. Komorowska'', [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. III: Haag – Kępy, Warszawa 1882, s. 235 .
• Historia Żydów w Hucie Komorowskiej na portalu Wirtualny Sztetl