Hyperodapedon

Hyperodapedon
Huxley, 1859
Okres istnienia: karnik
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

zauropsydy

Podgromada

diapsydy

Infragromada

archozauromorfy

Rząd

rynchozaury

Rodzina

Rhynchosauridae

Podrodzina

Hyperodapedontinae

Rodzaj

Hyperodapedon

Hyperodapedonrodzaj archozauromorfa z grupy rynchozaurów (Rhynchosauria).

Hyperodapedon był średniej wielkości lądowym roślinożercą – osiągał 1,3–1,5 m długości, z czego na czaszkę przypadało około 20 cm. Miał pękate ciało, szeroką głowę i haczykowaty dziób. Na każdej stronie szczęki znajdowały się dwie płytki zębowe mające wyżłobienia odpowiadające pojedynczemu zębowi w żuchwie, co zapewniało wysoką efektywność ścinania roślinności[1]. Prawdopodobnie mógł także manipulować pożywieniem za pomocą silnego języka[2]. Głowa była znacznie szersza niż u jego przodków i miała znacznie bardziej zaawansowane uzębienie niż u jakiegokolwiek innego rynchozaura[1]. Budowa czaszki wskazuje również na dobry węch i wzrok hyperodapedona. Kończyny były przystosowane do kopania w ziemi. Możliwe, że występował dymorfizm płciowy[2].

Hyperodapedon był w karniku w późnym triasie zwierzęciem bardzo pospolitym niemal na całym świecie (skamieniałości przedstawicieli tego rodzaju znaleziono w Argentynie, Brazylii, Indiach, Szkocji, Stanach Zjednoczonych i na Madagaskarze[1][3]). Istnieje jeszcze co najmniej kilka nienazwanych gatunków[3]. Hyperodapedon wymarł pod koniec karniku, około 216 mln lat temu, prawdopodobnie z powodu zmian klimatycznych pociągających za sobą wyginięcie źródeł jego pożywienia, takich jak paproć nasienna Dicroidium[1].

Kladogram rodzaju według Mukherjee i Ray (2014)[3]

Hyperodapedon 

 H. huenei




 H. gordoni



 H. huxleyi





 H. tikiensis



 H. stockleyi







 H. mariensis



 H. sanjuanensis





 H. sp. (GSI)




Przypisy

  1. a b c d Triassic: Late Triassic: Carnian – 2 (ang.). Palaeos. [dostęp 2017-12-23].
  2. a b Michael J. Benton. The Triassic reptile Hyperodapedon from Elgin: functional morphology and relationships. „Philosophical Transactions of the Royal Society of London, Series B: Biological Sciences”. 302 (1112), s. 605–718, 1983. DOI: 10.1098/rstb.1983.0079 (ang.). 
  3. a b c Debarati Mukherjee, Sanghamitra Ray. A new Hyperodapedon (Archosauromorpha, Rhynchosauria) from the Upper Triassic of India: implications for rhynchosaur phylogeny. „Palaeontology”. 57 (6), s. 1241–1276, 2014. DOI: 10.1111/pala.12113 (ang.). 

Media użyte na tej stronie

Hyperodapedon BW2.jpg
Autor: Nobu Tamura (http://spinops.blogspot.com), Licencja: CC BY 3.0
Hyperodapedon huxleyi(syn. Paradapedon), a rhynchosaur from the late Triassic of India. Digital.