Iłowa (województwo lubelskie)

Iłowa

wieś
Pomnik w Iłowej, upamiętniający bitwę stoczoną na terenie wsi Rudnia (obecnie część Iłowej) w czasie Powstania Styczniowego 16 stycznia 1864 r.
Państwo	Polska
Województwo	lubelskie
Powiat	chełmski
Gmina	Ruda-Huta
Liczba ludności (2011)	121[1]
Strefa numeracyjna	82
Kod pocztowy	22-110[2]
Tablice rejestracyjne	LCH
SIMC	0106201
Położenie na mapie gminy Ruda-Huta Iłowa
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Iłowa
Położenie na mapie województwa lubelskiego Iłowa
Położenie na mapie powiatu chełmskiego Iłowa
51°15′45″N 23°32′45″E/51,262500 23,545833

Iłowa na mapie Rzeczypospolitej (Rizzi Zannoni) z 1772 r.

Iłowa i Rudnia na mapie Galicji Zachodniej (Josephinische Landesaufnahme 1801-1804)

Iłowa i Rudnia na mapie Galicji Zachodniej, 1808 r.

Iłowa na mapie topograficznej Królestwa Polskiego z 1839 r.

Fragment mapy Reymanna obejmujący Iłowę i Rudnię (XIX w.)

Iłowa i Rudnia na mapie z ok. 1887 r.

Iłowa i Rudnia na mapie Rosji Zachodniej (Karte des Westlichen Russlands) z 1915 roku

Iłowa, Iłowa Kolonia i Rudnia na rosyjskiej mapie topograficznej z lat 1914-1917

Fragment mapy z 1933 r. przedstawiający Iłowę, Iłowę Kolonię oraz Rudnię

Iłowa – wieś w Polsce, położona w województwie lubelskim, w powiecie chełmskim, w gminie Ruda-Huta^[3][4].

W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa chełmskiego.

W latach 1867–1954 miejscowość należała do gminy Bukowa. Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) liczyła 121 mieszkańców^[1] i była piętnastą co do wielkości miejscowością gminy Ruda-Huta.

Integralne części wsi

Historia

Wieś obejmuje trzy jednostki osadnicze: Iłowę oraz Rudnię, wydzielone w 2 poł. XVIII w. z dóbr Łukówek, oraz Iłowę Kolonię, powstałą pod kon. XIX w., położone na obszarze historycznej ziemi chełmskiej po obu stronach bezimiennego dopływu Uherki. Według stanu z 1827 r. wieś Iłowa liczyła 3 domy i 25 mieszkańców; Rudnia liczyła 2 domy i 24 mieszkańców; obie wsie należały do parafii Sawin^[5]. 16 stycznia 1864 na terenie wsi doszło do potyczki oddziału powstańczego pod dowództwem Ludwika Lutyńskiego z przeważającym liczebnie oddziałem rosyjskim dowodzonym przez kap. Burdyana. Pogromowi zapobiegł oddział pod komendą Bronisława Gromejki, który na odgłos strzałów zaatakował tyły nieprzyjaciela. W bitwie poległo lub odniosło rany ok. 20 powstańców^[6]. Wydarzenie to upamiętniał drewniany krzyż (obecnie metalowy), ustawiony w Rudni prawdopodobnie w 1934 r. z okazji uroczystości rocznicowych z udziałem weterana Powstania Styczniowego, Seweryna Pulikowskiego. Nowy pomnik upamiętniający bitwę pod Rudnią został odsłonięty i poświęcony 17 maja 2016 r.^[7] W 1881 r. na terenie wsi osiedlili się pierwsi koloniści niemieccy. W 1929 Iłowa Kolonia liczyła 7 gospodarstw niemieckich^[8]. Według "Słownika geograficznego Królestwa Polskiego" wieś Iłowa składała się z 5 osad (gospodarstw) o łącznej powierzchni 157 mórg; Iłowa Kolonia obejmowała grunty o pow. 146 mórg; wieś Rudnia składała się z 3 osad o pow. 60 (69) mórg, a folwark Rudnia wydzielony w 1873 r. z dóbr Łukówek Piękny obejmował 227 mórg ziemi^[9].

Według spisu powszechnego z 30. września 1921 r. miejscowości składające się na obecną Iłowę zamieszkiwały 143 osoby, z których 135 deklarowało narodowość polską, 8 niemiecką, 101 wyznanie rzymskokatolickie, 32 prawosławne, ewangelickie 10. Szczegółowy skład narodowościowy i wyznaniowy poszczególnych jednostek osadniczych przedstawiał się następująco: Iłowa Kolonia – 36 osób, w tym: Polacy – 28, Niemcy – 8, katolicy – 22, prawosławni – 4, ewangelicy – 10; Iłowa wieś – 54 osoby, w tym: Polacy – 54, katolicy – 44, prawosławni – 10; Rudnia (kolonia i wieś) – 53 osoby, w tym: Polacy – 53, katolicy – 35, prawosławni – 18^[10]. W czasie II wojny światowej na terenie wsi funkcjonował niemiecki obóz pracy przymusowej dla Żydów zatrudnionych przy regulacji Uherki.

Po drugiej wojnie światowej na terenie wsi powstała rolnicza spółdzielnia produkcyjna. W 1971 rozpoczęto budowę nowego gospodarstwa rolnego należącego do PGR w Sawinie (obecnie własność prywatna w stanie zaawansowanej ruiny). W latach sześćdziesiątych XX w. Iłowa została odłączona od parafii rzymskokatolickiej w Uhrusku i przyłączona do parafii w Rudzie Hucie. Na mocy specjalnego przywileju biskupów lubelskiego i siedleckiego mieszkańcy wsi mogli swobodnie korzystać z posługi duszpasterskiej obu parafii^[11]. W 1993 r. na terenie wsi odkryto skarb monet z końca XVI i 1. poł. XVII w. pochodzących w większości z terenów Rzeczypospolitej o wartości 1414,5 ówczesnych groszy^[12]. W 2009 r. miejscowość liczyła 131 mieszkańców^[13].

Przypisy

Bibliografia

• Tabella miast, wsi i osad Królestwa Polskiego, Warszawa 1827, t. I, s. 182, t. II, s. 148.
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. III, Warszawa 1882, s. 270, t. V, Warszawa 1884, s. 826, t. IX, Warszawa 1888, s. 923.
• Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, t. IV: Województwo lubelskie, Warszawa 1924, s. 10.
• A. Franecki, Ślady dziejów gminy Ruda Huta, Chełm-Ruda Huta 2010.
• A. Wawryniuk, Leksykon miejscowości powiatu chełmskiego, Chełm 2002.