Iłownica (województwo śląskie)

Iłownica
	wieś
	; kościół pw. św. Jana Pawła II w Iłownicy
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Powiat	bielski
Gmina	Jasienica
Liczba ludności (2022)	1007
Strefa numeracyjna	33
Kod pocztowy	43-394
Tablice rejestracyjne	SBI
SIMC	0054600
	Położenie na mapie gminy Jasienica Iłownica
	Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Iłownica
	Położenie na mapie województwa śląskiego Iłownica
	Położenie na mapie powiatu bielskiego Iłownica
	49°51′30″N 18°50′53″E/49,858333 18,848056

Artykuł	49°51′30″N 18°50′53″E
- błąd	39 m
WD	49°52'13"N, 18°51'25"E, 49°53'N, 18°49'E
- błąd	39 m
Odległość	1573 m

Nieoficjalny herb wsi Iłownica

Iłownica (cz. Jilovnice, niem. Illownitz lub Niklasdorf) – wieś w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie bielskim, w gminie Jasienica. Wieś leży w historycznych granicach regionu Śląska Cieszyńskiego, geograficznie zaś leży w regionie Dolina Górnej Wisły, będącej częścią Kotliny Oświęcimskiej^[3]. Powierzchnia sołectwa wynosi 777,5 ha, a liczba ludności 1031^[4], co daje gęstość zaludnienia równą 132,6 os./km². Wieś leży nad kompleksem stawów rybnych, zagospodarowanych przez PAN.

Nazwa

Nazwa miejscowości jest zapożyczona od przepływającej przez nią rzeki Iłownicy, której nazwa wywodzi się z kolei od iłu^[5]. W historycznych zapisach nazwa ewoluowała od Gylownita (1305) przez Iyloffnicz (1392), Gylownicz[*] (1563, 1566), Illownitz (1566) i Ilownic[z]a (1592, 1679) itd. Na początku XVIII wieku wymieniana była często pod podwójną nazwą Niclasdorf/Illownicza, a później wyłącznie pod niemiecką nazwą na mapach z XVIII wieku,^[6] (jeszcze w opisie Śląska Cieszyńskiego w 1804 autorstwa Reginalda Kneifla jako Niklasdorf, choć mieszkańcy posługiwali się wówczas wyłącznie narzeczem polsko-śląskim)^[5].

Historia

Miejscowość po raz pierwszy wzmiankowana została w łacińskim dokumencie Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego), spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna ok. 1305 w szeregu wsi zobowiązanych do płacenia dziesięciny biskupstwu we Wrocławiu, w postaci item in Gylownita^[7]^[8]^[9]. Zapis ten (brak określenia liczby łanów, z których będzie płacony podatek) wskazuje, że wieś była w początkowej fazie powstawania (na tzw. surowym korzeniu), co wiąże się z przeprowadzaną pod koniec XIII wieku na terytorium późniejszego Górnego Śląska wielką akcją osadniczą (tzw. łanowo-czynszową). Wieś politycznie znajdowała się wówczas w granicach utworzonego w 1290 piastowskiego (polskiego) księstwa cieszyńskiego, będącego od 1327 lennem Królestwa Czech, a od 1526 roku w wyniku objęcia tronu czeskiego przez Habsburgów wraz z regionem aż do 1918 roku w monarchii Habsburgów (potocznie Austrii).

W 1687 wieś została zakupiona przez Jana Kazimierza z rodu Cselestów z Celestiny, którzy sprzedali ją Komorze Cieszyńskiej w 1793^[10].

Według austriackiego spisu ludności z 1900 w 112 budynkach w Iłownicy na obszarze 797 hektarów mieszkało 725 osób, co dawało gęstość zaludnienia równą 91 os./km². 704 (97,1%) mieszkańców było katolikami, 18 (2,5%) ewangelikami a 3 wyznawcami judaizmu, 721 (99,4%) było polsko- a 3 niemieckojęzycznymi^[11]. Do 1910 roku liczba mieszkańców wzrosła do 744 osób.^[12].

W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie bielskim.

Religia

Na terenie wsi działalność duszpasterską prowadzi Kościół Rzymskokatolicki, filiał parafia Narodzenia św. Jana Chrzciciela w Rudzicy.

29 czerwca 2011 konsekrowano budowany od 2005 r. nowy kościół filialny, jeden z pierwszych w Polsce pod wezwaniem św. Jana Pawła II^[13].

Przypisy

↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych, Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06] .
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 364 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
↑ Marcin Żerański: Śląsk Cieszyński. Od Bielska-Białej do Ostrawy. Cieszyn: Pracownia na pastwiskach, 2012, s. 264. ISBN 978-83-933109-3-7.
↑ Gmina Jasienica: Sołectwo Iłownica. [w:] jasienica.pl [on-line]. [dostęp 2010-12-01].
↑ ^a ^b Robert Mrózek: Nazwy miejscowe dawnego Śląska Cieszyńskiego. Katowice: Uniwersytet Śląski w Katowicach, 1984, s. 79. ISBN 82-00-00622-2.
↑ Księstwo cieszyńskie, mapire.eu
↑ Idzi Panic: Śląsk Cieszyński w średniowieczu (do 1528). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie, 2010, s. 296. ISBN 978-83-926929-3-5.
↑ Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis online
↑ H. Markgraf, J. W. Schulte, "Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis", Breslau 1889
↑ Karel Müller: Erbovní galerie těšínské šlechty. Galeria herbów szlachty cieszyńskiej. Český Těšín: Regio, 2009, s. 24-33. ISBN 978-80-904230-1-5. (cz. • pol.).
↑ Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder, bearbeitet auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1900, XI. Schlesien. Wien: 1906. (niem.).
↑ Ludwig Patryn (ed): Die Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1910 in Schlesien. Troppau: 1912. (niem.).
↑ Iłownica: konsekracja pierwszego w diecezji kościoła św. Jana Pawła II. diecezja.bielsko.pl, 30 czerwca 2011. [dostęp 2011-12-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-20)].

Bibliografia

Obrazki z dziejów gminy Jasienica. Jerzy Polak. Cieszyn: Muzeum Śląska Cieszyńskiego, 2011. ISBN 978-83-922005-6-7.

Linki zewnętrzne

Historia miejscowości na stronie Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Iłownicy. zspilownica.jasienica.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-24)].
Strona Ochotniczej Straży Pożarnej w Iłownicy

[1] NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych, Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06] .

[2] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 364 [zarchiwizowane 2022-10-26] .

[3] Marcin Żerański: Śląsk Cieszyński. Od Bielska-Białej do Ostrawy. Cieszyn: Pracownia na pastwiskach, 2012, s. 264. ISBN 978-83-933109-3-7.

[4] Gmina Jasienica: Sołectwo Iłownica. [w:] jasienica.pl [on-line]. [dostęp 2010-12-01].

[mrozek-5] Robert Mrózek: Nazwy miejscowe dawnego Śląska Cieszyńskiego. Katowice: Uniwersytet Śląski w Katowicach, 1984, s. 79. ISBN 82-00-00622-2.

[6] Księstwo cieszyńskie, mapire.eu

[7] Idzi Panic: Śląsk Cieszyński w średniowieczu (do 1528). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie, 2010, s. 296. ISBN 978-83-926929-3-5.

[8] Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis online

[9] H. Markgraf, J. W. Schulte, "Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis", Breslau 1889

[10] Karel Müller: Erbovní galerie těšínské šlechty. Galeria herbów szlachty cieszyńskiej. Český Těšín: Regio, 2009, s. 24-33. ISBN 978-80-904230-1-5. (cz. • pol.).

[11] Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder, bearbeitet auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1900, XI. Schlesien. Wien: 1906. (niem.).

[12] Ludwig Patryn (ed): Die Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1910 in Schlesien. Troppau: 1912. (niem.).

[13] Iłownica: konsekracja pierwszego w diecezji kościoła św. Jana Pawła II. diecezja.bielsko.pl, 30 czerwca 2011. [dostęp 2011-12-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-20)].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne