Fugas

Fugasy znalezione w Bagdadzie
IED znaleziony w Iraku. Wklęsła kształtka z miedzi zamienia się w czasie detonacji w penetrator i spełnia rolę ładunku kumulacyjnego.

Fugas (z fr. fougasse)[1][2] – improwizowana, prowizoryczna mina lądowa, zakopana w ziemi, wybuchająca pod wpływem nacisku lub przez zdalne odpalenie, wykonana z materiałów zastępczych, jak saperskie materiały wybuchowe, pociski artyleryjskie, bomby lotnicze, głowice torpedowe, granaty, różne niewybuchy lub niewypały itp.

W XVIII wieku specyficzny typ fugasu był wymyślony i zbudowany na Malcie przez inżynierów zakonu maltańskiego. W litej skale, pod kątem około 45 stopni, były wycięte lejowate tunele o głębokości 2-3 metrów. Na ich spodzie składano ładunek prochu, w który był wkładany długi lont, wyprowadzony na powierzchnię. Następnie lej fugasu był wypełniany kamieniami. Fugasy miały służyć jako "działa", które miały być użyte w przypadku inwazji wrogów na wyspę. Pierwszą próbę ogniową przeprowadzono 28 września 1740 roku. Nadzorował ją inżynier wojskowy zakonu, Francesco Marandona[3].

Istnieją również fugasy zapalające (ogniowe), prymitywne, tworzone z granatów ręcznych i beczek z benzyną, oraz bardziej profesjonalne, będące miotaczami ognia jednorazowego użytku, a także fugasy odłamkowe (w najprostszym przypadku będące minami przysypanymi kamieniami), chemiczne itp.

Od kilku lat, głównie w doniesieniach medialnych, wyraz „fugas” jest zastępowany określeniem „mina-pułapka”[4] lub angielskim akronimem IED (improwizowany ładunek wybuchowy, ang. Improvised Explosive Device). W żargonie żołnierskim funkcjonuje także określenie „ajdik”, będące spolszczeniem akronimu IED[5][6].


Przypisy

  1. ↑ Witold Doroszewski (red.): fugas. [w:] Słownik języka polskiego [on-line]. PWN. [dostęp 2016-08-21].
  2. ↑ Słownik wyrazów obcych [dostęp 2018-06-14].
  3. ↑ Dr. Stephen C Spiteri: The Fougasses. MilitaryArchitecture.com. [dostęp 2015-04-06]. (ang.).
  4. ↑ Protokół II do Konwencji o zakazie lub ograniczeniu użycia pewnych broni konwencjonalnych określa minę-pułapkę (ang. booby-trap, fr. piège) jako urządzenie lub materiał, który jest przeznaczony, skonstruowany albo przystosowany do zabijania lub ranienia i który działa nieoczekiwanie, gdy człowiek poruszy pozornie nieszkodliwy przedmiot, przybliży się do niego lub wykona pozornie bezpieczną czynność. (art. 2). Ryszard Bochenek w książce "Tysiąc słów o inżynierii i fortyfikacji" odróżnia minę - pułapkę (wybuchającą np. przy otwieraniu drzwi lub uruchamianiu silnika) od miny - niespodzianki (przypominającej przedmiot powszechnego użytku, jak długopis).
  5. ↑ Jak zginęli Polacy w Afganistanie, Interia.pl, 4 marca 2008 [zarchiwizowane z adresu 2009-09-08].
  6. ↑ Marcin Górka, Dajcie nam rosomaki, Wyborcza.pl, 2 września 2008 [zarchiwizowane z adresu 2009-02-05].

Bibliografia

  • PWN Leksykon: Wojsko, wojna, broń, Marcin Kamler (red.), Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001, ISBN 83-01-13506-9.

Media użyte na tej stronie