III Korpus Polski (PSZ)

III Korpus Polski (III KP) – wyższy związek taktyczny Polskich Sił Zbrojnych w czasie II wojny światowej.

Historia III Korpusu Polskiego

We wrześniu 1942 roku przystępując do organizacji Armii Polskiej na Wschodzie zakładano, że w jej skład wejdą dwa korpusy – II i III (I Korpus pozostawał w Szkocji). Z planów tych zrezygnowano dopiero w 1945 roku.

25 listopada 1943 roku Naczelny Wódz, generał broni Kazimierz Sosnkowski wydał „Wytyczne organizacyjne dla Armii Polskiej na Wschodzie”. Zgodnie z wytycznymi Armia Polska na Wschodzie została podzielona na trzy rzuty. Rzut pierwszy tworzył II Korpus Polski wraz z Bazą Armii Polskiej na Wschodzie. Rzut drugi tworzył sztab armii i jednostki, które nie weszły w skład II KP. Trzeci rzut stanowiły jednostki armii pozostające na terenie Palestyny, Syrii i Iranu.

7 maja 1944 roku Dowództwo Armii Polskiej na Wschodzie zostało przekształcone w Dowództwo Jednostek Wojskowych na Środkowym Wschodzie z zachowaniem dotychczasowej nazwy.

W okresie od 18 sierpnia do 5 grudnia 1944 roku Dowództwo JWŚW zostało przemianowane na III Korpus. 5 grudnia 1944 roku szef Sztabu Naczelnego Wodza, generał dywizji Stanisław Kopański przemianował Dowództwo III Korpusu na Dowództwo Jednostek Wojska na Środkowym Wschodzie (ang. H.Q. Polish Forces – Middle East), a Prezydent RP zwolnił generała dywizji Michała Karaszewicza-Tokarzewskiego ze stanowiska dowódcy korpusu i pozostawił do dyspozycji Ministra Obrony Narodowej oraz mianował generała brygady Józefa Wiatra pełniącym obowiązki dowódcy Jednostek Wojska na Środkowym Wschodzie.

Struktura organizacyjna JWŚW i III Korpusu Polskiego

  • Kwatera Główna Armii Polskiej na Wschodzie
    • Dowództwo APW (JWŚW – III KP)
    • Sztab APW (JWŚW – III KP)
    • Kwatermistrzostwo APW (JWŚW – III KP)
    • 13 Sąd Polowy
  • Jednostki broni i służb armii:
    • Ośrodek Zapasowy Armii (od 26 VIII 1944 – Ośrodek Wyszkoleniowo–Zapasowy)
    • 11 Batalion Saperów Kolejowych
    • Szpital Wojenny nr 4 (do VI 1944)
    • Szpital Wojenny nr 5 (od VI 1944)
    • Oddział Zaopatrzenia i Transportu
    • Komenda Uzupełnień nr 3 (w VIII 1944 przeniesiona do Włoch)
    • Komenda Uzupełnień nr 4 (zorganizowana w VIII 1944 z części KU nr 3)
    • Więzienie Wojskowe
    • Składnica Bagażu
    • Biuro Rozrachunkowe
  • Dowództwo Jednostek Terytorialnych Palestyna, Syria i Irak
    • 15 Sąd Polowy
    • Oddział Administracyjny
    • Stacja Zborna
    • Szkoły Junaków
    • Szkoły Kadetów
    • Kursy Administracji Cywilnej
    • Biuro Dokumentacji
    • Sekcja Wydawnicza (w VIII 1944 przeniesiona do Bazy II KP)
    • Biuro Oszczędności Żołnierza (w VIII 1944 przeniesione do Bazy II KP)
    • Komendy rejonów etapów i placów

Obsada personalna JWŚW i III Korpusu Polskiego

  • Zastępca dowódcy Armii Polskiej na Wschodzie – dowódca JWŚW
  • Zastępca dowódcy Armii Polskiej na Wschodzie – dowódca III Korpusu Polskiego
    • gen. dyw. Michał Tokarzewski-Karaszewicz (VIII 1944 – 5 XII 1944)
  • dowódca Jednostek Wojskowych na Środkowym Wschodzie
  • Zastępca dowódcy Jednostek Wojskowych na Środkowym Wschodzie
  • Szef sztabu Jednostek Wojskowych na Środkowym Wschodzie – III Korpusu Polskiego
  • Szef Oddziału Operacyjno-Wyszkoleniowego - ?
  • Szef Oddziału Służby Sztabu - ppłk dypl. Władysław Rogulski
  • Dowódcy Jednostek Terytorialnych
    • płk dypl. Bolesław Ostrowski (II 1944 – IV 1945)
    • płk dypl. Stanisław Künstler (IV 1945 – VII 1947)

Zobacz też

Bibliografia

  • Witold Biegański, Krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej, tom 5, Regularne jednostki Wojska Polskiego na Zachodzie, Warszawa 1967.
  • Tadeusz Kryska-Karski, Stanisław Żurakowski, Generałowie Polski Niepodległej, Warszawa 1991.
  • Krzysztof Spruch, 3 Korpus PSZ (sierpień – grudzień 1944 r.) – zarys prac organizacyjnych, Zeszyty Historyczne „Si vis pacem, para bellum. Bezpieczeństwo i polityka Polski”, tom XII, Wydawnictwo Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, Częstochowa-Włocławek 2013, ​ISBN 978-83-7455-329-2​, ISSN 1898-4630, s. 347-362.
  • Piotr Żaroń, Armia Polska w ZSRR, na Bliskim i Środkowym Wschodzie, Warszawa 1981.