IS-4 Jastrząb
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent | |
| Konstruktor | |
| Typ | |
| Konstrukcja | |
| Załoga | 1 |
| Historia | |
| Data oblotu | 21 grudnia 1949 |
| Lata produkcji | 1952–1953 |
| Wycofanie ze służby | 1969 |
| Liczba egzemplarzy | 37 |
| Dane techniczne | |
| Wymiary | |
| Rozpiętość | 12 m |
| Wydłużenie | 10,4 |
| Długość | 6,25 m |
| Wysokość | 1,30 m |
| Powierzchnia nośna | 13,75 m² |
| Masa | |
| Własna | 255 kg |
| Startowa | 340,7 kg |
| Osiągi | |
| Prędkość minimalna | 62 km/h |
| Prędkość dopuszczalna | 450 km/h |
| Prędkość min. opadania | 1,08 m przy 73 km/h |
| Doskonałość maks. | 19,6 przy 82 km/h |
| Współczynnik obciążenia konstrukcji | 24,8 kG/m² |
| Dane operacyjne | |
| Użytkownicy | |
| Polska, Chiny, NRD | |
IS-4 Jastrząb – polski, jednomiejscowy, szybowiec akrobacyjny konstrukcji drewnianej. Zaprojektowany w Instytucie Szybownictwa w Bielsku-Białej. Pierwszy szybowiec akrobacyjny zaprojektowany w powojennej Polsce.
Historia
.jpg)
Po wojnie zaistniała potrzeba skonstruowania szybowca akrobacyjnego dla potrzeb szybownictwa. W 1949 w Instytucie Szybownictwa w Bielsku-Białej zaprojektowano szybowiec konstrukcji drewnianej, w układzie wolnonośnym grzbietopłata, wzorując się koncepcyjnie na niemieckim szybowcu akrobacyjnym „Habicht”. Pracami konstrukcyjnymi kierował inżynier Józef Niespał. Projekt nazwano „Jastrząb”[1].
21 grudnia 1949 r. prototyp IS-4 Jastrząb, ze znakami rejestracyjnymi SP-999, został oblatany przez Piotra Mynarskiego[2]. Okazało się, że szybowiec dobrze się pilotuje – poprawienia wymagały hamulce aerodynamiczne i osłona kabiny pilota. Dzięki dobrym właściwościom lotnym oraz wytrzymałej konstrukcji „Jastrząb” został dopuszczony do wykonywania pełnej akrobacji.
W kwietniu 1952 wyprodukowano dziesięć „Jastrzębi” w Szybowcowym Zakładzie Doświadczalnym (powstałym na bazie wcześniejszego Instytutu Szybownictwa w Bielsku-Białej[3]). W następnym roku, powstało 25 kolejnych szybowców wyprodukowanych w Krośnie z czego trzy sztuki „Jastrzębia” wyeksportowano do NRD i Chin.
IS-4 Jastrząb przez długi okres pozostawał na wyposażeniu aeroklubów. Potocznie nazywany przez pilotów „siekierą”[4], ze względu na prędkość opadania i doskonałość. W wyniku ankiety przeprowadzonej wśród regionalnych aeroklubów będących użytkownikami szybowca Jastrząb dotyczącej zachowania się szybowca w czasie eksploatacji oraz wymagań Instytutu Lotnictwa. Szybowcowy Zakład Doświadczalny postanowił, że powstanie nowa, ulepszona wersja oznaczona IS-4 Jastrząb-seria 55, która wejdzie do produkcji. Przeciągające się uzgodnienia oraz negocjacje z Instytutem Lotnictwa spowodowały, że Jastrząb – seria 55 nie doczekał się realizacji a dokumentacja została przekazana do archiwum. W zbiorach Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie znajdują się dwa zachowane eksponaty IS-4 Jastrząb, pierwszy przekazany do Muzeum po wystawie XX-lecia PRL, drugi egzemplarz trafił do Muzeum w 1970 z Aeroklubu Krakowskiego[5].
Konstrukcja
Jednomiejscowy szybowiec akrobacyjny w układzie górnopłata[4].
Skrzydło dwudzielne, dwudźwigarowe, wyposażone w dwudzielne lotki kryte płótnem i płytowe drewniane hamulce aerodynamiczne.
Kadłub o konstrukcji półskorupowej, drewniany o przekroju owalnym. Kabina zakryta. Tablica przyrządów wyposażona w zakrętomierz elektryczny, prędkościomierz, wysokościomierz, wariometr, busolę.
Usterzenie pionowe składa się ze statecznika tworzącego nierozdzielną część z kadłubem oraz steru konstrukcji drewnianej. Statecznik kryty sklejką, ster płótnem. Usterzenie poziome składa się z niedzielonego statecznika krytego sklejką i steru krytego płótnem.
Podwozie stałe jednotorowe złożone z przedniej płozy, koła głównego oraz płozy ogonowej.
Przypisy
- ↑ Janusz Babiejczuk, Jerzy Grzegorzewski, Polski przemysł lotniczy 1945–1973, Wydawnictwo MON, Warszawa 1974, s. 119
- ↑ Andrzej Glass, Tomasz Murawski (praca zbiorowa), Polskie szybowce 1945–2011. Problemy rozwoju, Wydawnictwo SCG, Bielsko-Biała 2012, ISBN 978-83-932826-0-9, s. 170
- ↑ Górska Szkoła Szybowcowa.. [dostęp 2010-05-19].
- ↑ a b IS-4 Jastrząb. [dostęp 2018-07-21]. (pol.).
- ↑ Marian Krzyżan: Samoloty w muzeach polskich. Warszawa: Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, 1983, s. 133. ISBN 83-206-0432-X. (pol.).
Bibliografia
- Piotr Piechowski: Modelarstwo lotnicze. IS-4 Jastrząb. [dostęp 2010-05-13]. (pol.).
- Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie. IS-4 Jastrząb. [dostęp 2010-05-13]. (pol.).
- Rafał Chyliński: Moja pasja lotnictwo.Życie i działalność Tadeusza Chylińskiego dla Polskiego Lotnictwa w świetle dokumentów. Warszawa: Agencja Wydawnicza CB, 2017, s. 852. ISBN 978-83-7339-166-6 oraz Tom 2 ISBN 978-83-7339-167-3
- Instrukcja użytkowania. Szybowiec IS-4 Jastrząb 1953. [dostęp 2019-03-14]. (pol.).
Linki zewnętrzne
- Fotograficzny rejestr szybowców. IS-4 Jastrząb (pol.)
- Lotniczpolska.pl. Polskie szybowce: od XX-lecia. lotniczapolska.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-01-09)]. (pol.)
Media użyte na tej stronie
.svg)
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
(c) mamik / fotopolska.eu, CC BY-SA 3.0
IS-4 Jastrząb, Polish Aviation Museum
Autor: Alan Wilson , Licencja: CC BY-SA 2.0
Designed and built by Instytut Szybownictwa in Poland, the IS-4 was a single seat aerobatic glider. The type first flew in 1949. 37 were built. c/n 004. On display suspended in the new entrance building at the Muzeum Lotnictwa Polskiego Krakow, Poland.
23-08-2013