ITRF
ITRF, International Terrestrial Reference Frame – Międzynarodowy Ziemski Układ Odniesienia, będący geodezyjnym kinematycznym geocentrycznym układem przestrzennym obracającym się wraz z Ziemią. Układ jest fizyczną realizacją systemu ITRS (International Terrestrial Reference System)[1].
Założenia układu
W układzie tym pozycje punktów związanych z powierzchnią Ziemi określone są przez współrzędne, które podlegają jedynie małym zmianom w czasie, spowodowanymi przez efekty geofizyczne (ruchy płyt tektonicznych i deformacje pływowe). Ziemski układ odniesienia – określony przez zbiór punktów o precyzyjnie wyznaczonych współrzędnych w systemie (zbiorze ustaleń i zaleceń wraz z opisem modeli niezbędnych do zdefiniowania początku, skali i orientacji osi oraz zmienności tych parametrów w czasie) – jest realizacją ziemskiego systemu odniesienia.
Układy mierzone w ramach ITRF mają oznaczenie roku ("na epokę"), w którym były wykonywane, gdyż uwzględniają wspomniane ruchy skorupy ziemskiej (np. ETRF zmienia się względem ITRF o około 1–2 cm rocznie).
Historia układu
Do 1993 początki układów ITRF (włącznie z ITRF'93) i ich skale wyznaczane były na podstawie wybranych rozwiązań satelitarnych obserwacji laserowych. Układy te orientowano zgodnie z ziemskim systemem opartym na parametrach ruchu obrotowego planety. Zmiany orientacji w ITRF "w czasie" określano początkowo na podstawie modelu ruchu płyt tektonicznych AM0-2, a od 1991 na podstawie modeli NNR-NUVEL-1, NNR-NUVEL-1A, z wyjątkiem ITRF'93. Od ITRF'94 początki układów wyznaczane są jako średnia ważona rozwiązań SLR (laserowych pomiarów satelitarnych) i GPS, zaś skala układów określana jest jako średnia ważona rozwiązań SLR, GPS i VLBI, poprawiona o 0.7 ppb (1 ppb = 1 x 10-9) z uwagi na używanie przez centra analiz skali czasu ziemskiego (TT – Terrestrial Time), zamiast zaleconej przez IUGG skali czasu współrzędnych geocentrycznych (TCG – Geocentric Coordinate Time). Układy te są zorientowane zgodnie z ITRF'92. Zmiany orientacji określone są na podstawie modelu NNR-NUVEL-1A i wyrażone jako pochodne względem czasu 7 parametrów transformacji (IERS, 2003). Orientacja ITRF i zmiany tej orientacji określają równik ITRF (a tym samym biegun ITRF) oraz południk zerowy ITRF.
Podczas prac nad ITRF utworzono, w ramach Komisji X (Sieci Kontynentalne) Sekcji I Międzynarodowej Asocjacji Geodezyjnej, podkomisję EUREF. Struktury te wprowadzono podczas Zgromadzenia Generalnego Międzynarodowej Unii Geodezji i Geofizyki (IUGG – International Union of Geodesy and Geophysics) w Sapporo w 2003, ale powstanie podkomisji EUREF datuje się na 1987 – podczas obrad Zgromadzenia Generalnego w Vancouver. Komisja ta stworzyła jednolity geodezyjny układ odniesienia dla Europy za pomocą pomiarów GPS. Układ ten nosi nazwę ETRF (European Terrestrial Reference Frame) – europejski przestrzenny układ odniesienia. Pierwsze pomiary europejskiego układu wykonano w 1989.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ ITRS. [dostęp 2013-03-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-11-09)].