ITS-II
 Prototyp ITS-II na lotnisku w Skniłowie. Przy szybowcu Michał Blaicher | |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent | |
| Konstruktor | Wacław Czerwiński, Władysław Jaworski |
| Typ | |
| Konstrukcja | drewniana |
| Załoga | 1 |
| Historia | |
| Data oblotu | listopad 1932 |
| Liczba egzemplarzy | 5 |
| Dane techniczne | |
| Wymiary | |
| Rozpiętość | 12 m |
| Wydłużenie | 10 |
| Długość | 6,35 m |
| Wysokość | 1,4 m |
| Powierzchnia nośna | 14,4 m² |
| Profil skrzydła | IAW 192 |
| Masa | |
| Własna | 104 kg |
| Użyteczna | 75 kg |
| Startowa | 180 kg |
| Osiągi | |
| Prędkość minimalna | 44 km |
| Prędkość ekonomiczna | 49 km |
| Prędkość optymalna | 53 km |
| Doskonałość maks. | 16,5 przy 53 km |
| Dane operacyjne | |
| Użytkownicy | |
| Polska | |
ITS-II – polski szybowiec treningowy zaprojektowany w Instytucie Techniki Szybownictwa w dwudziestoleciu międzywojennym.
Historia
Na początku lat trzydziestych XX wieku polskie szybownictwo nie dysponowało konstrukcją umożliwiającą płynne przejście w szkoleniu pilotów pomiędzy szybowcem szkolnym a wyczynowym[1]. Dlatego też w 1932 roku inż. Wacław Czerwiński i inż. Władysław Jaworski opracowali projekt szybowca, który początkowo nosił oznaczenie CWJ-2[2]. W Instytucie Techniki Szybownictwa opracowano też specjalny wóz przeznaczony do transportu szybowca[3].
Podczas jego konstruowania przyjęto założenia pozwalające na zmniejszenie kosztów produkcji i eksploatacji poprzez zmniejszenie rozmiarów i wagi szybowca, co miało też ułatwiać hangarowanie i transport. Szybowiec miał też mieć dobre właściwości aerodynamiczne umożliwiające loty żaglowe oraz przeloty, co miano osiągnąć poprzez uzyskanie prędkości opadania poniżej 0,9 m/sek i maksymalnie dużej prędkości poziomej. Miał też mieć dużą wytrzymałość konstrukcyjną, ponieważ zakładano że będzie wykorzystywany do startów na holu za samolotem i samochodem oraz do lotów chmurowych i burzowych[1].
Model szybowca został poddany badaniom w tunelu aerodynamicznym Laboratorium Aerodynamicznego Politechniki Lwowskiej[1], po ich zakończeniu Warsztaty Szybowcowe ZASPL przystąpiły w 1932 roku do budowy prototypu oznaczonego ITS IIa/32[2]. Szybowiec otrzymał numer fabryczny 114 i rejestracyjny SP-085, nadano mu też nazwę własną "Mały Szlem"[4]. Jego oblot został wykonany w listopadzie 1932 roku na lotnisku w Skniłowie. Pilotem oblatywaczem był inż. Adam Nowotny, jako samolot holujący wykorzystano Hanriot H.28[4][1].
Próby w locie wypadły pozytywnie, w ocenie oblatywacza szybowiec wykazał się dobrymi właściwościami lotnymi. Na początku 1933 roku wyprodukowano kolejne dwa egzemplarze (SP-092 i SP-096), a następnie dwa kolejne. Podczas eksploatacji ujawniły się problemy - szybowiec miał niewystarczającą sztywność tylnej części kadłuba i usterzenia co spowodowało wystąpienie drgań typu buffeting[4]. Wszystkie istniejące egzemplarze zostały przekonstruowane, zmieniono przekrój tej części kadłuba na sześciokątny[4]. Tak poprawione szybowce eksploatowano z oznaczeniem ITS-II/33.
W lutym 1933 r. prototyp szybowca został użyty podczas pierwszego w Polsce kursu holu na holu za samolotem, który został przeprowadzony na lotnisku mokotowskim w Warszawie. W lipcu odbył się drugi kurs tego typu we Lwowie, podczas którego użyto dwóch szybowców ITS-II[2]. W efekcie doświadczeń uzyskanych podczas lotów szybowce zmodyfikowano poprzez dodanie tablicy przyrządów, zmianie podłogi kabiny pilota na płaską oraz przekonstruowanie fotela pilota i płozy ogonowej[4].
22 kwietnia 1933 r. Maria Younga-Mikulska ustaliła na tym szybowcu w Bezmiechowej kobiecy rekord długotrwałości lotu wynoszący 1 h 50 min[4]. W tym samym roku Michał Blaicher, podczas II Mityngu Lotniczego we Lwowie, wykonał na ITS-II pierwsze w Polsce pokazowe loty akrobacje na szybowcu[5].
W 1934 roku Instytut Techniki Szybownictwa przeprowadził badania szybowca w locie. Wprowadzenie do użytku udanego szybowca Komar wstrzymało rozwój ITS-II i jego produkcję. Istniejące egzemplarze użytkowano do treningu, szkolenia w locie na holu i akrobacji w szkołach szybowcowych w Bezmiechowej, Polichnie oraz we Lwowie[4].
Konstrukcja
Jednomiejscowy szybowiec treningowy w układzie zastrzałowego górnopłata o konstrukcji drewnianej.
Kadłub o konstrukcji półskotupowej o przekroju sześciokątnym. Kabina pilota odkryta, wyposażona w tablicę z podstawowymi przyrządami, pedały i regulowany fotel dostosowany do spadochronu plecowego Irvin[1]. Statecznik pionowy stanowił integralną część kadłuba. Z przodu kadłuba był zamontowany hak do startów z lin gumowych i lotów na holu[1].
Płat dwudzielny, dwudźwigarowy o obrysie prostokątnym z zaokrąglonymi końcówkami, podparty zastrzałami w układzie V[1]. Do pierwszego dźwigara kryty sklejką, dalej płótnem[4]. Wyposażony w lotki o napędzie linkowym.
Usterzenie klasyczne, krzyżowe o konstrukcji drewnianej, powierzchnie sterów kryte płótnem[4]. Statecznik poziomy wolnonośny, dwudzielny.
Podwozie jednotorowe złożone z jesionowej płozy podkadłubowej amortyzowanej krążkami gumowymi i płozy ogonowej[1].
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h Inż. Wacław Czerwiński: szybowiec treningowy ITS. II/a. „Czasopismo Lotnicze”. 1/1933, s. 10-12, 25 stycznia 1933. Lwów: Polskie Towarzystwo Politechniczne we Lwowie.
- ↑ a b c ITS-II (CWJ-2), 1932. samolotypolskie.pl. [dostęp 2019-06-01].
- ↑ Agnieszka Cieślik: Wokół Instytutu Techniki Szybownictwa i Motoszybownictwa we Lwowie (1932–1939), w: Przedwojenny Lwów i jego uczeni. Sylwetki–działalność naukowa–osiągnięcia, pod red. Sławomira Dorockiego i Pawła Brzegowego. Kraków: Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej : Śródmiejski Ośrodek Kultury : Grupa Badawcza "Towarzystwo Lelewelowskie", 2016, s. 146. ISBN 978-83-62919-48-2. OCLC 995783085.
- ↑ a b c d e f g h i Andrzej Glass: Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1976, s. 403-404. OCLC 830596725.
- ↑ ITS-II "Mały szlem" (pol.). piotrp.de. [dostęp 2019-06-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-12-02)].
Media użyte na tej stronie
Szybowiec ITS-II na lotnisku w Skniłowie. Pilot Michał Blaicher
.svg)
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Szybowiec ITS-II
Szybowiec ITS-II w locie na holu